TÜRKİYE’DE BÖLGESEL GELİR DENGESİZLİĞİ: İŞGÜCÜ BAŞINA GELİR YAKINSAMASI

Yıl 2019, Cilt: 12 Sayı: 2, 469 - 480, 29.12.2019

Mustafa Nal

https://doi.org/10.17218/hititsosbil.632654

Öz

Türkiye bölgeleri arasında önemli gelir farklılıkları olan bir ülkedir. Bu durumun zaman içerisinde nasıl değiştiğini yakınsama hipotezi ile test eden çok sayıda çalışma yapılmıştır.  Bu test, bir tarihsel zaman aralığı için kişi başına gelir değişkenin ampirik analizine dayanmaktadır. Fakat Türkiye’de sosyolojik yapının bazı unsurları (aile büyüklüğü, ailede çalışan sayısı, işgücüne katılım oranı vb.) zaman içerisinde değişmektedir. İlave olarak bu yapı Türkiye’nin bölgeleri arasında da farklılık göstermektedir. Ortalama verimliliğin ölçümünde araç değişken olarak kişi başına gelirin kullanımı bu değişimlerin etkisini de içermektedir. Bu çalışmada bölgesel yakınsama işgücü başına gelir değişkeni ile araştırılmıştır. Yakınsama hipotezi için tahmin modeli Neoklasik Büyüme Teorisi’nde yer alan geçiş dönemi denklemlerinin yatay kesit için yorumlanmasından elde edilmektedir. Ekonometrik tahminde geleneksel yaklaşım doğrusal olmayan en küçük kareler yöntemidir. Bu çalışmada da bu yöntem tercih edilmiştir. Bölgesel farklılıkları yansıtmak için tarımın GSYH payı kullanılmıştır. Çalışma 2004-2017 dönemini kapsamaktadır ve kullanılan tüm veriler TÜİK veri tabanından elde edilmiştir. Çalışmada elde edilen sonuçlara göre, Türkiye’de 2004 sonrası dönemde bölgesel ve il düzeyinde gelir farklılıkları azalmaktadır. İşgücü başına gelirin yakınsama hızı kişi başına gelirin yakınsama hızından daha yüksektir. Bölgesel farklılıkları yansıtan ilave değişkenle yapılan tahmine göre ise koşullu yakınsama hızı mutlak yakınsama hızından daha yüksektir. Ayrıca ilave değişken ekonometrik tahminin açıklama gücünü artırmıştır. Bu bulgular Türkiye’de 2000 sonrası dönemde sosyal yapıdaki değişmenin ve kentleşme düzeyindeki artışın yakınsama hızını artırdığını göstermektedir. Kadınların işgücüne katılım oranının ve istihdamının teşviki bölgesel gelir farklılıklarının azaltılmasında uzun dönemli bir politika olarak kullanılabilir. 

Anahtar Kelimeler

Yakınsama Hipotezi, İşgücü Başına Gelir, Kişi Başına Gelir, Bölgesel Gelir Dengesizliği

Kaynakça

• Abdioğlu, Z., & Uysal, T. (2013). Türkiye'de Yakınsama Hipotezinin Testi: Genel ve Sektör Analizi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 50(575), 85-93.
• Abramovitz, M., & David, P. A. (1996). Convergence And Deferred Catch-up. R. Landau, T. Taylor, & G. Wright (Dü) içinde, The Mosaic of Economic Growth (s. 21-62). Stanford: Stanford University Press.
• Barro, R. J., & Sala-i-Martin, X. (1991). Convergence across States and Regions. BPEA, 1:1991, 107-182.
• Barro, R. J., & Sala-i-Martin, X. (2004). Economic Growth (2. b.). London: The MIT Press.
• Blomström, M., Libsey, R., & Zejan, M. (1996). Is Fixed Investment the Key to Economic Growth? Quarterly Journal of Economics, 111(1), 269-276.
• Gerschenkron, A. (1952). Economic Backwardness in Historical Perspective. B. F. Hoselitz (Dü.) içinde, The Progress of Underdeveloped Areas (s. 3-29). Chicago: The University of Chicago.
• Gregory, M. N., Romer, D., & Weil, D. (1992). A Contribution to the Empirics of Economic Growth. Quarterly Journal of Economics, 34(2), 407-437.
• Kırdar, M. G., & Saraçoğlu, Ş. D. (2012). İç Göç, Bölgesel Yakınsama Sorunu ve Ekonomik Büyüme: Türkiye Örneği. Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni, 2012/75.
• Kalyoncu, H. (2001). Yakınsama Analizinde Neoklasik Yaklaşım: Türkiye'nin 67 İlinin Gelir Yakınsaması Üzerine Bir Uygulama. Çukurova Sosyal Bilimler Dergisi, 8(8), 122-147.
• Karaalp, H. S., & Erdal, F. (2009). Türkiye'de İller ve Bölgeler Arasında Gelir Farklılıkları: Bir Sigma Yakınsama Analizi. Uluslararası Davroz Kongresi (s. 27-39). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF.
• Karaca, O. (2004). Türkiye'de Bölgeler Arası Gelir Farklılıkları: Yakınsama Var mı? Türkiye Ekonomi Kurumu Tartışma Metni, 2004/7, 1-16.
• Lucas, R. E. (1988). On the Mechanics of Economic Development. Journal of Monetary Economics, 22(July), 3-42.
• Quah, D. (1993). Galton's Fallacy and Tests of Convergence Hypothesis. Scandinavian Journal of Economics, 95(4), 427-443.
• Rassekh, F. (1998). The Convergence Hypothesis: History, Theory, and Evidence. Open Economies Review, 9, 85-105.
• Romer, P. M. (1986). Increasing Returns and Long-Run Growth. Journal of Political Economy, 94(October), 1002-1037.
• Sala-i-Martin, X. (1996a). The Classical Approach to Convergence Analysis. The Economic Journal, 106(July), 1019-1036.
• Sala-i-Martin, X. (1996b). Regional cohesion: Evidence and theories of regional growth and convergence. European Economic Review, 40, 1325-1352.
• Solow, R. M. (1956). A Contribution to the Theory of Economic Growth. Quarterly Journal of Economics, 70(February), 65-94.
• Soyyiğit, S. (2018). Türkiye'nin Kriz Öncesi ve Kriz Sonrası Dönemde İl Bazında Yakınsama Analizi. Social Sciences Studies Journal, 4(16), 1279-1287.
• Swan, T. W. (1956). Economic Growth and Capital Accumulation. Economic Record, 32(November), 334-361.
• Veblen, T. (1915). Imperial Germany and the Industrial Revolution. New York: Macmillan.
• Zeren, F., & Yılancı, V. (2011). Türkiye'de Bölgeler Arası Gelir Yakınsaması: Rassal Katsayılı Panel Veri Analizi Uygulaması. Business and Economics Research Journal, 2(1), 143-151.