“Privileged Knowledge” as a Way of Religious Exploitation: Kesf, Inspiration and Dream -A Philosophical Analyses

Yıl 2017, Cilt: 16 Sayı: 32, 387 - 410, 30.12.2017

Latif Tokat

https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.378899

Cited By: 4

Öz

It is accepted that Islamic thought has three basic sources of knowledge. These are revelation, reason and sensory knowledge. Revelation is only a kind of knowledge that specific to the prophet as a human being in the narrow sense of the word, and its source is God. However, if prophets, as a human being, have such a knowledge it is possible that other people may be able to obtain similar knowledge from the same source. Although the name is known as Kesf, Inspiration and Dream, it is seen not much different from the knowledge of revelation. Naturally, those who have such knowledge have seen as “the privileged person” just as they were in the prophets. In this research, the theological aspects of “the privileged knowledge” which is one of the main religious discussion topics in Islamic thought, and tied topic to it “the privileged person” problems are discussed in terms of its reality, causes, bases, foundations and results. However, anthropological, psychological and phenomenological analyzes of the causes and consequences of this thought were also discussed.

Anahtar Kelimeler

Privileged Knowledge, Religious Exploitation, Kesf, Inspiration, Dream

Dini İstismara Açık Bilgi Kaynağı Olarak “Ayrıcalıklı Bilgi”: Keşf, İlham ve Rüya –Felsefi Bir Analiz-

Öz

İslam düşüncesinde bilginin üç temel kaynağının olduğu kabul edilir. Bunlar, haber bilgisi, aklî bilgi ve duyu bilgisidir. Haber bilgisi kelimenin dar anlamıyla bir insan olarak sadece peygambere özgü bilgi çeşididir ve kaynağı Tanrı’dır. Ancak bir insan olarak peygamberlerin böyle bir bilgiye sahip olmaları başka insanların da aynı kaynaktan bilgi edinmelerinin mümkün olabileceği fikrine yol açmıştır. Adı, keşf, ilham ve rüya yoluyla bilgi edinme olarak anılsa da, aslında peygamber dışındaki insanların sahip olduğu bu bilginin gördüğü muamele vahiy bilgisinden çok da farklı olmamıştır. Doğal olarak böyle bir bilgiye sahip olan kişiler de tıpkı peygamberlerde olduğu gibi “ayrıcalıklı kişi” muamelesi görmüştür. Bu araştırmada İslam düşüncesinde temel teolojik tartışma konularından birisi olan “ayrıcalıklı bilgi” ve bununla bağlantılı olan “ayrıcalıklı kişi” probleminin gerçekliği, sebepleri, dayanakları, temelleri ve sonuçları teolojik yönleriyle ele alınmıştır. Bununla birlikte bu düşüncenin sebep ve sonuçlarının, felsefi, psikolojik ve fenomenolojik analizleri yapılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ayrıcalıklı Bilgi, Dini İstismar, Keşf, İlham

Kaynakça

• Demir, Ahmet İshak, Mütekaddimin Devri Kelamcılarına Göre Bilgi Kaynağı Olarak Keşf ve İlham, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Ü. Sosyal Bilimler Ens. 1993.
• Fromm, Erich, Özgürlükten Kaçış, çev.: Selçuk Budak, Öteki Yay. 6. Baskı. Ankara 1999.
• Gazali, el-Munkızu Mine’d-Dalal, çev.: Hilmi Güngör, M.E.B. Yay. İstanbul 1990.
• Gazali, Kimya-yı Saadet, çev.: Ali Arslan, Yenişafak Yay. İstanbul 2004.
• Heidegger, Martin, What is Called Thinking, İng. çev.: J. G. Gray, Harper and Row. New York 1968.
• Hoffer, Eric, Kesin İnançlılar, çev.: Erkil Günur, İm Yay. İstanbul 2005.
• İbn Arabi, Fususu’l-Hikem, çev.: M. Nuri Gençosman, Ataç Yay. İstanbul 2012.
• İbn Haldun, Mukaddime, çev.: Süleyman Uludağ, Dergah Yay. İstanbul 1988.
• İkbal, Muhammed, İslam’da Dini Düşüncenin Yeniden Doğuşu, çev.: N. A. Asrar, Bir Yay. İstanbul 1984.
• McNeil, William H. Dünya Tarihi, çev.: Alaeddin Şenel, İmge Kitabevi, 8. Baskı, Ankara 2004. Özcan, Hanifi, Maturidi’de Bilgi Problemi, İFAV Yay. İstanbul 1993.
• Öztürk, Mustafa, Din Sermayesinden İktidar Devşirmek FETÖ, Ankara Okulu Yay. Ankara 2017. Platon, İon, çev.: İhsan Bozkurt, M.E.B. İstanbul 1997.
• Razi, Fahreddin, el-Muhassal, çev.: Hüseyin Atay, Ankara Ü. İlahiyat Fak. Yay. Ankara, ts.
• Sayar, Kemal, “Kült Psikolojisi”, gercekhayat.com.tr, 29.06.2017.
• Taftazani, Kelam İlmi ve İslam Akaidi, haz.: Süleyman Uludağ, Dergah Yay. 3. Baskı. İstanbul 1991.
• Taylan, Necip, Gazali’nin Düşünce Sisteminin Temelleri, İFAV Yay. 2. Baskı. İstanbul 1994.
• Tokat, Latif, Varoluşçu Teoloji, Elis Yay. Ankara 2013.
• Uludağ, Süleyman, “Gaybın Bilinmesinde Keşf ve İlhamın Rolü”, Kur’an ve Tefsir Araştırmaları VI, Ensar Yay. İstanbul 2004.
• Uludağ, Süleyman, İslam Düşüncesinin Yapısı, Dergah Yay. 8. Baskı. İstanbul 2013.
• Unamuno, Miguel de, Yaşamın Trajik Duygusu, çev.: Osman Derinsu, İnkılap Yay. İstanbul 1986.
• Yavuz, Yusuf Şevki, “Mehdi”, TDV İslam Ansiklopedisi, c. 28, 2003.
• Ward, Keith,. Images of Eternity, Oneworld Publ. Oxford 1987.