The place and importance of Arzhan 2 tomb in the history of scythian culture

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 2, 366 - 376, 31.12.2023

Mazhar Narşap

https://doi.org/10.17218/hititsbd.1204788

Öz

Each nation has created a unique culture as a result of the geographical conditions of the region where it lives. In the tribes living in the steppe geography, they have created their own unique nomadic culture. One of these steppe tribes is Scythians. There is information in written and archaeological sources about the history and culture of the Scythians, who were active in Central Asia, especially in the north of the Black Sea and Anatolia between the 8th century BC and the 2nd century AD. Greek sources are at the top of the written sources. In archaeological sources, on the other hand, since the Scythians adopted a nomadic lifestyle, tombs, not settlements, take the first place. The graves of the Scythians are called "kurgan". Kurgan means "shelter" and means protecting the person buried in the grave. In Scythian culture and history, there are many kurgans where remains and finds were obtained. Among these kurgans, the Arzhan 2 kurgan stands out. Located in the Tuva region, Arzhan 2 kurgan was furnished in the tent style used by the steppe people in their daily life. Especially the clothes of men and women found in the burial chamber number 5, gold figures decorating them, weapons, everyday items such as plates and utensils are all important in the research of Scythian culture and history.

Anahtar Kelimeler

İskit, Bozkır, Kurgan, Kültür, Arzhan 2

İskit kültür tarihinde Arzhan 2 kurganının yeri ve önemi

Öz

Her millet yaşadığı bölgenin coğrafi şartları neticesinde kendine has bir kültür oluşturmuştur. Bozkır coğrafyasında yaşayan kavimlerde, kendilerine has olan konar-göçebe kültürünü meydana getirmişlerdir. Bu bozkır kavimlerinden birisi de İskitlerdir. M.Ö. VIII. ve M.S. II. yüzyıllar arasında Orta Asya başta olmak üzere Karadeniz’in kuzeyi ve Anadolu içlerinde faaliyetlerde bulunan İskitlerin tarih ve kültürüne dair yazılı ve arkeolojik kaynaklarda bilgiler bulunmaktadır. Yazılı kaynakların başında Grek kaynakları gelmektedir. Arkeolojik kaynaklarda ise İskitlerin konar-göçebe yaşam tarzını benimsemiş olmaları sebebiyle yerleşim yerleri değil, mezarlar ilk sırada yer almaktadır. İskitlere ait mezarlara “kurgan” adı verilmektedir. Kurgan; korugan anlamında olup mezara defnedilen kişiyi koruyan anlamına gelmektedir. İskit kültür ve tarihinde, kalıntı ve buluntu elde edilen birçok kurgan vardır. Bu kurganlar arasında ise Arzhan 2 kurganı ön plana çıkmaktadır. Tuva bölgesinde yer alan Arzhan 2 kurganı bozkır insanının gündelik yaşamında kullandığı çadır tarzında döşenmiştir. Özellikle 5 numaralı mezar odasında bulunan kadın ve erkeğin kıyafetleri, onları süsleyen altın figürler, silahlar, tabak, kap gibi gündelik eşyaların hepsi İskit kültür ve tarihinin araştırılmasında önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

İskit, Bozkır, Kurgan, Kültür, Arzhan 2

Kaynakça

• Ataç, G.A. (1932). İskitlerde hekimlik. Ankara: Türk Tarih Kurumu
• Çoruhlu, Y. (2019). Eski Türklerin Kutsal Mezarları Kurganlar, İstanbul: Ötüken Neşriyat
• Durmuş, İ. (2002). “Vusunlar”, Türkler, I. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları
• Durmuş, İ. (2004). İskitlerde ölü gömme geleneği. Millî Folklor Dergisi, 61 Erişim adresi: https://www.millifolklor.com/PdfViewer.aspx?Sayi=61&Sayfa=18
• Durmuş, İ. (2007). İskitler. Ankara: Kaynak Yayınları
• Durmuş, İ. (2016). Türk Kültürüne Giriş. Ankara: Akçağ Yayınevi
• Güngör, H. ve Günay, Ü. (2009) Türklerin Dini Tarihi (5.Baskı). İstanbul: Rağbet Yayıncılık
• Herodotos (2015). Herodotos Tarihi (25. Baskı). Çev. Müntekim Ökmen, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları
• İnan, A. (1998a). Makaleler ve İncelemeler, (3.Baskı), I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları
• İnan, A. (1998b). Makaleler ve İncelemeler, (2.Baskı), II. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları
• Kaşgarlı, M. (2015). Dîvânu Lugâti’t-Türk, (2.Baskı), Çev. Ahmet Bican Ercilasun- Ziyat Akkoyunlu, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları
• Koca, S. (2010). Türk Kültürünün Temelleri-2. Ankara: Pelin Ofset Tipo Matbaa
• Minns, E.H.(1913). Scythians and Greeks. Cambridge: University Press
• Parzinger H. (2010). Der Skythenzeitliche Fürstenkurgan Arzhan 2 in Tuva, Berlin: Deutsches Archaologisches Institut
• Pozdnjakov,V.D. (2010). “Die Rekonstruktion Der Tracht” Der Skythenzeitliche Fürstenkurgan Arzhan 2 in Tuva, Berlin: Deutsches Archaologisches Institut
• Sevin,V. (1995). Arkeolojik Kazı Sistemi El Kitabı, (1.Baskı). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları
• Şeşen, R. (2010). İbn Fadlan Seyahatnamesi. İstanbul: Yeditepe Yayınevi
• Togan, Z.V. (1981). Umumi Türk Tarihine Giriş, (3. Baskı). İstanbul: Enderun Kitabevi