Physical Activity, Self-handicapping, and Self-esteem Levels of the Firefighters

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 3, 388 - 405

Samet Aktaş , Yetkin Utku Kamuk

https://doi.org/10.17218/hititsbd.1396183

Öz

Firefighting is a profession that is among the most challenging tasks, is quite risky for employees but is of vital importance for civilians. It is of great importance for firefighters to be both physically and psychologically ready for a task that may arise at any time. The lack of complete physical and psychological readiness of firefighters can lead to irreversible consequences. It can be argued that firefighters working in shifts do not have sufficient physical activity opportunities due to both the undetermined end times and the intense work tempo, but it is essential for firefighters to engage in regular physical activity, and it is obvious that this will positively affect their health status and task performance. The aim of this study was to examine the physical activity, self-handicapping and self-esteem levels of firefighters. Similar studies in the literature are limited. It is believed that this study will contribute to filling the gap in the literature and revealing the physical activity, self-handicapping and self-esteem levels of firefighters. 767 active firefighters in several municipalities voluntarily participated in the research. Ethics Committee Approval was obtained from Hitit University Non-Interventional Researches Ethics Committee. Informed consents were obtained from the participants. SPSS 25.0 (IBM, USA) was used for statistical analysis. Normal distribution of the data was tested by using Q-Q Plot, Shapiro-Wilk and histogram analysis and it was found that the data were not normally distributed. Non-parametric tests were used to test the differences between/among groups and the correlation between variables. The data were collected by using the International Physical Activity Assessment Questionnaire to determine the physical activity levels of the participants; the Self-Handicapping Scale which was developed by Jones and Rhodewalt and adapted into Turkish by Akın (2012) to determine self-handicapping levels, and Rosenberg Self-Esteem Scale which was developed by Rosenberg and the Turkish validity-reliability study conducted by Tukuş (2010) to determine self-esteem levels. As a result, it was determined that the physical activity level of the firefighters was at medium and low levels and that the physical activity level had a positive correlation with self-esteem and a low negative correlation with self-handicapping. To increase the physical activity, it is recommended that the physical activity levels of firefighters be monitored periodically by the administration and that periodic monitoring should be made to increase physical fitness levels via promoting the physical activity levels.

Anahtar Kelimeler

Safety, Performance, Exercise, Municipality, Fire

İtfaiyecilerin Fiziksel Aktivite, Kendini Sabotaj ve Benlik Saygısı Düzeyleri

Öz

İtfaiyecilik, zorlu görevler arasında yer alan, çalışanlar için oldukça riskli ancak sivil bireyler için hayati öneme sahip bir meslektir. İtfaiyecilerin her an ortaya çıkabilecek olan bir göreve hem fiziksel hem de psikolojik olarak hazır olmaları büyük önem taşımaktadır. İtfaiyecilerin fiziksel ve psikolojik hazır bulunuşluklarının tam olmaması, geri döndürülemez sonuçlara yol açabilmektedir. Gerek bitiş zamanı belli olmayan çalışma süreleri, gerek çalışma temposunun yoğun olması nedeniyle, vardiya sistemi ile çalışan itfaiyecilerin yeterli düzeyde fiziksel aktivite fırsatı bulamadıkları öne sürülebilir ancak itfaiyecilerin düzenli fiziksel aktivite yapmaları elzemdir ve bunun da sağlık durumlarını ve görev performanslarını olumlu etkileyeceği aşikardır. Bu çalışmanın amacı itfaiyecilerin fiziksel aktivite, kendini sabote etme ve benlik saygısı düzeylerini incelenmesidir. Literatürde yer alan benzer çalışmalar oldukça sınırlıdır. Bu çalışmanın literatürdeki boşluğun doldurulmasına ve itfaiyecilerin fiziksel aktivite, kendini sabotaj ve benlik saygısı düzeylerinin ortaya konulmasına katkı sağlayacağı değerlendirilmektedir. Yapılan çalışmaya, çeşitli belediyelerde aktif olarak görev yapan 767 itfaiyeci gönüllü olarak katılmıştır. Çalışma öncesinde, Girişimsel Olmayan Araştırmalar Etik Kurulu'ndan onay alınmış ve çalışmaya gönüllü olarak katılan itfaiyecilerden bilgilendirilmiş onama onay vermeleri istenmiştir. İstatistiksel analiz için SPSS 25.0 (IBM, ABD) paket programı kullanılmıştır. Verilerin normal dağılıma uygunluğu Q-Q Plot, Shapiro-Wilk ve histogram analizi kullanılarak test edilmiş ve verilerin normal dağılım göstermediği görülmüştür. Gruplar arasındaki farklılıkları ve değişkenler arasındaki korelasyonu test etmek için parametrik olmayan testler kullanılmıştır. Katılımcıların fiziksel aktivite seviyelerinin belirlenmesi amacıyla Uluslararası Fiziksel Aktivite Değerlendirme Anketi’nden faydalanılmıştır. Kendini sabotaj düzeylerinin belirlenmesi amacıyla, Jones ve Rhodewalt tarafından oluşturulan ve Türkçe uyarlamasını Akın (2012)’ın yaptığı uyarlanan Kendini Sabotaj Ölçeği; benlik saygısı düzeylerini belirlemek için ise Rosenberg tarafından geliştirilen ve Türkçe geçerlilik-güvenirlik çalışmasını Tukuş’un (2010) yaptığı Benlik Saygısı Ölçeği kullanılmıştır. Sonuç olarak, itfaiye personelinin fiziksel aktivite düzeyinin orta ve düşük seviyede olduğu ve fiziksel aktivite düzeyinin benlik saygısı ile pozitif, kendini sabote etme ile negatif düzeyde düşük düzeyde bir ilişkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Fiziksel aktivite düzeyinin arttırılabilmesi için itfaiye personelinin fiziksel aktivite düzeylerinin idare tarafından periyodik olarak takip edilmesi ve fiziksel aktivite düzeyine bağlı olarak fiziksel uygunluk düzeylerinin yükseltilmesine katkı sağlanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Güvenlik, Performans, Egzersiz, Belediye, Yangın

Etik Beyan

Bu araştırma, Hitit Üniversitesi Girişimsel Olmayan Araştırmalar Etik Kurulu’ndan etik kurul izni (İzin no: 2020-131) alınarak yapılmıştır.

Destekleyen Kurum

Araştırmayı destekleyen kurum yoktur.

Teşekkür

Araştırmaya katılıma gönüllü olur vererek katılan itfaiyecilere teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Açak, M., & Kaya, O. (2015). İşitme engelli ve işitme engelli olmayan futbolcuların benlik saygıları ve saldırganlık düzeylerinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2(2), 1-11. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/92199
• Akın, A. (2012). Kendini sabotaj ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 37(164), 176-187. Erişim adresi: http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/717 /372
• Anlı, G., Akın, A., Şar, A.H., & Eker, H. (2015). Kendini sabotaj ile psikolojik iyi olma arasındaki ilişkinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(54), 160-172. https://doi.org/10.17755/esosder.84791
• Aşçı, F.H. (2004). Benlik algısı ve egzersiz. Spor Bilimleri Dergisi, 15(4), 233-266. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/151383
• Atenz A.A. (2001). Home-based physical activity programs for middle-aged and older adults: summary of empirical research. Journal of Aging and Physical Activity, 9(1), 38-58. https://doi.org/10.1123/japa.9.s1.s38
• Aydın, Y., & Kamuk, Y.U. (2021). Hemşirelerin fiziksel aktivite düzeyleri ile yaşam kalitesi ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(1), 88-105. https://doi.org/10.25307/jssr.902511
• Aykın, G.A. (2018). Fiziksel Aktivite ve Yaşam Kalitesi. İstanbul: Metamorfoz Yayıncılık
• Baumgardner, A.H., Lake, E.A., & Arkin, R.M. (1985). Claiming mood as a self-handicap: The influence of spoiled and unspoiled public identities. Personality and Social Psychology Bulletin, 11(4), 349–357. https://doi.org/10.1177/0146167285114001
• Bayar, P. (2006). Egzersiz süreci öncesi ve sonrası çocuklarda benlik saygısında değişim. Spor Hekimliği Dergisi, 41(1), 19-26. Erişim adresi: https://journalofsportsmedicine.org/full-text/160/tur
• Bayköse, N., Saraç, H., & Yavuz, C.S. (2018). Cinsiyet ve fiziksel algı: sporcularda cinsiyet farklılıkları fiziksel algı düzeylerinin farklı olmasının nedeni olabilir mi? Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 3(3), 1-9. https://doi.org/10.31680/gaunjss.425154
• Bilzon, J.L.J., Scarpello, E.G., Smith, C.V., Ravenhill, N.A., & Rayson, M.P. (2001). Characterization of the metabolic demands of simulated shipboard royal navy fire-fighting tasks. Ergonomics, 44(8), 766-780. https://doi.org/10.1080/00140130118253
• Calfas, K.J., & Taylor, W.C. (1994). Effects of physical activity on psychological variables in adolescents. Pediatric Exercise Science, 6(4), 406-423. https://doi.org/10.1123/pes.6.4.406
• Caspersen, C.J., Powell, K.E. & Christenson, G.M. (1985). Physical activity, exercise, and physical fitness: definitions and distinctions for health-related research. Public Health Reports, 106(2), 126-131
• Dalkıran, M. (1993). İtfaiye mesleğinden kaynaklanan gerilim nedenleri, önlemleri. İstanbul iline yönelik bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul
• Deniz, M. (2011). Yetişkinlerde fiziksel aktivite düzeyi ile sosyoekonomik durum arasındaki ilişkinin araştırılması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Bursa
• Dünya Sağlık Örgütü. (2010). Global Recommendations on Physical Activity for Health. Erişim adresi: https://www.who.int/publications/i/item/9789241599979
• Erdener, M. (2019). Afet alanında çalışan profesyonellerin psikolojik dayanıklılık ve ikincil travmatik stres düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Erşan, E., Doğan, O., & Doğan, S. (2009). Beden eğitimi ve antrenörlük bölümü öğrencilerinde benlik saygısı düzeyi ve bazı sosyo-demografik özelliklerle ilişkisi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 4(2), 36-37. Erişim adresi: https://klinikpsikiyatri.org/jvi.aspx?un=KPD-92147&volume=12&issue=1
• Esentürk, O.K. (2019). Fiziksel aktivite programının üniversite öğrencilerinin benlik saygısı düzeyine etkisi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 2(2), 81-87. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/925268
• Gledhill, N., & Jamnik, V.K. (1992). Characterization of the physical demands of firefighting. Canadian Journal of Sport Sciences, 17, 207-213
• Gürgan, U. (2006). Grupla psikolojik danışmanın üniversite öğrencilerinin yılmazlık düzeylerine etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Güven, H. (2020). Ondokuz Mayıs Üniversitesi tıp fakültesi Pelitköy eğitim aile sağlığı merkezine kayıtlı adölesanlarda benlik saygısı, beden algısı, yeme bozukluğu ve depresyon ilişkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Samsun
• Harter, S. (1993). Causes and consequences of low self-esteem in children and adolescents. R.F. Baumeister (Ed.), Self-esteem: The puzzle of low self-regard (s. 87–116) içinde. New York: Plenum Press
• Holder, M.D., Coleman, B., & Sehn, Z.L. (2009). The contribution of active and passive leisure to children’s well-being. Journal of Health Psychology, 14(3), 378-386. https://doi.org/10.1177/1359105308101676
• Kahraman, İ., & Kılıç, H. F. (2021). Hemşirelik öğrencilerinin mesleki benlik saygısı ve etkileyen faktörler. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5(1), 1-12. https://doi.org/10.46237/amusbfd.487565
• Kanat, M. (2019). İtfaiye çalışanlarının afet bilgi düzeyi ve afetlere hazırlık durumu (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale
• Karaırmak, Ö., & Çetinkaya, Ş.R. (2011). Benlik saygısının ve denetim odağının psikolojik sağlamlık üzerine etkisi: Duyguların aracı rolü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(35), 30-43. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/200021
• Kılıç, H. F. (2018). Hemşirelik öğrencilerinin eğitim stresi ve mesleki benlik saygısı arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 5(1), 49-59. https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunhemsire/issue/35690/431130
• Knapen, J., Van, V.P., Van, C.H., David, A., Peuskens, J., Pieters, G.,, & Knapen, K. (2005). Comparison of changes in physical self- concept, global self- esteem, depression and anxiety following two different psychomotor thearpy programs in nonpsychotic psychiatric inpatients. Psychohterapy and Psychosomatics, 74(6), 353-61. https://doi.org/10.1159/000087782
• Korkmaz, M. (1996). Yetişkin örneklem için bir benlik saygısı ölçeğinin güvenirlik ve geçerlik çalışması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir
• Lök, N., & Bademli, K. (2017). Yetişkin bireylerde fiziksel aktivite ve depresyon arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(40), 101-110. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/mkusbed/issue/33533/348563
• Otacıoğlu, S. (2017). Profesyonel müzik eğitimi alan öğrencilerinin benlik saygı düzeylerinin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(1), 187-196. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/475773
• Öztürk, M. (2005). Üniversitede eğitim-öğretim gören öğrencilerde uluslararası fiziksel aktivite anketinin geçerliliği ve güvenirliği ve fiziksel aktivite düzeylerinin belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara
• Özüdoğru, E. (2013). Üniversite personelinin fiziksel aktivite düzeyi ile yaşam kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Burdur
• Pancar, S. (2015). Arama ve kurtarma ekiplerinin fiziksel aktivite düzeylerinin incelenmesi (Bursa örneği) (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa
• Pehlivan, Z. (2009). Spora katılan çocuklara yönelik ailelerin beklentileri, çocuklarda gözlenen davranış değişimleri ve spora katılımın önündeki engeller. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 7(2), 69-76. https://doi.org/10.1501/Sporm_0000000152
• Pernambuco, C., Rodrigues, B., Bezerra, J., Carrielo, A., Fernandes, A., Vale, R., & Dantas, E. (2012). Quality of life, elderly and physical activity. Health, 4, 88-93. https://doi.org/10.4236/health.2012.42014
• Polat, Ö. (2018). Polis memurlarının ödüllerinin değerlendirilmesi (Artvin ili örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde
• Punakallio, A. (2003). Balance abilities of different-aged workers in physically demanding jobs. Journal of Occupational Rehabilitation, 13(1), 33-43. https://doi.org/10.1023/a:1021845823521
• Resmi Gazete. (21 Ekim 2006). 5393 Sayılı Belediye İtfaiye Yönetmeliği. T.C. Resmî Gazete No: 26326
• Rhodewalt, F. (1990). Self-handicappers: Individual differences in the preference for anticipatory self-protective acts. R.L. Higgins, C.R. Snyder ve S. Berglas (Ed.), Self-handicapping: the paradox that isn’t (s. 69–106) içinde. New York: Plenum Press
• Rosenberg, M. (1965). Society and the adolescent self-image. New Jersey: Princeton University Press Rosenberg, M. (1979). Conceiving the self. New York: Basic Books
• Sağlık Bakanlığı. (2014). Türkiye Fiziksel Aktivite Rehberi. 2.Basım. Ankara: Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
• Sarıkaya, A. (2015). 14-18 yaş arası ergenlerin benlik saygısı ve psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Bilim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Satıcı, M., Abakay, U., & Efiloğlu, Z. (2020). İtfaiye personelinin fiziksel aktivite düzeylerinin incelenmesi. International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 6(31), 581-586. https://doi.org/10.3157 6/smryj.499
• Savcı, S., Öztürk, M., Arıkan, H., İnce D., & Tokgözoğlu, L. (2006). Üniversite öğrencilerinin fiziksel aktivite düzeyleri. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi, 34(3),166-172. Erişim adresi: https://jag.journalagent.com/tkd/pdfs/TKDA_34_3_166_172.pdf
• Saygılı, G., Kesecioğlu, T.İ., & Kırıktaş, H. (2015). Eğitim düzeyinin benlik saygısı üzerindeki etkisinin incelenmesi. Journal of Research in Education and Teaching, 4(2), 210-217. Erişim adresi: http://www.jret.org/FileUpload/ks281142/File/21..gizem_saygili.pdf
• Schmit, M., & DeBeliso, M. (2019). The relationship between firefighters’ physical performance characteristics and simulated firefighting demands. Turkish Journal of Kinesiology, 5(2), 63-75. https://doi.org/10.31459/turkjkin.560623
• Sothmann, M. S., Gebhardt, D. L., Baker, T. A., Kastello, G. M. & Sheppard, V.A. (2004). Performance requirements of physically strenuous occupations: validating minimum standards for muscular strength and endurance, Ergonomics, 47(8), 864-875. https://doi.org/10.1080/00140130410001670372
• Tekin, G., Amman, M., & Tayfun, T.A. (2009). Serbest zamanlarda yapılan fiziksel egzersizin üniversite öğrencilerinin depresyon ve atılganlık düzeylerine etkisi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 148-159. Erişim adresi: https://www.j-humansciences.com/ojs/index.php/ijhs/article/download/665/404
• Tokarev, A.S. (2005). Kültür tarihinde ateş sembolü. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 6(1), 257 262. Erişim adresi: https://turkoloji.cu.edu.tr/GENEL/tokarev_kultur_tarihinde_ates_sembolu.pdf
• Tukuş, L. (2010). Benlik saygısı değerlendirme ölçeği-kısa formu türkçe güvenilirlik ve geçerlilik çalışması (Yayımlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi). Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kocaeli
• Uslusoy, E.Ç., Gürdoğan, E.P., & Kurt, D. (2016). Hemşirelerde mesleki benlik saygısı ve meslektaş dayanışması. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 29-35. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/sdusbed/issue/20926/224935
• Üzar Özçetin, Y.S., & Hiçdurmaz, D. (2016). Kendini sabote etme ve ruh sağlığı üzerine etkisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 2, 145-154. https://doi.org/10.18863/pgy.13806
• Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık
• Yıldırım, D., Yıldırım, A., & Eryılmaz, M. (2019). Sağlık çalışanlarında fiziksel aktivite ile yaşam kalitesi ilişkisi. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 44, 325-333. https://doi.org/10.17826/cumj.451 087
• Yıldız, A. (2006). Birinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışan hemşire, ebe ve sağlık memurlarının benlik saygısı ve atılganlık düzeyleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
• Yiğit, R. (2012). Emekli polislerin benlik saygılarının sahip oldukları değerler açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(11),86-9. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/160798
• Yörükoğlu, A. (2004). Gençlik Çağı Ruh Sağlığı ve Ruhsal Sorunlar. İstanbul: Özgür Yayınları
• Zengin Alpözgen, A., & Razak Özdinçler, A. (2016). Fiziksel aktivite ve koruyucu etkileri: Derleme. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 3(1), 66-72. https://doi.org/10.17681/hsp.18017