Development of Motivation Scale Toward the Elective Quran Course (MSEQC) and Its Analysis According to Different Variables

Yıl 2020, Cilt: 19 Sayı: 2, 679 - 707, 30.12.2020

Ahmet Çakmak , Münir Ecer

https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.737811

Cited By: 7

Öz

Motivation can be defined as the underlying mechanism of the individual's behavior. In terms of education, there are two types of motivation: internal motivation, external motivation. The high motivation of the students toward the course is an important factor in achieving the aims of that course. This is also valid for the elective Koran (EK) course.
EK course has been added as an elective course to the curriculum of the secondary schools and high schools in 2012. In other words, EK courses have been taught in schools for about eight years. In this process, various researches have been done on EK in Turkey. In these studies, the reasons of students for choosing the course, the opinions and attitudes of teachers, and students toward the course were discussed. However, no research on the motivation toward the EK course has been done yet. In this context, the problem statement of the research was determined as “To develop a scale in order to determine the motivation of high school students towards EK course and to examine it in terms of various variables”.
The research was done in 3 steps. These steps were designed according to an exploratory sequential design, which is one of the mixed-method research approaches. Study groups were created according to these steps. The common feature of all study groups is that they are high school students taking EK courses. In the first step, the study group consists of a total of 284 students, of which 155 are girls and 79 are boys. The study group for the item analysis of the second step consists of 92 students, 57 of whom are girls and 35 are boys. For the factor analysis of the second step, the study group consists of 385 students, 47% female, and 52.7% male. The factor analysis study group of the second step is the same as the study group of the third step.
The interview form was used as the data collection tool in the first step, the survey in the second step, and the scale and the survey in the third step. Content analysis was used as data analysis in the first step; item analysis, exploratory factor analysis (EFA), and confirmatory factor analysis (CFA) in the second step; normality analysis, t-test, ANOVA, and relationship analysis were used in the third step.
In the first step, it can be said that students' positive and negative attitudes towards EK courses stem from three things: teaching-learning process/teacher of the lesson, exam anxiety-failure, and religious reasons.
In the second step, in addition to these three factors, eight other factors were added from the literature, a draft form consisting of 49 items with 11 sub-dimensions was obtained and applied. A total of 31 items were removed from the form, of these 16 were removed in the analysis step and 15 were removed in the factor analysis step.
In the third step, the levels of IM and CM of students for the EK course differ significantly according to the school type and class. The motivation of Anatolian High School students towards the EK course is lower than that of vocational high school students. The motivation of high school 2nd-year students towards the EK course is lower than that of high school first-year students. There are a negative, low level, and significant relationship between students' IM levels toward the EK course, monthly income, and school average. There are a negative, low level, and significant relationship between students’ CM levels toward the EK course and monthly income.
As a result, a valid and reliable motivation scale toward the EK course was developed. The researchers were offered the following suggestions about the study: Using the obtained scale in different sample groups, carrying out research on the causes of the findings obtained, and planning of experimental designs for the solution of these problems.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Elective Koran Course, Intrinsic Motivation, Extrinsic Motivation, Collaborative Motivation

Seçmeli Kur’an-ı Kerim Dersine Yönelik Motivasyon Ölçeğinin (SKKMÖ) Geliştirilmesi ve Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Öz

Herhangi bir derse karşı öğrencinin yüksek motivasyona sahip olması o dersin hedeflerini gerçekleştirmede önemli bir etkendir. Bu nedenle öğrencilerin bir derse karşı motivasyonlarının ölçülmesiyle öğretmen ve program geliştirme uzmanlarına öneriler geliştirilebilmektedir. Bu çerçevede bu araştırmada seçmeli Kur’an-ı Kerim (SKK) dersine yönelik motivasyon ölçeği geliştirilmesi ve bu ölçeğin çeşitli değişkenlere göre analiz edilmesi hedeflenmiştir.
Araştırma karma yöntem desenlerinden keşfedici sıralı desene göre tasarlanmıştır. Araştırmada 3 farklı öğrenci grubu ile çalışılmıştır. Bu öğrencilerin ortak özelliği halihazırda SKK dersini almaları ve lisede öğrenim görmeleridir. Veri toplama aracı olarak mülakat formu ve anket kullanılmıştır. Araştırmada içerik analizi, açımlayıcı (AFA) ve doğrulayıcı faktör analizleri (DFA), normallik, ilişkisiz örneklemler t-testi, tek yönlü varyans analizi ANOVA ve Pearson korelasyon analizleri kullanılmıştır.
Araştırma desenine uygun olarak çalışma 3 adımda gerçekleştirilmiştir. İlk adımda; belirli sayıdaki öğrenciye (234) SKK dersini bir sonraki yıl alma durumları sorulmuş ve gerekçelerini yazmaları istenmiştir. Öğrencilerin dersi alma veya almama nedenlerinin şunlar olduğu tespit edilmiştir: dersteki öğretme-öğrenme sürecinin verimli geçmesi, dini anlamda yetkinlik (dinin daha iyi anlaşılmasına olan inanç), dersin ortalamaya etki etmesi, dersin öğretmeninin olumlu izlenimi, diğer derslerin daha önemli addedilmesi, din kültürü ve ahlak bilgisi dersi ile benzer konuların olması.
Araştırmada SKK dersine yönelik 18 maddeden oluşan ve 3 alt boyutu (İçsel motivasyon-İM, dışsal motivasyon-DM ve iş birliğine dayalı motivasyon-İDM) olan geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirilmiştir. Görüşme yolu ve literatür taraması neticesinde 11 temadan ve 52 maddeden oluşan madde havuzu oluşturulmuştur. İki din eğitimi uzmanından alınan değerlendirmeler sonrasında taslak iki ölçme ve değerlendirme uzmanına gönderilmiş ve 49 maddelik taslak form oluşturulmuştur. Dil uzmanına da gönderilerek taslak formun dil geçerliliği sağlanmıştır. Beşli likert şeklinde hazırlanan formda 14 madde ters sorulmuştur. Madde analizi için form ikinci çalışma grubu olan 93 lise öğrencisine uygulanmış sonrasında 13 madde ölçekten çıkarılarak 36 maddelik ölçek elde edilmiştir.
Taslak forma bağımsız değişkenler de eklenerek üçüncü çalışma grubuna uygulanmış ve ölçeğin AFA yapılmıştır. Analizlerde binişik olması ve .10’un altında değer alması nedenlerinden 18 madde ölçekten çıkarılarak toplam varyansın %49.71’ini açıklayan 3 boyutlu 18 maddelik ölçek elde edilmiştir. AFA ile elde edilen örtük yapı DFA ile test edilmiş ve modelin uyum indekslerinin GFI=.93, CFI=.98, NFI=.96, RFI=.95, IFI=98 ve AGFI=.95 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin RMSEA değeri ise .053 X2/sd’nin ise 2.07 olarak hesaplanmıştır (x2 =274.01, sd=132, p=.00).
Ölçeğin her bir alt boyutu için cronbach alpha değerleri; İM alt boyut için .84, DM alt boyutu için .58 ve İDM alt boyutu için de .77 hesaplanmıştır. Ölçeğin toplamı için de .88 olarak hesaplanmıştır.
Çalışmanın üçüncü adımında katılımcıların SKK dersine karşı motivasyon düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi amaçlanmıştır. Bu çerçevede öğrencilerin İM düzeyleri okudukları sınıf, lise türü ve dersi alma isteklerine göre anlamlı bir şekilde farklılaşmaktadır. Okul ortalama notları ve aylık gelirleri ile İM düzeyleri arasında anlamlı, negatif yönlü ve düşük düzeyde ilişki vardır. Öğrencilerin DM düzeyleri, yalnızca ders alma isteklerine göre anlamlı bir şekilde farklılaşmaktadır. Öğrencilerin İDM düzeyleri, okudukları sınıf ve lise türü ve dersi alma isteklerine göre anlamlı bir şekilde farklılaşmaktadır. İDM düzeyleri ile aylık gelirleri arasında negatif yönlü, anlamlı ve düşük düzeyde ilişki vardır. Akademik yönden başarılı olan öğrencilerin SKK dersine karşı içsel motivasyonları düşüktür. Aynı şekilde ileri sınıflardaki öğrencilerin SKK dersine karşı motivasyonları alt sınıftaki öğrencilerin motivasyonlarından düşüktür. Bunun nedenlerine dair araştırmalar yapılabilir. SKK dersine karşı motivasyonun lise türüne göre farklılaşmasının ve aylık ortalama gelirdeki ilişkinin anlamlı olmasının nedenleri de çeşitli araştırmalar ile ele alınabilir.

Anahtar Kelimeler

din eğitimi, Seçmeli Kur'an-ı Kerim Dersi, İçsel Motivasyon, Dışsal Motivasyon, İş Birliğine Dayalı Motivasyon

Kaynakça

• Acuner, Hacı Yusuf, “Öğrencilere Göre Seçmeli Kur’an-ı Kerim Dersi: Artvin İli Örneği”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5/4, 2016.
• Adair, John, Etkili Motivasyon, Çev. Salih Uyan, Ankara: Babıali Kültür Yayınları, 4. Baskı, 2013.
• Akbaba, Sırrı, “Eğitimde Motivasyon”, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (2006) 343-361.
• Altun, Mukadder, Öğretmen Görüşlerine Göre Seçmeli Kur’an Dersleri: Nitel Bir Araştırma, Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Aşlamacı vd. “Öğretmenlere Göre Ortaokul Din, Ahlak ve Değerler Alanı Seçmeli Derslerinde Karşılaşılan Sorunlar: Nitel Bir Araştırma”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2/XVII (2015) 354-385.
• Bahçekapılı, Mehmet, Yeni Eğitim Sisteminde Seçmeli Din Dersleri İmkanlar, Fırsatlar, Aktörler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri, İstanbul: İlke 2013.
• Başaran, İbrahim Ethem, Eğitim Psikolojisi, Ankara: Nobel Yayınları, 6. Baskı, 2005.
• Bolat, Özgür, Beni Ödülle Cezalandırma, İstanbul: Doğan Kitap Yayıncılık, 120. Baskı, 2018.
• Cole, Luella- Morgan, John J. B., Çocukluk ve Gençlik psikolojisi, Çev. Belkıs Halim Vassaf, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 2. Basım, 1975.
• Cüceloğlu, Doğan, İnsan ve Davranışı, İstanbul: Remzi Kitabevi, 36. Baskı, 2018.
• Creswell, John W. Vd. Karma Yöntem Araştırmaları Tasarımı ve Yürütülmesi, Çev. Ed. Yüksel Dede, Selçuk Beşir Demir, Ankara: Anı Yayınları, 2015.
• Fidan, Nuretin, Okulda Öğrenme ve Öğretme, Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 3. Baskı, 2012.
• Gülşen, Celal, “Sınıfta Motivasyon Sürecinin Yönetimi”, Kuram ve Uygulamada Sınıf Yönetimi, ed. Celal Gülşen, Ankara: Anı Yayınları, 5. Baskı, (2017) 165- 192.
• Günel, Eyup, Ortaokul Öğrencilerinin Seçmeli Kur’an-ı Kerim Dersine Yönelik Tutumları (Erzurum İli Örneği), Erzurum: Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Gündoğdu, Yusuf Bahri, “Seçmeli Din Dersleri Neden Tercih Edilmiyor? (Ordu İli Örneği)”, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16/32 (2017/2) 557-582.
• Gündoğdu, Yusuf Bahri, “Seçmeli Din Derslerini Tercih Eden Öğrencilerin Tercihlerini Etkileyen Faktörler: Ordu Örneği”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 15/2 (2015) 121- 155.
• Işık, Yüksel, Motivasyon Mucizesi, İstanbul: Sis Yayıncılık, 2014.
• Kaymakcan, Recep vd. Seçmeli Din Eğitimi Dersleri İnceleme ve Değerlendirme Raporu Temel Dini Bilgiler- Hz. Muhammed’in hayatı- Kur’an-ı Kerim, İstanbul: DEM Yayınları, 2013.
• Kotan, İlhami, Ortaöğretimde Bazı Seçmeli Din Derslerine İlişkin Öğrenci Öğretmen ve Yönetici Görüşlerinin İncelenmesi, Antalya: Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Köse, Ümit, Ortaokullarda Seçmeli Din Derslerinin Öğrenci Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi: Gaziantep İli Örneği, Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep 2018.
• Lang, Peter J- Bradley, Margaret M.- Cuthberet, Bruce N., “Emotion, Motivation and Anxciety: Brain Mechanisms and Psychophysiology”, Biol Psychiatry, 44 (1998) 1248-1263.
• Mamak, Muhammed Şakir, Ortaöğretim Din, Ahlak ve Değerler Alanı Seçmeli Derslerinin Öğrenci Görüşüyle Değerlendirilmesi (Elazığ İli Örneği), Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Milli Eğitim Bakanlığı “18. Milli Eğitim Şurası Kararları”, Erişim: 24 Temmuz 2019, http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_09/29170222_18_sura.
• Meydan, Hasan, “Din, Ahlak ve Değerler Alanı Seçmeli Derslerinin Öğrenci Görüşleri Doğrultusunda Değerlendirilmesi”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 40 (2013) 219- 250.
• Özkaya, Halil, Ortaöğretim Öğrencilerinin Seçmeli Din Derslerini Tercih Etme Nedenlerinin Değerlendirilmesi (Kilis İli Örneği), Kilis: Kilis Yedi Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Özkaya, Mehmet, “Okullarda Seçmeli Ders Olarak Okutulan Kur’an-ı Kerim Dersine Yönelik Likert Tipi Bir Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi”, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17/2 (2015) 285- 314.
• Seçer, İsmail, SPSS ve LISREL ile Pratik Veri Analizi: Analiz ve Raporlaştırma, Ankara: Anı Yayınları, 2015.
• Seçer, İsmail, Psikolojik Test Geliştirme ve Uyarlama Süreci SPSS ve Lisrel Uygulamaları, Ankara: Anı Yayıncılık, 2015.
• Şimşek, Ömer Faruk, Yapısal Eşitlik Modellemesine Giriş Temel İlkeler ve Lisrel Uygulamaları, Ankara: Ekinoks Yayınları, 2007.
• Tavşancıl, Ezel, Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi, Ankara: Nobel Yayınları, 2005.
• Tosun, Cemal, “Din Eğitiminde Motivasyon”, Din Eğitiminde Motivasyon ve Verimlilik Sempozyumu, Balıkesir: 2017.
• Türk Dil Kurumu, Erişim: 11 Nisan 2020, https://sozluk.gov.tr.
• Ulusoy, Ayten, “Güdülenme”, Gelişim ve Öğrenme, ed. Ayten Ulusoy, Ankara: Anı Yayınları, 5. Baskı, (2006) 307- 324.
• Viau, Rolland, Okulda Motivasyon, Çev. Yusuf Budak, Ankara: Anı yayınları, 2015.
• Yorulmaz, Bilal, “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenlerinin Seçmeli Kur’an-ı Kerim, Hz. Muhammed’in hayatı ve Temel Dini Bilgiler Derslerine İlişkin Öz Algıları”, Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 11/41 (2014) 312- 324.