The Life of Umar b. Abdulaziz, his Personality, his thoughts on Kalam and his Risalah on Destiny

Yıl 2017, Cilt: 16 Sayı: 31, 327 - 362, 30.06.2017

Yasin Ulutaş

https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.333213

Cited By: 1

Öz

There has been disagreement about presidency among the Muslims after Mohammed (pbuh)’s death and in time this has deepened,causing wars;upon this, men’s will’s in fluence on these wars has been guarrelled. Political disagreements have been carried to a religious base, thus the first thing to be guarrelled has been destiny and men’s actions. Three main movements have occured In the ear that Islam shaped up. The first movement claims that men has no in fluence upan his actions and all his actions are a plan of Allah and His will The secand movement has started as a reaction to this movement claiming the opposite :Men's reactions are results of his own will and plan. Later on started the third movement which stood in the middle of previous two moments. Omer bin Abdulaziz is one of the first represan titives of the first movement that supports compulsive destiny. His pamphlet about destiny and men’s actions gives us important information about disputes that accured during Hijri First century As this topic hasn’t stil been totally clear and it is stil guarrelled upon, we give information about Umayyad calif Omer bin Abdulaziz's life, personality, his Ideas about euphemislm In short,as he is known for his lustince In Islamic world and ideas about euphemism. We also found it convenient to translate his pamphlet about destiny form Arabic to Turkish with its original text and serve it to the reader. 

Anahtar Kelimeler

Omer bin Abdulaziz, destiny pamphlet, men’s, actions, guidence, Allah’s knowledge, time of death, livelihood

Ömer bin Abdülaziz’in Hayatı, Şahsiyeti, Kelami Görüşleri ve Kadere Dair Risalesi

Öz

Hz. Peygamberin ahirete irtihali ile beraber Müslümanlar arasında devlet başkanlığı konusunda ihtilaflar yaşanmış; zamanla bu ihtilaflar daha da derinleşmiş aralarında savaşlar vuku bulmuş; bunun neticesinde insan iradesinin bu savaşlardaki etkisi tartışılmıştır. Siyasi kaynaklı olan ihtilaflar dini bir zemine taşınarak, kelami anlamda tartışılan ilk konulardan biriside, kader ve dolayısıyla insan fiilleri üzerinde olmuştur. İslam düşüncesinin teşekkül döneminde bu konuda üç ana görüş ortaya çıkmıştır. Bu konudaki ilk görüş, insanın fiillerinde insan iradesinin herhangi bir etkisinin olmadığını, insan fillerinin tümünün önceden Allah’ın planlaması ve iradesi sonucunda meydana geldiğini savunan görüştür. Buna tepki olarak doğan diğer bir görüşte bunun tam tersini savunarak insan fiillerinin insanın planlaması ve iradesi ile meydana geldiğini dile getirmiştir. Daha sonra bu zıt görüşlerin arasını bulmaya çalışan görüşler de ortaya çıkmıştır. Makalemizde araştırdığımız Ömer bin Abdülaziz, ilk görüşü savunan cebri kader anlayışının ilk temsilcilerinden olmakla beraber insan’ın kötü davranışlarındaki sorumluluğunu kabul etmesi nedeni ile katı bir kadericilikten ziyade ılımlı bir kaderici olarak yorumlanmasının daha doğru olacaktır. Zira Ömer bin Abdülaziz’in Kader ve insan filleri konusunda yazmış olduğu risale Hicri birinci asırda bu konu etrafında ortaya çıkan tartışmalar hakkında bizlere birinci elden önemli bilgiler vermektedir. Bu konunun bugün hala tam anlamıyla açıklığa kavuşmamış olması ve tartışılmaya devam edilmesi nedeniyle, İslam düşünce tarihinde adaleti ve kelami görüşleri ile tanınan Emevi halifesi Ömer bin Abdülaziz’in hayatını, şahsiyetini, kelam ilmine ait görüşlerine özet olarak yer verdik. Aynı zamanda kadere dair yazmış olduğu risalesini Arapçadan Türkçeye tercüme ederek orijinal metni ile beraber okuyucunun hizmetine sunmayı uygun bulduk.

Anahtar Kelimeler

Ömer bin Abdülaziz, kader, risale, insanın filleri, hidayet, Allahın ilmi, ecel, rızık

Kaynakça

• EL-BAĞDADİ, Abdülkadir, el Fark, beynel Firak, Çev. Ethem Ruhi Fığlalı, Türkiye Diyanet Vakfı yayınları, Ankara,1990. EL-MURTEZA, Ahmet, Tabakatu el-Mu’tezile, Beyrut, Lübnan, H.1380.
• GÖLCÜK, Şerafettin, Kelam Tarihi, Kitap dünyası, Konya,2015.
• HASAN İbrahim, İslam Tarihi, Kayıhan yayınları, İstanbul,1986.
• KADI Abdülcebbar, Şerhu’l-usüli’l-Hamse, Çeviren İlyas Çelebi, Türkiye Yazma Eserler Kurulu Başkanlığı Yayınları, İstanbul, 2013.
• IRMELİ, Perho, İnsan Kendi Kaderini seçer, Çeviren Yeşilyurt, Temel, D.E.Ü. ilahiyat Fakültesi Dergisi Sayı XIII-XIV, İzmir,2001.
• İBNİ KUTEYBE, el-Mearif, Çeviren Hasan Ege, Şelale yayınları, Beyazıt, İstanbul, Tarihsiz.
• İBNİ KESİR, el- Bidaye ve Nihaye, Çeviren Mehmet Keskin, Çağrı Yayınları, İstanbul, 1994.
• ŞAHİN, Muzaffer; Altuntaş, Halil, Kur’an-ı Kerim Meali, Hazırlayanlar, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları Ankara,2009.
• İRFAN, Abdulhamid, İslamda ittikadi mezhepler ve Akaid Esasları Çeviren, Mustafa Saim Yeprem, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara,2014.
• SİNANOĞLU, Abdulhamit İslam’ın İlk Siyasallaştırma Sürecinde Kader İnancı, Ankara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı,2.
• VAGLERİ, Laura Veccia, İslam Tarihi Kültür ve Medeniyeti, Çevi. Kutluer, İlhan, Hikmet Yayınları, İstanbul,1989. VAN ESS,Josef, Bidayetul İ’lmul Kelam fil İslam, Beyrut,1977.
• YAZICIOĞLU, M. Said, Maturidi ve Nesefiye Göre İnsan Hürriyeti Kavramı, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul,1997.
• YEPREM, M. Saim, İrade Hürriyeti, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları Ankara, 2016.
• YİĞİT, İsmail, Ömer bin Abdülaziz Maddesi, DİA, XXXIV, İstanbul,1988-2013.