ZEYTİNLİ ADA (BALIKESİR/ERDEK) TOPLUMUNDA DİŞ ÇÜRÜĞÜ

Yıl 2018, Cilt: 11 Sayı: 2, 859 - 876, 30.10.2018

Fadime Suata Alpaslan , Saadet Bıçak , Pınar Gözlük Kırmızıoğlu

https://doi.org/10.17218/hititsosbil.460634

Öz

Özet

Zeytinli ada Marmara Denizi’nin
güneyinde Balıkesir iline bağlı Erdek ilçesi sahiline yaklaşık olarak 250 m. uzaklıkta
yer alır. 2300 yıllık bir tarihi geçmişe sahip olan bu ada Helen- Roma- Bizans
ve Osmanlı dönemlerini içeren mozaik bir yapı sunar. Çalışmanın konusunu
2007-2011 yılları arasında gerçekleştirilen kazılar
sonucunda ortaya çıkarılan; 18’i kadın, 37’si erkek, 11’i bebek ve çocuk ve 60’ı ise
cinsiyeti bilinmeyen olmak üzere toplam 126 bireye ait çene ve dişler oluşturmaktadır.
Araştırmanın amacı ise Zeytinli ada toplumuna ait bireylerde diş çürüklerinin tayinini yapmak,
Anadolu’da yaşamış olan çağdaşı diğer toplumlarda gözlenen diş çürükleri ile
karşılaştırarak bu dönemin ağız sağlığı, beslenme yapıları ve çevresel
koşulları açısından daha çok aydınlanmasını sağlamaktır.

Anahtar
Kelimeler: Diş Çürüğü, Helen-Roma- Bizans ve Osmanlı, Zeytinli Ada

 

THE DENTAL CARIES OF ZEYTINLI ISLAND (BALIKESİR/ERDEK)
POPULATION

 

Abstract

Zeytinli island is located in the southern part of the Sea
of ​​Marmara,
approximately 250 m. away from the coast of Erdek county of Balıkesir province. This
island, which has a history of 2300 years, offers a mosaic structure including
Helen-Roman-Byzantine and Ottoman periods. The issue of working was revealed in
the excavations carried out between 2007 and 2011; 18 are female, 37 are male, 11 are
infant and child and  60  of which the sex is unknown, jaws and teeth
belonging to 126 individuals. The purpose of the research is to determine the
dental caries in the individuals belonging to the Zeytinli island community, compared to the dental caries  observed in other societies living in
Anatolia, this period is to provide more enlightenment in terms of oral health,
nutrition and environmental conditions.

 

Keywords:  Dental caries, Helen- Roman- Byzantine  and Ottoman, Zeytinli İsland

Anahtar Kelimeler

Zeytinli Ada, , Helen-Roma-Bizans-Osmanlı, Diş Çürüğü

Kaynakça

• KAYNAKÇAAtamtürk, D., Duyar, İ. (2008). Adramytteion (Örentepe) İskeletlerinde Ağız ve Diş Sağlığı, H. Ü. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 25, 1–15. Ay, N. (2014). Müslümantepe iskeletlerinin paleopatolojik açıdan analizi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.Bıçak, S. (2013). Zeytinli Ada (Balıkesir/ Erdek) insan iskeletlerinde diş ve çene patalojileri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Cumhuriyet Üniveristesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.Bıçak, S., Suata Alpaslan, F. (2015). Zeytinli ada İskelet Topluluğunun Diş ve Çene Patalojisi Açısından Değerlendirilmesi, Cumhuriyet Üniversitesi Fen Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi 36,5,32-46.Brothwell, D. R. (1981). Digging up Bones: Excavations, Treatment and Study of Human Skeletal Remains. Oxford: Oxford University Press.Buikstra, J. E., Ubelaker, D. H. (1994). Standards For Data Collection From Human Skeletal Remains, Arkansas Archeological Survey Research Series, No:44. Erdal Y. S. (1996). İznik Geç Bizans Dönemi İnsanlarının Çene ve Dişlerinin Antropolojik Açıdan İncelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.Erdal, Y. S. (2001). Antandros İnsanlarında Ağız Sağlığı, Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi, 1:45-55.Erdal, Y. S. (2003). “Büyük Saray-Eski Cezaevi Kazılarında Gün Işığına Çıkarılan İnsan İskelet Kalıntılarının Antropolojik Analizi”, 18. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara, 15-30.Erkman, A., C. (2008). Altıntepe Urartu İskeletlerine Ait Alt Canıne Dişlerinden Cinsiyet Tespiti, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı1/3 117-130.Eroğlu, S. (1998). Sardis Roma-Bizans Toplumlarında Diş Hastalıkları ve Ağız Sağlığı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ertüzün, R.M. (1964). Kapıdağ Yarımadası ve Çevresindeki Adalar, Tarih Arkeolojisi Üzerine Araştırmalar, Papirüs Basım Yayın Matbaacılık San.Tic.Ltt.Şti, İstanbul. Featherstone, J.D.B. (2000). The science and practice of caries prevention, Journal of American Dental Association, 131, 887–899. Gözlük, P., A. Yiğit, A., C. Erkman. (2004). "Van Kalesi/Eski Van Şehri İnsanlarındaki Sağlık Sorunları'', 19. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 51-62.Gözlük P. (2004). Van-Karagündüz Populasyonunun Dişlerinin ve Çenelerinin Paleopatolojik Açıdan İncelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.Gözlük Kırmızıoğlu P., Z. F. Yaşar, A. Yiğit, A. Sevim Erol. (2009). "Kyzikos İskeletlerinin Dental Analizi", 24. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 139-162.Gözlük Kırmızıoğlu P., Yaşar, Z. F., Yiğit, A., Suata Alpaslan, F., Sevim Erol A., Kesikçiler, B. (2010). "Trabzon Kızlar Manastırı İskeletlerinde Ağız ve Diş Sağlığı", 25. Arkeometri Sonuçlan Toplantısı, 127-150.Gözlük Kırmızıoğlu. P., Sevim Erol. A. (2017). Aziz Mercurıus İskeletleri, Social Sciences Studies Journal 3/6.859-872.Güleç, E (1986). ‘’Klazomenai İskeletlerinin Antropolojik ve Demografik İncelenmesi’’, 1.Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 131-137.Güleç, E. (1989). Panaztepe İskeletlerinin Paleoantropolojik ve Paleopatolojik İncelemesi, Türk Arkeoloji Dergisi, 28:73-95.Güleç. E., Duyar. İ. (1998). Panaztepe MÖ ikinci bin ve Roma dönemi iskeletlerinin antropolojik analizi, Antropoloji Dergisi, 13, 179–206.Hillson S. (1979).“Diet and Denthal Disease”, Food and Nutrition World Archaeology 11.2, 1979, 147-162.Hİllson, S. (1990). Teeth, Cambridge University Press, New York.Karaöz Arıhan, S., Çırak, A., Erkman, A.C. (2010). “Datca / Burgaz İskeletlerinin Paleoantropolojik Analizi”, 25. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, ss.297-310.Kaur, H., Jıt, I. (1990). Age Estimation from Cortical İndex of the Human Clavicle in Nortwest İndians, American Journal of Physical Anthropology, 83:297– 305.Larsen C. S. et al. (1991). “Dental Caries Evidence for Dietary Change: An Archeological Context”, Advances in Dental Anthropology, M. A. Kelley and C. S. Larsen (Eds.) New York:Wiley-Liss, 179-202.Ortner, D. J., Putschar, G.J. (1981). Identification of pathological conditions in human skeletal remain. Smithsonian Press. Washington.Ortner, D. J., Putschar ,W.G.J. (1985). ldentification of Pathological Conditions in Human Skeleton Remains, Smithsonian Institution Press. Washington.Olıvıer, G. (1969). Practical Antropology, Springfield, Illionis:Charles C. Thomas Publisher. Özbek, M. (1987). “Çayönü İnsanlarında Diş ve Dişeti Hastalıkları”, 5. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 367-395.Özbek, M .(2007). Dişlerle Zamanda Yolculuk Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.Öztürk, N., Kavaz, B. (2012). Erdek Zeytinli ada Meryemana Manastırı, Bandırma: Banmat Matbaacılık.Sağır, M., Satar, Z., Özer, İ., Güleç, E. (2010). Gümüşlük-Milas İskeletlerinin Ağız ve Diş Sağlığı. XXV. Arkeometri Sonuçları Toplantısı:69-78.Sevim, A. (1993). Elazığ / Tepecik Ortaçağ İskeletlerinin Paleodemografik Açıdan Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.Sevim, A., İ. Özer., M. Sağır. (2003). “Paleodemografi: Tarihsel Gelişimi ve Sorunları”, Üçüncü Ulusal Nüfus Bilimleri Konferansı, Ankara: H.Ü. Nüfus Etütleri Enstitüsü.Sevim Erol, A., Gözlük Kırmızıoğlu, P. (2016). Karagündüz Ortaçağ İnsanlarında Diş Çürüğü. A. Özfırat (Ed), Arkeolojiyle Geçen Bir Yaşam İçin Yazılar Veli Sevin’e Armağan. Ege Yayınları. İstanbul (pp.393-407).Szilvassy, J., Kritscher, H. (1990). "Estimation of Chronological Age in Man Based on the Spongy Structure of Long Bones", Antrop. Anz., 48/3: 289-298 .Şarbak, A. (2015). Dara Antik Kenti (Mardin) geç roma iskelet toplumu dişlerinin morfometrik analizi ve diş sağlığı. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.Şimşek, N., I. Günay ve E. Güleç (2008). ‘’Kelenderis Toplumunda Ağız ve Diş Sağlığı’’, 23.Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 187-202.Şimşek, N. (2011). Laodikeia populasyonunun diş ve çenelerinin paleopatolojik açıdan incelenmesi.(Yayımlanmamış Doktora Tezi) Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.Torun. N. (2014). Tokat (Niksar) iskeletlerinin ağız ve diş sağlığı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.Ubelaker, D. H. (1978). Human Skeletal Remains, Smithsonian Institution, Adline Publishering Company, Chicago.Uzel, I., B. Alpagut., (1987), “Arslantepe Geç Roma Dönemi İskeletlerinde Diş Çürüğü”, Diş aşınmaları ve Periodontal Hastalıklar, II. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara, 1987,31-53. (6).Suata Alpaslan, F., Uz, B. (2017). Kirazlıdere İskelet Topluluğunun Çene ve Diş Patolojisi Açısından İncelenmesi, Cumhuriyet Üniversitesi Fen Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi 41,2,1-19.Üstündağ, H., Demirel, F. A. (2009). “Alanya Kalesi İskelet Topluluğunda Ağız ve Diş Sağlığı”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, cilt.26, S.1, ss.219- 234.Workshop of European Anthropologists (WEA) . (1980). Recommendations for Age and Sex Diagnoses of Skeletons. Journal of Human Evolution, 9(7), 518-549.White, T., P.A. Folkens. (1991). Human Osteology, Academic Pres.USA.White, D. T., Black, M. T, Folkens, P. (2012). Human Osteology, Printed in U. S. A. Academic Press.Yalçın, B,Y., Ünal, M., Pirdal, H., Selçuk, Y. ( 2016). Anadolu Tıp Tarihi, Türk Aile Hekimleri Dergisi, 20/ 1: 33-44.Yaşar, Z. F. (2007). Adli Dental Antropoloji: Dental Antropoloji Açısından Minnetpınarı ve Güllüdere Toplumlarının Dişlerinin Karşılaştırmalı Analizi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.Yaşar, Z. F., A. Yiğit., P. Kırmızıoğlu Gözlük., A., Erol Sevim.(2008). ”Smyrna Agorası İnsanlarının Ağız ve Diş Sağlığı”, 23.Arkeometri Sonuçları Toplantısı. Kocaeli. Yılmaz, H., Baykara, İ., Baykara, D. (2009). Kalecik (Van) İnsanlarının Ağız ve Diş Sağlığı, 25. Arkeometri Sonuçları Toplantısı,Ankara.Yılmaz Usta, N. (2013). Iasos (Bizans Donemi) Toplumunda Ağız ve Diş Sağlığı, Antropoloji Dergisi, Sayı:25, sf:117.Yiğit, A., Gözlük, P., Erkman, A. C., Çırak, A., ve Şimşek, N. (2005). Altıntepe Urartu İskeletlerinin Paleoantropolojik Açıdan Değerlendirilmesi, 20. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, 79–90.https://www.google.com.tr/search?q=zeytinli+ada+haritası&safe (Erişim: 08.06.2018).