TÜRKİYE’DE CARİ İŞLEMLER AÇIĞI: NEDENLER VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 2, 323 - 340, 29.12.2019

Hamiyet Yiğit , Süleyman Açıkalın

https://doi.org/10.17218/hititsosbil.621626

Cited By: 5

Öz

Cari açık dünyada birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeyi ilgilendiren önemli sorunlardan biridir. Cari açık probleminin Türkiye için önemi ise finansal serbestleşme yılları olan 1990’lardan sonra daha da netleşmiştir. Cari açığa yol açan birçok unsur olmakla birlikte, özellikle 2000’li yıllardan itibaren Türkiye ekonomisinde, cari açığın sebepleri değişmeye başlamış, ara ve sermaye mallarında, enerjide ithalata olan bağımlılık, düşük tasarruf oranları ve reel döviz kuru politikaları gibi yapısal sorunlar, cari açık üzerinde daha fazla belirleyici olmuştur. Bu çalışmada da, 2000’li yıllardan itibaren Türkiye’nin cari açığına yol açan unsurların ekonomik veriler yardımıyla ele alınması ve cari açığın çözümüne yönelik değerlendirmelerin yapılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cari Açık, Ekonomik Büyüme

Kaynakça

• Atış, G. A. ve Saygılı, F. (2014). Türkiye’de Cari Açığın Belirleyicilerinin Ampirik Analizi. Sosyoekonomi, 2014(1), 87-103.
• Başar, S., Eren, M. ve Bozma, G. (2016). Bireysel Emeklilik, Tasarruf Oranı ve Cari Açık Arasındaki İlişkiler: OECD Ülkeleri Üzerine Bir Uygulama. International Conference on Eurasian Economies, Finans II, 591-597.
• Bayar, Y., Kılıç. C ve Arıca, F. (2014). Türkiye’de Cari Açığın Belirleyicileri. C.Ü İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 15 (1), 451-471.
• Bayraktutan, Y. ve Demirtaş, İ. (2011). Gelişmekte Olan Ülkelerde Cari Açığın Belirleyicileri: Panel Veri Analizi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(1), 1-28.
• Boratav, Korkut. (2005). Türkiye İktisat Tarihi 1908-2002. Ankara: İmge Kitapevi.
• Çakmak, Umut. (2013). Finansal Kırılganlık Endeksi (Türkiye 1989-2011) ve Yorumlar. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, XXXII (1), 239-260.
• Değer, M. K. (2010). İhracatta Ürün Çeşitliliği ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Deneyimi (1980-2006). Atatürk Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 24(2), 259-287.
• Dornbusch, R. ve Fischer, S. (1998), Makroekonomi. McGraw-Hill Akademi.
• Duman, Y.K. (2017). Türkiye’de Cari İşlemler Dengesi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki. Sakarya İktisat Dergisi, 6 (4), 12-28.
• Emeklilik Gözetim Merkezi. (2019). Erişim adresi: http://www.egm.org.tr/?pid=360.
• Enerji Piyasası Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (2019). Elektrik Piyasası 2018 Yılı Piyasa Gelişim Raporu.
• Enerji Piyasası Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (2019). Doğalgaz Piyasası 2018 Yılı Piyasa Gelişim Raporu.
• Enerji Piyasası Düzenleme ve Denetleme Kurumu. (2016). Türkiye Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı.
• Fırat, E. (2009). Türkiye’de 1980 Sonrası Yaşanan Üç Büyük Kriz ve Sonuçlarının Ekonomi-Politiği. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 17, 501-524.
• Erkılıç, S. (2006). Türkiye’de Cari Açığın Belirleyicileri. (Uzmanlık Yeterlilik Tezi). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası İstatistik Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Genç, Ö. (2016). Türkiye Aramalı Dış Ticareti (Sektör Analizi). T.C. Kalkınma Bankası A.Ş., Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Müdürlüğü.
• Göçer, İ. (2013). Türkiye’de Cari Açığın Nedenleri, Finansman Kalitesi ve Sürdürülebilirliği: Ekonometrik Bir Analiz. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 1(8), 213-242.
• Günal, M. (2007). Parasal Genişlemeler, Merkez Bankası ve Para Politikası Uygulamaları. Türkiye Ekonomisi Makroekonomik Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Editör: Ahmet Ay, Konya: Çizgi Kitapevi.
• Kaplan, H. ve Tur, F. (2017). Türkiye’de İhracatın Sektör ve Pazar Çeşitliliği Çerçevesinde Yaşadığı Yapısal Dönüşüm. Ege Akademik Bakış, 17(1), 59-74.
• Karagöl, E. T., Kaya, S. ve Koç, Y. E. (2016). 2016’da Enerji. Erişim Adresi: https://www.setav.org/2016da-enerji/.
• Karagöl, E. T. (2011). Cari Açık Tartışmaları Gölgesinde Küresel Ekonomik Kriz ve Türkiye Ekonomisi. SETA Analiz, Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı, 45, 1-24.
• Karluk, R. (2002), Türkiye Ekonomisi. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Kayıkçı, F. (2012). Determinants of Current Account Balance in Turkey: Vector Auto Regression (VAR) Approach. African Journal of Business Management, 6(17).
• Kazgan, G. (2013). 2008 Krizi Üsselleşirken Türkiye’nin Sürdürülemez Büyüme Modeli. Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni.
• Oktar, S. ve Dalyancı, L. (2010). Finansal Kriz Teorileri ve Türkiye Ekonomisinde 1990 Sonrası Finansal Krizler. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 29(2), 1-22.
• Peker, O. ve Hatunoğlu, H. (2009). Türkiye’de Cari Açığın Nedenlerinin Ekonometrik Analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23 (3), 221-237.
• Seyidoğlu, H. (2013). Uluslararası Finans. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Sezgin, Z., Sevim, C. ve Kalyoncu, F. (2015). Türkiye Ekonomisinde Cari Açık Sorunu: Tasarrufların Önemi ve Bireysel Emeklilik Sistemi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 229-240.
• Songur, M. ve Yaman, D. (2013). Gelişmekte Olan Ülkelerde Cari İşlemler Dengesi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Panel Veri Analizi. Maliye Dergisi, 164, 220-232.
• Subaşat, T. (2010). Türkiye’nin Cari Açık Sorunu: Nedenler ve Çözümler. İktisat ve Toplum Dergisi, 1, 26-34.
• Şahin, D. (2015). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Ardl Sınır Testi Yaklaşımı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9, 159-172.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve bütçe Başkanlığı. (2019), On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023). Erişim Adresi: http://www.sbb.gov.tr/kalkinma-planlari/.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı. (2017). Orta Vadeli Program (2018-2020).
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2019). Ödemeler Dengesi ve İlgili İstatistikler. Erişim Adresi:http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TCMB+TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatistikler/Odemeler+Dengesi+ve+Ilgili+Istatistikler.
• T.C. Ticaret Bakanlığı, (2019). Ekonomik Görünüm.
• TMMOB. (2017). Türkiye Enerji Görünümü. Makine Mühendisleri Odası Enerji Çalışma Grubu ve ODTÜ MD Enerji Komisyonu.
• Tokgöz, E. (2007). Türkiye’nin İktisadi Gelişme Tarihi 1914-2007. Ankara: İmaj Yayınevi.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2018). Temel İstatistikler. Erişim Adresi: http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist.
• Türkay, H. (2013). Türkiye’de Cari Açık, Bütçe Açığı ve Yatırım-Tasarruf Açığı İlişkisi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(2), 253-269.
• Türkiye İhracatçılar Meclisi. (2018). İhracat 2019 Raporu.
• Uysal, D., Yılmaz, K. Ç. ve Taş, T. (2015). Enerji İthalatı ve Cari Açık İlişkisi: Türkiye Örneği. Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 63-78. Yalçınkaya, Ö. ve Temelli, F. (2014), Ekonomik Büyüme İle Cari İşlemler Dengesi Arasındaki İlişki: BRICS ve MINT (1992-2013). Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Üniversitesi Dergisi, 19(4), 201-224.
• Yılmaz, A. ve Togan, K. (2009), Türkiye Ekonomisinde 2001 Krizi Sonrası Süreçte Cari Açıkların Nedenleri Üzerine Bir İnceleme. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 27(69), 69-96.
• Yiğit, H. (2018). Türkiye’de Cari İşlemler Açığı Sorunu: Nedenleri, Ekonomiye Etkileri ve Çözüm Önerileri. (Yüksek Lisans Tezi). Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çorum.
• Yüksel, S. (2016). Türkiye’de Cari İşlemler Açığının Belirleyicileri: Mars Yöntemi İle Bir İnceleme. Bankacılar Dergisi, 96, 102-121.