Öz
Bu çalışmanın amacı
ve önemi; yasal açıdan yetkili ve sorumlu birimler olarak belediyelerin
engellilerin yaşam kalitelerinin artmasına yapacağı katkıdan kaynaklanmaktadır.
Çalışmanın varsayımları, yaşam kalitesinin kentin dış mekânlarındaki
olanaklardan çok etkilendiği; Türkiye’de engelsiz kentlerin önündeki engellerin
yasal düzenlemelerde değil, uygulamalarda olduğu ve bu çözümlerin öncelikle belediyelerce
sağlanması gerektiğidir. Bu varsayımları doğrulayan veriler, çalışmanın
yazarları tarafından Şubat-Ağustos 2015 tarihleri arasında yapılmış olan Çorum
Merkez ilçe kapsamındaki “Çorum Engel Haritası” projesiyle ortaya
konulmaktadır. Kentin engelliler için ulaşılabilirlik standartlarına uygun olup
olmadığı tespiti yapılmıştır. Kent merkezindeki kamusal alanların altyapısı, ortak
dolaşım alanlarının ve buralardaki trafik akışının kalitesi, kentsel donatıların
durumu, kamu ve özel sektör kurumlarının dış mekânlarının (bina giriş ve bahçelerinin)
engelli bireylerin kullanımına hazır bulunmaları açılarından
değerlendirilmiştir.
Çalışmanın planı
şöyledir: Girişten sonra, ilk olarak “Temel Kavramlar” tanımlanmaktadır.
İzleyen bölümde teorik olarak ulaşılabilirlik boyutları hakkındaki bir çerçeve,
alt başlıklar aracılığıyla çizilmektedir. Sonraki bölümde bir mevzuat
incelenmesi yapılmakta olup daha sonra 2015’te gerçekleştirilen saha
çalışmasını oluşturan projenin bilgileri, araştırma yöntemi ve materyal
açıklanmaktadır. “Bulgular ve Tartışma” bölümünde saha çalışmasıyla elde edilen
bulgular, tartışmaya açılarak incelenmektedir. Son bölüm ise genel bir
değerlendirmenin yapıldığı “Sonuç” bölümüdür.
Anahtar Kelimeler
Engellilik Kentsel Alan Belediye Erişilebilirlik Ulaşılabilirlik
Kaynakça
- Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (2013), Erişilebilirlik İzleme ve Denetleme Yönetmeliği, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/07/20130720-9.htm
- Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü (EYHGM), (2015), Erişilebilirlik, http://ailetoplum.aile.gov.tr/data/54898b85369dc52710463359/Eri%C5%9Filebilirlik%20Dairesi.ppt
- Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü (EYHGM), (2008), Herkes İçin Ulaşılabilirliğin İyileştirilmesi Örnek Uygulama Rehberi, M. Öznaneci (Çev.), Ankara, Yayın No:48
- Avrupa Konseyi, (2006), Özürlü Bireylerin Haklarını ve Topluma Tam Katılımını Teşvik Etmeye Yönelik Avrupa Konseyi Özürlüler Eylem Planı 2006 – 2015:Avrupa’da Özürlü Bireylerin Yaşam Kalitesinin Yükseltilmesi, http://www.coe.int/t/e/social_cohesion/soc-sp/Rec(2006)5%20Turque.doc
- Barcelona Declaration (1995), The City and The Disabled, http://www.bcn.cat/ciutat-disminucio/en
- Başaran, S.(2011), “Yerel Yönetimlerde Özürlü Hizmetlerine İlişkin Yöntem, Süre ve Yaptırım”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Cilt: 20, Sayı:1, s.11-25
- Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı (2010a) , Herkes için Ulaşılabilirlik Eylem Yılı Ulaşılabilirlik Stratejisi ve Eylem Planı (2010-2011) http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/11/20101112-19-1.doc
- Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı ve TODAİE, (2010), Özürlülüğe Dayılı Ayrımcılığın Ölçülmesi Araştırması, Ankara, http://eyh.aile.gov.tr/data/55100c5e369dc5c9d8afa563/ozida_turkce_rapor.pdf
- Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı, (2010b), Yerel Yönetimler İçin Ulaşılabilirlik Temel Bilgiler Teknik El Kitabı, Ankara: Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı, No:49
- Berlin Senate Department for Urban Development, (2007), Barrier-Free Planning and Construction in Berlin, http://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/barrierefreies_bauen/download/handbuch/00_BarrierefreiesBauen_gesamt_engl.pdf
- Berlin Senate Department for Urban Development, (2011), Berlin-Design for all Public Outdoor Space, http://www.stadtentwicklung.berlin.de/bauen/barrierefreies_bauen/download/designforall/pos_green_broschure_en.pdf
- Bezmez, D., Yardımcı, S.(2010), “Dönüşen Vatandaşlık Kurguları Çerçevesinde Sakat Hakları: Kurumsal Yaklaşımlar ve Türkiye Örneği”, (Ed.) Filiz Kartal Yurttaşlık Tartışmaları: Yeni Yaklaşımlar içinde (s.159-190), Ankara: TODAİE, NO:357,
- Birleşmiş Milletler, (2004), Accessibility for the Disabled: A Design Manual for a Barrier Free Environment, http://www.un.org/esa/socdev/enable/designm/intro.htm
- Brisenden, S.(1998), “Independent Living And The Medical Model Of Disability”, (Ed.) Tom Shakespeare, in The Disability Reader: Social Science Perspectives (p. 20–27), London: Cassell Educational Ltd.
- Davis, C., Lifchez, R. (1987), “An Open Letter to Architects”, (Ed. ) Raymond Lifchez, in Rethinking Architecture (p. 35-50), University of California Press, Berkeley,
- Düger T., Kayıhan H. (2001), Tekerlekli Sandalye Kullanan Kişiler İçin Çevresel Mimari Engellerin İncelenmesi, Ufkun Ötesi Dergisi, Cilt: 1, Sayı:1, s.23-35
- Dünya Engelliler Vakfı, (2010), Engelsiz Şehir Tasarım Kılavuzu, http://www.devturkiye.org/upload/files/Engelsiz-Tasarim-Klavuzu.pdf,
- Dünya Engelliler Vakfı, (2015), Engelsiz Şehir Tasarım Raporu, http://www.devturkiye.org/Projeler/Engelsiz-Sehir-Planlamasi/Engelsiz-Sehir-Tasarim-Raporu/
- Evcil, A. N., Yalın Usal, S.(2013), “Engelliler ve Kent Ergonomisi: Kadıköy ve Üsküdar Meydanları Örnekleri”, 19. Ulusal Ergonomi Kongresi Bildiriler Kitabı, 27-28-29 Eylül 2013, Balıkesir, 239-249.
- Gleeson B. (2001), “Disability and the Open City”, Urban Studies, Vol. 38, No. 2, 251– 265, http://usj.sagepub.com/content/38/2/251.full.pdf+html
- Gleeson, B. (2011), “Teknoloji Sakatlayıcı Kentin Üstesinden Gelebilir mi?” Sakatlık Çalışmaları: Sosyal Bilimlerden Bakmak, İstanbul: Koç Üniversitesi, 363-384
- Goldsmith, S, (1997), Designing for the Disabled: The New Paradigm, New York: Routledge Architectural Press,
- Imrie, R. (2011), “Sakatlayıcı Çevre Tasarımı”, Sakatlık Çalışmaları (Sosyal Bilimlerden Bakmak), (Der. D. Bezmez, S.Yardımcı, Y. Şentürk), İstanbul: Koç Üniversitesi, s.325-362
- Kaplan, H. Öztürk, M., (2004), Engelliler, Kamu Mekânı ve Engelsiz Tasarım: Kamusal İç Mekânlarda İrdelenmesi İçin Bir Çerçeve, Planlama Dergisi, Sayı: 2004/2, 67-74
- Kaplan, H., Ulvi, H. (2009), Engellilerin Kaldırım ve Yaya Geçitlerinde Karşılaştıkları Kaza Riskleri: Konya Kent Merkezleri Örneklemi, Özveri Dergisi, Sayı: 12, Cilt: 6, http://eyh.aile.gov.tr/yayin-ve-kaynaklar/ozveri-dergisi/12sayi-2009-cilt-6-sayi-2
- Karabey, H., Çubuk, M., Yüksel, G., (1978), Yapılanmamış Kentsel Kamusal Dış Mekânlar, Yapı Dergisi, Sayı 30, 25-54
- Karataş, K. (2002), “Engellilerin Toplumla Bütünleşme Sorunları”, Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, Cilt: 2, Sayı:2, 43-55 https://drive.google.com/file/d/0B_Ynlomipv-ha0hrSjJkN0tOd2c/view?pref=2&pli=1
- Kavak, M. (2009), “Yaya, Bisikletli ve Fiziksel Dezavantajlı Grupların Erişim ve Ergonomisi Sonuç Raporu”, 10. Ulaştırma Şurası: Kent İçi Ulaşım Üstyapı (Operasyon) Çalıştayı, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi, http://kadirgurbetci.com.tr/yonet/yuklemeler/b884e85141hnk.doc
- Kavak, M. (2010), “Evrensel Tasarım Yaklaşımı Bağlamında Kamusal Mekânlar: Harbiye Kongre Vadisi Örneği”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi İstanbul: Bahçeşehir Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü
- Keleş R. (1998), Kentbilim Terimleri Sözlüğü, Ankara: İmge
- Lefebvre H. (2016), Şehir Hakkı, I. Ergüden (Çev.), İstanbul: Sel
- Menda, E., Balkan, N. B. (2013), Engelsiz Türkiye İçin: Yolun Neresindeyiz? Mevcut Durum ve Öneriler (Yönetici Özeti), İstanbul: Sabancı Üniversitesi
- Özçetin, Z., Eminel, M. (2013), “Engelli, Yaşlı ve Çocuk Kullanıcıların Kentsel Alanlara Erişiminde Ergonominin Rolü ve Önemi”, (Ed ) K. Ergün, D. Gönen, O. Kon, 19. Ulusal Ergonomi Kongresi (27-29.09.2013) Bildiriler Kitabı içinde, Balıkesir Üniversitesi-Türk Ergonomi Derneği, s.448-457
- Palabıyık, H. (2004), "Avrupa Kentsel Şartı", (Ed.) Zerrin Toprak, H. Yavaş, M. Görün, Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi Anlaşmaları içinde (s.197-253), İzmir: Birleşik Yayınlar
- Papaioannou K. (2008), “European Legislation On People with Disabilities”, Building Comfortable and Liveable Environments for All International Meeting Harmonisation of Legislation and Standard-15-16 May 2008, Atlanta, USA: Georgia Tech University, http://www.irbnet.de/daten/iconda/CIB8870.pdf
- Sungur Ergenoğlu, A. (2013), Mimarlıkta Kapsayıcılık: Herkes İçin Tasarım, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi
- Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) (2010), Özürlülerin Sorun ve Beklentileri AraştırmasıRaporu, http://www.tuik.gov.tr/Kitap.do?metod=KitapDetay&KT_ID=1&KITAP_ID=244, Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu
- Usta, R., Memiş, L. (2010), Belediye Hizmetlerinde Kalite: Giresun Belediyesi Örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 15, Sayı:2 s.333-355
- World Health Organization (WHO), (1980), The International Classification of Impairments, Disabilities, and Handicaps, http://apps.who.int/iris/bitstream/10665/41003/1/9241541261_eng.pdf,
- World Health Organization QOL Group (WHOQOL), (1995), “The World Health Organization Quality of Life Assessment Position Paper” , The World Health Organization, Social Science and Medicine, 41, p.1403–1409. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/027795369500112K
Ayrıntılar
| Bölüm | Makaleler |
|---|---|
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 25 Temmuz 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 10 Sayı: 1 |