Determinants of Inflation in Turkey

Yıl 2023, , 31 - 56, 30.06.2023

Fatma Kolcu

https://doi.org/10.17218/hititsbd.1207652

Cited By: 5

Öz

The aim of this study is to econometrically investigate the determinants of inflation in the Turkish economy. In the study that analyses the period of 2006-2021, the effect of exchange rate, interest rate, real money supply, budget deficit and current account deficit on the inflation rate was estimated under three different time series techniques: Stepwise regression model, Vector Autoregressive (VAR) model and Autoregressive Distributed Lag (ARDL) model. According to the findings, the exchange rate has a positive effect on the inflation rate in both the short and long-run. The change in real money supply affects negatively inflation in both periods. Interest rate has a positive effect on the inflation rate. However, this effect is marginally low. Although the budget deficit affects inflation in the short-run, it is not a determinant on inflation in the long-run. In the study, strong findings that the current account deficit is determinant on inflation were not obtained. In terms of the variables discussed in the period of 2006-2021, the most statistically effective factor on inflation in the long run in the Turkish economy is the changes in the exchange rate.

Anahtar Kelimeler

Determinants of Inflation, Stepwise Regression, Var, Ardl, Turkey

Türkiye’de enflasyonun belirleyicileri

Öz

Bu çalışmanın amacı, Türkiye ekonomisinde enflasyonun belirleyicilerini ekonometrik olarak araştırmaktır. 2006-2021 dönemini analiz eden çalışmada döviz kuru, faiz oranı, reel para arzı, bütçe açığı ve cari açığın enflasyon oranı üzerindeki etkisi Adımsal (Stepwise) regresyon, Vektör Otoregresyon (VAR) ve Gecikmesi Dağıtılmış Otoregresif (ARDL) model olmak üzere üç farklı zaman serisi tekniği altında tahmin edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, döviz kuru hem kısa hem de uzun dönemde enflasyon oranı üzerinde doğru yönlü etki yaratmaktadır. Reel para arzındaki değişim her iki dönemde de enflasyonu ters yönlü etkilemektedir. Faiz oranı enflasyonu doğru yönlü etkilemektedir. Ancak bu etki marjinal olarak düşüktür. Bütçe açığı kısa dönemde enflasyonu etkilemekle birlikte uzun dönemde enflasyon üzerinde belirleyici değildir. Çalışmada cari açığın enflasyon üzerinde belirleyici olduğuna dair güçlü bulgular elde edilmemiştir. 2006-2021 döneminde ele alınan değişkenler itibariyle Türkiye ekonomisinde uzun dönemde enflasyon üzerinde istatistiksel olarak en etkili faktör döviz kurundaki değişimlerdir.

Anahtar Kelimeler

Enflasyonun Belirleyicileri, Adımsal Regresyon, Ardl, Türkiye

Kaynakça

• Adu, G. ve Marbuah, G. (2011). Determinants of inflation in Ghana: an empirical investigation. South African Journal of Economics, 79(3), 251-269. doi:10.1111/j.1813-6982.2011.01273.x
• Afsal, M.Ş., Doğan, İ., Örün, E. ve Aydın, B. (2018). Enflasyonun stokastik belirleyicileri: Türkiye ekonomisi için bir NARDL yaklaşımı. Journal of Life Economics, 5(4), 57-74. doi:10.15637/jlecon.261
• Aklan, N.A., Akay, H.K. ve Çınar, M. (2014). Türkiye’de faiz haddi ve enflasyon ilişkisi: Gibson paradoksu’na yönelik bir değerlendirme. International Conference in Economics, September 03-05. Erişim adresi: https://prague2014.econworld.org/assets/adanur_aklan_akay_cinar_turkiye_faiz.pdf
• Aksu, H. ve Emsen, Ö.S. (2019). Enflasyon, faiz ve döviz kuru ilişkileri: Türkiye için ARDL analizleri ile asimetrik eş-bütünleşme araştırması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33(1), 69-90. Erişim adresi: https://search.trdizin.gov.tr/yayin/detay/370859/
• Alev, N. (2019). Türkiye’de enflasyonun belirleyicileri: ARDL sınır testi yaklaşımı (2006:Q1-2018:Q2 dönemi). Uluslararası Ekonomi. İşletme ve Politika Dergisi, 3(1), 1-18. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/681286
• Alexander, A.A., Andow, A.H. ve Danpome, M. (2015). Analysis of the main determinants of inflation in Nigeria. Research Journal of Finance and Accounting, 6(2), 144-155. Erişim adresi: https://core.ac.uk/download/pdf/234630439.pdf
• Alper, Ö. (2018). Türkiye’de bütçe açığı, para arzı ve enflasyon arasındaki ilişkinin incelenmesi: 1971-2016 dönemi. Business and Economics Research Journal, 9(4), 799-810. doi:10.20409/berj.2018.139
• Altıntaş, H., Çetintaş, H. ve Taban, S. (2008). Türkiye’de bütçe açığ, parasal büyüme ve enflasyon arasındaki ilişkinin ekonometrik analizi: 1992–2006. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 185-208. Erişim adresi: https://search.trdizin.gov.tr/yayin/detay/84440/
• Altunöz, U. (2020). Faiz haddi-enflasyon ilişkisi ve Türkiye’de Gibson çelişkisinin analizi: Keynes-Wicksell ve Fisher örneği. Sayıştay Dergisi, 33(118), 153-178. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sayistay/issue/61574/919343
• Aşık, B. (2022). Türkiye enflasyon oranlarının iktisadi belirleyicileri: ardl sınır testi yaklaşımı. Journal of Eurasian Economies, 1(1), 16-24. Erişim adresi: https://journal.avekon.org/papers/103.pdf
• Avcı, T. (2020). Makroekonomik faktörler ve banka kredilerinin enflasyon üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(1), 98-107. doi:10.29106/fesa.690721
• Bahmani-Oskoee, M. ve Malixi, M. (1992). Inflationary effects in effective exchange rates: LDCs experience. Applied Economics, 24, 465-71.
• Bashir, F., Nawaz, S., Yasin, K., Khursheed, U., Khan, J. ve Qureshi, M.J. (2011). Determinants of inflation in Pakistan: an econometric analysis using Johansen co-integration approach. Australian Journal of Business and Management Research, 1(5), 71-82. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/265044685
• Bedir, S. ve Dikmen, A.T. (2014). Bütçe açığı ve enflasyon: Türkiye için bir sınır testi yaklaşımı. International Conference on Eurasian Economies, 1-9. Erişim adresi: https://avekon.org/papers/915.pdf
• Bölükbaş, M. ve Peker, O. (2017). Türkiye’de fiyat düzeyi ve maliye politikası arasındaki ilişki: ftpl yaklaşımının ekonometrik bir analizi. Maliye Dergisi, 172 (Ocak Haziran), 1-14. Erişim adresi: https://search.trdizin.gov.tr/yayin/detay/274713/
• Bölükbaş, M. (2019). Türkiye’de enflasyon cari açık ve bankacılık sektörü kredileri: 2006-2018 dönemi için bir inceleme. Social Sciences Research Journal, 8(2), 77-92. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/723495
• Canavese, A. J. (1982). The structuralist explanation in the theory of inflation. World Development, 10(7), 523-529. Erişim adresi: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0305750X82900535
• Chaudhary, S.K. ve Xiumin, Li. (2018). Analysis of the determinants of inflation in Nepal. American Journal of Economics, 8(5), 209-212. doi: 10.5923/j.economics.20180805.01
• Çelik, A. (2021). Türkiye’de enflasyonun belirleyicilerinin VAR yöntemi ile analizi (2008-2019). İzmir İktisat Dergisi, 36(1), 135-153. doi: 10.24988/ije.202136110
• Demirgil, B. (2019). Türkiye’de enflasyonun belirleyicileri üzerine uygulamalı bir çalışma. Journal of International Management, Educational and Economics Perspectives, 7(1), 13-21. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/jimeep/issue/46348/525238
• Dickey, D.A. ve Fuller, W.A. (1979). Distribution of the estimators for autoregressive time series with a unit root. Journal of the American Statistical Association, 74(366), 427–431. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/2286348
• Dickey, D.A. ve Fuller, W.A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica, 49(4), 1057-1072. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/1912517
• Dornbusch, R. ve Fischer, S. (1994). Macro economics ( 6th ed). McGraw-Hill.
• Ellahi, N. (2017). The determinants of inflation in Pakistan: an econometric analysis. The Romanian Economic Journal, 20(64), 2-12. Erişim adresi: http://www.rejournal.eu/sites/rejournal.versatech.ro/files/articole/2017-06-28/3453/1nazima.pdf
• Faraway, J.J. (2014). Texts in statistical science. Linear models with R. Chapman & Hall/Crc. A CRC Press Company. Boca Raton London NewYork Washington. D.C.
• Fisher, I. (1930). The theory of interest. New York: Macmillan.
• Friedman, M. ve Schwartz, A.J. (1982). Monetary trends in the United States and the United Kingdom: their relation to income. prices. and interest rates: 1867- 1975. Chicago: University of Chicago Press.
• Girginer, N. ve Yenilmez, F. (2005). Türkiye’de enflasyonun ekonometrik olarak incelenmesi (1982-2002). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 101-116. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/ogusbd/issue/10986/131479
• Greenidge, K. ve DaCosta, D. (2009). Determinants of inflation in selected Caribbean countries. Business, Finance & Economics in Emerging Economies, 4(2), 371-397. Erişim adresi: https://cert-net.com/files/publications/journal/2009_2_4/371-397.pdf
• Günçavdı, Ö., Levent, H. ve Ülengin, B. (2000). Yüksek ve değişken enflasyonun tahmininde alternatif modellerin karşılaştırılması: Türkiye örneği. ODTÜ Gelişme Dergisi, 27(1-2), 149-171. Erişim adresi: https://open.metu.edu.tr/handle/11511/92118
• Hossain, T. ve Islam, N. (2013). An economic analysis of the determinants of inflation in Bangladesh. The International Journal of Social Sciences, 11(1), 29-36. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/327919988
• Iya, I.B. ve Aminu, U. (2014). An empirical analysis of the determinants of inflation in Nigeria. Journal of Economics and Sustainable Development, 5(1), 140-150. Erişim adresi: https://www.iiste.org/Journals/index.php/JEDS/article/viewFile/10286/10489
• Keynes, J.M. (1930). Treatise on money. Vol. 2. Harcourt. Brace and Company. New York.
• Keynes, J.M. (1936). İstihdam, faiz ve paranın genel teorisi. (Çev. U.S. Akalın). İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Khan, R.E.A. ve Gill, A.R. (2010). Determinants of inflation: a case of Pakistan (1970-2007). Journal of Economics, 1(1), 45-51. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/32122029
• Kılavuz, E. ve Altınöz, B. (2020). Türkiye’de para arzı ile enflasyon arasındaki ilişki: ARDL sınır testi yaklaşımı. Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 5(2), 242-260. doi:10.30784/epfad.708223
• Korkmaz, Ö. (2017). Enflasyon oranını etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Türkiye üzerine bir uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(2), 109-142. Erişim adresi: https://search.trdizin.gov.tr/yayin/detay/282022/
• Leeper, E.M. (1991). Equilibria under “active” and “passive” monetary and fiscal policies. Journal of Monetary Economics, 27, 129-147. doi: 10.1016/0304-3932(91)90007-B
• Leeson, R. ve Palm, C.G. (1970). The counter-revolution in monetary theory by Milton Friedman. Institute of Economic Affairs Occasional Paper, No. 33. Erişim adresi: https://docslib.org/doc/8053427/the-counter-revolution-in-monetary-theory-by-milton-friedman-iea-occasional-paper-no
• Lim, Y.C. ve Sek, S.K. (2015). An examination on the determinants of inflation. Journal of Economics, Business and Management, 3(7), 678-682. doi: 10.7763/JOEBM.2015.V3.265
• Madito, O. ve Odhiambo, N.M. (2018). The main determinants of inflation in South Africa: an empirical investigation. Organizations and Markests in Emerging Economies, 9(2), 212-232. doi: 1015388/omee.2018.10.00011
• Mankiw, N.G. (2007). Makroekonomi. (Çev. Ö.F.Çolak). Ankara: Eflatun Yayınevi.
• Mohanty, D. ve John, J. (2015). Determinants of inflation in India. Journal of Asian Economics, 36, 86-96. doi: 10.1016/j.asieco.2014.08.002
• Moser, G.G. (1995). The main determinants of inflation in Nigeria. IMF Staff Papers, 42(2), 270-289. doi: 10.2307/3867573
• Nguyen, H.M., Cavoli, T. ve Wilson, J.K. (2012). The determinants of inflation in Vietnam. 2001-09. ASEAN Economic Bulletin, 29(1), 1-14. doi: 10.1355/ae29-1a
• Odabaşıoğlu, F.G. ve Aydın, C. (2014). Merkezi ve Doğu Avrupa geçiş ekonomilerinde enflasyonun parasal belirleyicileri: dinamik panel veri analizi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(3), 293-306. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/299425459
• Oktayer, A. (2010). Türkiye’de bütçe açığı, para arzı ve enflasyon ilişkisi. Maliye Dergisi, 158 (Ocak Haziran), 431-447. Erişim adresi: https://search.trdizin.gov.tr/yayin/detay/104739
• Ölmezoğulları, N. (1990). Latin Amerika’da kronik enflasyon ve enflasyonun yapısal analizi. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1-2), 11-19. Erişim adresi: http://acikerisim.uludag.edu.tr/jspui/handle/11452/20164
• Öniş, Z. ve Özmucur, S. (1990). Exchange rates. inflation and money supply in Turkey. Journal of Development Economics, 32, 133-54. doi:10.1016/0304-3878(90)90055-G
• Pesaran, M.H., Shin, Y. ve Smith, R.J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics.,16(3), 289-326. doi: 10.1002/jae.616
• Phillips, P.C.B. ve Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), 335-346. doi:10.1093/biomet/75.2.335
• Sargent, T.J. (1973). Interest rates and prices in the long run: a study of the Gibson paradox. Money, Credit and Banking, 5, 385-449. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/1991332
• Sargent, T. J. ve Wallace, N. (1981). Some unpleasant monetarist arithmetic. Federal Reserve Bank of Minneapolis Quarterly Review, 5(3), 1-17.
• Saxena, S.P. ve Singh, A. (2015). Determinants of inflation in India: an econometric analysis. Scholedge International Journal of Management & Development, 2(8), 1-15. Erişim adresi: https://www.thescholedge.org/index.php/sijmd/article/view/210/313
• Setiartiti, L. ve Hapsari, Y. (2019). Determinants of inflation rate in Indonesia. Jurnal Ekonomi & Studi Pembangunan, 20(1), 112-123. doi: 10.18196/jesp.20.1.5016
• Shiller, R.J. ve Siegel, J.J. (1977). The Gibson paradox and historical movements in real interest rates. Journal of Political Economy, 85, 891-907. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/1830338
• Sims, C. A. (1980). Macroeconomics and reality. Econometrica, 48(1), 1-48. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/4814477
• Sims, C. A. (1994). A simple model for study of the determination of the price level and the interaction of monetary and fiscal policy. Economic Theory, 4, 381-399. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/25054771
• Şahin, İ. ve Karanfil, M. (2015). Türkiye ekonomisinde 1980-2013 dönemi para arzının enflasyon üzerindeki etkisi. Business and Economics Research Journal, 6(4), 97-113. Erişim adresi: https://search.trdizin.gov.tr/yayin/detay/194869
• Şahinoğlu, T., Özden, K., Başar, S. ve Aksu, H. (2010). Türkiye'de enflasyonun oluşumu: ARDL yaklaşımı. Sosyoekonomi, 1, 27-46. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/sosyoekonomi/issue/21071/226861
• Tanrıöver, B. ve Yamak, N. (2015). Nominal faiz oranı-genel fiyat düzeyi ilişkisinin Gibson paradoksu çerçevesinde analizi. Maliye Dergisi, 168 (Ocak Haziran), 186-200. Erişim adresi: https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/09/168-11.pdf
• Wicksell, K. (1936). Interest and prices. (Translated from the German: R. F. Khan). R&R Clark Limited Edinburg. Great Britain
• Woodford, M. (1994). Monetary policy and price level determinacy in a cash-in-advance economy. Economic Theory, 4, 345-380. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/25054770
• Woodford, M. (1995). Price-level determinacy without control of a monetary aggregate. Carnegie-Rochester Conference Series on Public Policy, 43, 1-46. doi:10.1016/0167-2231(95)90033-0
• Woodford, M. (1996). Control of the public debt: a requirement for price stability?. NBER Working Paper, No 5684, July. Erişim adresi: https://www.nber.org/system/files/working_papers/w5684/w5684.pdf
• Woodford, M. (2001). Fiscal requirements for price stability. NBER Working Paper, No. 8072, January. Erişim adresi: https://www.nber.org/system/files/working_papers/w8072/w8072.pdf
• Yamaçlı, D. S. ve Saatçi, M. (2016). Türkiye’de tüketici enflasyonunun iktisadi belirleyicileri: ardl analizi. Business and Economics Research Journal, 7(3), 53-71. doi:10.20409/berj.2016321808
• Yamak, R. ve Abdioğlu, Z. (2007). Fisher hipotezinin testi: güçlü ve zayıf form. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1-2), 1-9. Erişim adresi: https://kutuphane.dogus.edu.tr/mvt/pdf.php
• Yenisu, E. (2019). Türkiye’de enflasyonun makroekonomik belirleyicileri: Toda-Yamamoto nedensellik analizi. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 7(1), 43-58. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/seyad/issue/53343/709107
• Yüksel, C. (2013). Yapısalcı iktisat ve mali uyum. (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Erişim adresi: https://www.researchgate.net/publication/304179744
• Zivot, E. ve Andrews, W.K. (1992). Further evidence on the great crash, the oil-price shock, and the unit root hypothesis. Journal of Business and Economic Statistics, 10(3), 251-270. doi:10.2307/1391541