Kutsal Zaman, Algılanış Biçimi ve İbadet Hayatına Etkisi

Yıl 2016, Cilt: 15 Sayı: 29, 33 - 63, 30.06.2016

Muammer Cengil , Dila Baran Tekin

https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.268643

Cited By: 5

Öz

İnsanlar hangi dini geleneğe bağlı olursa olsun, zamanı algılama ve yorumlama sürecinde pek çok faktörün etkisi altında kalmışlardır. Bu nedenle zaman, hem kişisel hem de toplumsal açıdan farklı biçimlerde algılanan bir kavram olarak karşımıza çıkar. Dinî açıdan bakıldığında ise belli zaman dilimlerine kutsallık atfedildiği görülür ve zamanın kutsallaşması, kutsal varlık ile arasındaki ilişkiye bağlı olarak gerçekleşir. Böylelikle kutsallaşan zaman dinin etkin olarak hissedildiği anı ifade ederek insanın dinî hayatı içerisinde önemli bir yere sahip olur. Bu çalışma, zamanın kutsallığını ve ibadet üzerindeki etkilerini ele almaktadır. Birinci bölümde, din bilimleri içerisinde önemli bir yere sahip olan kutsal zaman kavramı üzerinde durulmuş ve söz konusu kavramın çeşitli dinlerdeki yansımaları dikkate alınarak genel bir değerlendirme yapılmıştır. İkinci bölümde ise, İslam geleneğinde yer alan kutsal zamanlar ile ilgili inanç ve davranışları anlamaya yönelik uygulanan anket sonuçlarına ve SPSS programında t- testi kullanılarak yapılan istatistiksel analizlere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kutsal, Kutsal Zaman, Bayram, Kandil

Sacred Time, It’s Perception and Effects on Worship

Öz

People has been under the influence of countless factor on perception and explication process of time for whatever religion they believe in. Therefore, time confront us as a notion which is perceived differently in terms of both personal and communal. When considering from the point of religious in case, it is seen that attributed sacredness to definite time periods and sacralization of time takes shape depending on relation with sacred being. Thus the sacralized time has had an important place within religious life of human being. This study focuses on sacred time and its effects on worship. In first section, it is discoursed the notion of sacred time which has an important place among sciences of religion and it is evaluated the reflections of sacred time. In the second section, it is discussed survey results which is taken a poll related to sacred times intended to understand the faiths and behaviors within İslamic tradition and statistical analyses which are made in SPSS programme by using t- test.

Anahtar Kelimeler

Sacred, Sacred Time, Bairam, Kandil

Kaynakça

• Adem Özen, Yahudilikte İbadet, Ayışığı Kitapları, İstanbul 2001.
• Adeviye Şimşek, Huzurevi Sakinlerinde Dini Yaşayış, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova
• Ali Ayten, “Din ve Sağlık: Bireysel Dindarlık, Sağlık Davranışları ve Hayat Memnuniyeti İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2013, c. 13. sayı: 3, ss. 7-31.
• Ali Ayten, Empati ve Din, İz Yayıncılık, İstanbul 2010.
• Ali Ayten, Zeynep Sağır, “Dindarlık, Dini Başa Çıkma ve Depresyon İlişkisi: Suriyeli Sığınmacılar Üzerine Bir Araştırma”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fak. Dergisi, Aralık 2014, c. 47, sayı: 47, ss. 5-18.
• Ali Erbaş, Hıristiyanlıkta İbadet, Ayışığı Kitapları, İstanbul 2003.
• Ali İhsan Yitik, “Budizm”, Yaşayan Dünya Dinleri, edit: Şinasi Gündüz, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara 2010
• Ali Ulvi Mehmedoğlu, Kişilik ve Din, Dem Yayınları, İstanbul 2004.
• Asım Yapıcı, “Dini Yaşayışın Farklı Görüntüleri ve Dogmatik Dindarlık”, Ç.Ü. İlahiyat Fak. Dergisi, 2002/2, c. 2, sayı: 2,
• Asım Yapıcı, Ruh Sağlığı ve Din: Psiko-sosyal Uyum ve Dindarlık, Karahan Kitabevi, Adana 2007.
• Ayşe Şentepe, “Yaşlılık Döneminde Dini Başa Çıkma”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2015, c.4, sayı:1
• Ayşe Şentepe, Metin Güven, “Kişilik Özellikleri ve Dindarlık İlişkisi”, Sakarya Üni. İlahiyat Fak. Dergisi, Haziran 2015, c. XVII, sayı: 31
• Ebû Reyhan El-Birûnî, Maziden Kalanlar (El-Âsâr el-Bâkiye), çev. D. Ahsen Batur, Selenge Yayınları, İstanbul 2011.
• Ekrem Sarıkçıoğlu, Din Fenomenolojisi, Fakülte Kitabevi, Isparta, s. 101.
• Emile Durkheim, The Elementery Forms of Religious Life, trans. Karen E. Fields, The Free Press, New York 1995.
• Eyüp Baş, “Aşûre Günü, Tarihsel Boyutu ve Osmanlı Dinî Hayatındaki Yeri Üzerine Düşünceler”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XLV/2004, sayı:1, ss. 167-190..
• Faruk Karaca, “Din Psikolojisinde Metod Sorunu Ve Bir Dindarlık Ölçeğinin Türk Toplumuna Standardizasyonu”, EKEV Akademik Dergisi, 2001, c. 3, sayı: 1, ss.187-201.
• Ferdi Kıraç, “Üniversite Öğrencilerinde Dindarlık Eğilimi ve Anlam Duygusu”, Mukaddime, 2013, sayı: 7, ss. 165- 177.
• F. Şule Kaya, Veysel Uysal, “Günümüzde Dindarlık ve Toplumsal Cinsiyet Rolü Algıları Üstüne Bir Araştırma”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2015, c. 8, sayı: 36, ss. 646-662.
• Habil Şentürk, Din Psikolojisi, Esra Yayınları, İstanbul 1997.
• Hasan Kayıklık, Din Psikolojisi, Karahan Kitabevi, Adana 2011.
• Hasan Kayıklık, Orta Yaş ve Yaşlılıkta Dinsel Eğilimler, Baki Kitabevi, Adana 2003.
• Hayati Hökelekli, Din Psikolojisine Giriş, Dem Yayınları, İstanbul 2010.
• Hintikka, J., Koskela ve diğerleri, “Religious Attendance and Life Satisfaction in the Finnish General Population, Journal of Psychology and Theology, 2001, sayı:29(2), ss. 158-164.
• Hüseyin Hasyılmaz, Huzurevlerinde Yaşayan Yaşlılarda Dini Hayat (Antalya Örneği), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2007.
• Hüseyin Peker, Din Psikolojisi, 3. Baskı, Çamlıca Yayınları, İstanbul 2008.
• Inger Furseth, Pål Repstad, “Bireysel Dindarlık”, çev.; Mustafa Ulu, Bilimname, 2013, c. XXV, sayı: 2, ss. 191-214.
• İhsan Çapçıoğlu, “Sosyo-Politik Tutumlar ve Dindarlık: İlahiyat Fakülteleri Örneğinde Bir Alan
• Kadir Canatan, Eskiyeni, Ankara 2008, sayı: 10, ss. 55-61.
• Leslie J. Francis, “Dinde Cinsiyet Farklılıklarının Psikolojisi”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fak. Dergisi, 2010/2, c. 9, sayı: 18, ss. 199-211.
• Mahmut Aydın, Anahatlarıyla Dinler Tarihi, Ensar Neşriyat, İstanbul 2010.
• M. Akif Klavuz, “Camilerin Yaşlıların Hayatındaki Yeri”, Yecder III. Ulusal Din Görevlileri Sempozyumu Teliğleri, Yecder Yayınları, İstanbul 2013.
• Mehmet Akgül, “Yaşlılık ve Dindarlık: Dindarlık, Hayattan Zevk Alma ve Mutluluk İlişkisi”, Dini Araştırmalar, 2004, c. 7, sayı: 19, ss.19-56.
• Mehmet Taplamacıoğlu, “Yaşlara Göre Dini Yaşayışın Şiddet ve Kesafeti Üzerine Bir Anket Denemesi”, İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1962, cilt: X, ss.141-157.
• Mehmet Yaşar Buyacı, Yaşlılarda Dini Hayat, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 2002.
• Mircea Eliade, Dinler Tarihi, İnançlar ve İbadetlerin Morfolojisi, çev. Mustafa Ünal, Serhat Kitabevi, Konya 2005.
• Mircea Eliade, The Sacred and The Profane, trans. Willard R. Trask, Harcuort Brace, New York 1959.
• Muhammed Hamidullah, “Hicrî Takvim ve Tarihî Arka Planı”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, çev. Kasım Şulul, s. 9, c. 9, 2000, ss. 671 – 685.
• Mustafa Alıcı, Dinler Tarihinin Batılı Öncüleri, İz Yayıncılık, İstanbul 2011.
• Mustafa Arslan, “Dinsel Boyutluluğun Sosyolojik Bağlamı: Faktör Analitik Bir Çalışma”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2002, c. 2, sayı:4, ss. 161-186.
• Mustafa Karabacak, “Recep Ayının Faziletine Dair Rivayetlerin Değeri”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2011, ss. 257-276.
• Mustafa Koç, “Demografik Özellikler İle Dindarlık Arasındaki İlişki: Yetişkinler Üzerine Ampirik Bir Araştırma”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2010, c. 19, sayı: 2, ss.217-248.
• Mustafa Koç, “Diasporada Dindarlık ve Umutsuzluk: Fransalı Müslüman-Türk Azınlık Grup Üzerine Ampirik Bir Araştırma”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2013, sayı: 39, ss. 415- 444.
• Mustafa Koç, “Din Psikolojisi Açısından Yaşlılık Döneminde Dinî Yaşam”, EKEV Akademi Dergisi, Mayıs 2000, c. 2, sayı:2, ss. 97-103.
• Mustafa Koç, “Gelişim Psikolojisi Açısından Yaşlılık Döneminde Bireysel ve Ruhsal Gelişim”, EKEV Akademi Dergisi, Bahar 2004, sayı: 19, ss. 77-90.
• Mustafa Koç, “Yaşlılık Döneminde Ölüm Olgusuna Karşı Geliştirilen Tutum ve Davranışlar”, EKEV
• ----------, “Yaşlılık Döneminde Ölüm Psikolojisi Üzerine Bir Alan Araştırması”, KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2003, c.1, sayı:2, ss. 117-143.
• Mustafa Köylü, Yetişkin Din Eğitiminin Teorik Temelleri, Etüt Yayınları, Samsun 2000.
• Mustafa Ünal, Dinlerde Kutsal Zamanlar, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul 2008.
• Naci Kula, “Yaşlılık Döneminde Dini İlgi ve Faaliyetler”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi,1992, c. 4, sayı:4
• Nadir Devlet (Editör), Türk Dünyası’nda Nevruz, Marmara Üniversitesi - Türkiyat Araştırmaları
• Nebi Bozkurt, “Kandil” Maddesi, TDV İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul 2012, c. 24, ss. 300-301.
• Neda Armaner, Din Psikolojisine Giriş, Ayyıldız Matbaası, Ankara 1980.
• Neşet Çağatay, “Eski Çağlardan Bu Yana Zaman Ölçümü ve Takvim”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, c.22, s. 1, 1978
• Nevzat Tarhan, “Yaşlılar ve İnanç”, Kur’ân Mesajı İlmi Araştırmalar Dergisi, Nisan 1998, sayı: 6, ss. 43-47.
• Nevzat Tartı, “Dindarlık ve Ahlâk İlişkisi”, IV. Din Şûrası Bildiri ve Müzakereleri, Ankara 2009, ss. 349-361.
• Özcan Güngör, “Yaşlılık ve Din”, Din Sosyolojisi El Kitabı, edit.: Niyazi Akyüz, İhsan Çapçıoğlu,Grafiker Yay., 2012.
• Ramazan Adıbelli, Mircea Eliade ve Din, İz Yayıncılık, İstanbul 2011.
• Rudolf Otto, The Idea of the Holy, trans. John W. Harvey, Oxford University Press, London 1936.
• Sabri Erturhan, “Haram Ayların Fıkhî Okunuşu”, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, s.13, 2009,
• Salih Özer, “İslam Düşüncesinde Kutsal (Zaman) Kavramı, Ritüeller/Kutlamalar Örneği”, İslamî Araştırmalar Dergisi, c.18, sayı:13, 2005, ss.305-322.
• Salime Leyla Gürkan, Yahudilik, İSAM Yayınları, İstanbul 2008.
• Satılmış Öz, “Din, Dindarlık İlişkisi Çerçevesinde Öğretmenlerin Dini Anlayış ve Yaşayışları”, Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2013, c. 3, sayı: 3, ss. 61-77.
• Selahattin Yakut, “Lise Öğrencilerinde Dindarlık Düzeyinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”, İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, Güz 2012, c. 3, sayı: 2, ss. 223-255.
• Sri Swami Sivananda, Hindu Fasts & Festivals, The Divine Life Society Publication, Uttar Pradesh, Himalayas, 1997.
• Şinasi Gündüz, “Kutsal Hakkında Konuşmak: Dinsel Söylemde Mitos”, Milel ve Nihal, cilt 6, sayı 1, 2009, ss. 9-26.
• Vassilis Saroglou, “Gençlerin Dinleri ve Kişilikleri: Belçika’da Yapılan Yeni Araştırmalar”, Marmara Üni. İlahiyat Fak. Dergisi, çev. Veysel Uysal, 2000, sayı: 19, ss. 123-144.
• Veysel Uysal, Geleneksellik-Çağdaşlık Bağlamında Türkiye’de Dindarlık ve Kadın, Çamlıca Yayınları, İstanbul 2003.
• ----------, “İslam Dindarlık Ölçeği Üzerine Bir Pilot Çalışma”, İslami Araştırmalar, 1995, c. 8, sayı:3-4, ss. 263-271.
• Yavuz Unat, “İslam’da ve Türklerde Zaman ve Takvim”, Türk Dünyası Nevruz Ansiklopedisi, edit.: Öcal Oğuz, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara 2004.