COVİD-19’UN BİST 100’DEKİ ŞİRKETLERİN MALİ TABLOLARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN ORAN YÖNTEMİ İLE ANALİZİ

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 2, 439 - 465, 31.12.2020

Zekeriya Demir

https://doi.org/10.17218/hititsosbil.810202

Cited By: 9

Öz

Covid-19 tüm dünya ekonomilerini etkilemesi nedeniyle çok farklı alanlarda birçok çalışmaya konu olmuştur. Bu çalışmaların temel olarak iki kısıtı bulunmaktadır. Bunlardan biri, salgının başlamasından itibaren geçen sürenin kısalığı nedeniyle elde yeteri kadar veri olmaması, diğeri de, salgının boyutu, yayılma alanı ve ne zaman biteceğine ilişkin belirsizliktir. Bu çalışmanın amacı, Covid-19’un etkilerini, BIST 100 şirketlerinin mali tabloları üzerinden oran yöntemi ile analiz etmektir. BIST 100’de yer alan 84 şirket kapsama dahil edilmiş, banka, sigorta, leasing şirketleri ile sektör bazında tek olan ve özel hesap dönemine tabi şirketler dahil edilmemiştir. Çalışmada kullanılan veriler, Kamuyu Aydınlatma Platformu’ndan (KAP) elde edilmiş olup, elde edilen veriler karşılaştırmaya ve analize uygun hale getirildikten sonra, Microsoft (MS) Excel bilgisayar yazılımı yardımı ile analiz edilmiştir. Çalışma Covid-19’un mali tablolar üzerindeki etkisini oran yöntemiyle analiz eden ilk çalışma olup, şirket ve sektör sayısı itibariyle en geniş kapsamlı olanıdır. Analiz sonucunda, enerji, imalat, toptan ve perakende sektörlerinde likidite oranlarında iyileşme olurken, diğer sektörlerde bozulma olduğu, mali yapı oranları açısından, imalat, teknoloji, ulaştırma ve haberleşme sektörlerindeki oranların geçen yıla göre daha iyi olduğu, varlık kullanım oranlarının toptan ve perakende sektörü hariç hepsinde bozulduğu, enerji, teknoloji, toptan ve perakende sektörü hariç diğer sektörlerde, dönem karlarının düştüğü, teknoloji sektörü dışında tüm sektörlerde ticari borç ödeme süreleri ile alacak tahsil sürelerinin uzadığı tespit edilmiştir. Özetle, Covid-19’un BIST 100’de yer alan şirketlerin mali tablo oranlarını etkilediği ve bu bulguların yapılan diğer çalışmalarla uyumlu olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, BIST 100, Oran Yöntemi, Mali Tablo Analizi

Teşekkür

İlgi ve destekleriniz için teşekkür ederim.

Analysis Of The Impact Of Covid-19 On The Financial Statements Of Companies In BIST 100 By Ratio Method

Öz

Covid-19 has been the subject of many studies in many different fields, as it affects all world economies. These studies have two main limitations. One of them is that there is insufficient data available due to the short time since the beginning of the outbreak, and the other is the uncertainty about the size of the epidemic, its spread and end time The purpose of this study is to analyze the effects of Covid-19 on the financial statements of BIST 100 companies with the ratio analysis. 84 companies listed in BIST 100 are included in the scope of this study; banks, insurance, leasing companies and companies that are unique on the basis of sector and subject to special accounting period are not included. The data used in the study were obtained from KAP, and they were analyzed with the help of Microsoft (MS) Excel computer software, after the data obtained were made suitable for comparison and analysis. The study is the first to analyze the effect of Covid-19 on financial statements by ratio analysis, and it is the most comprehensive one in terms of the number of companies and sectors. As a result of the analysis, while there was an improvement in the liquidity ratios in the energy, manufacturing, wholesale and retail sectors, there was a deterioration in other sectors;, leverage ratios in the manufacturing, technology, transportation and communication sectors were better than the previous year; asset utilization rates deteriorated in all sectors except the wholesale and retail sectors. The profits for the period have decreased in other sectors except for energy, technology, wholesale and retail sector, and the commercial debt payment periods and trade receivables collection periods have been prolonged in all sectors except technology sector. In summary, it has been concluded that Covid-19 affects the financial statement rates of companies listed in BIST 100 and these findings are consistent with other studies.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, ISE 100 (BIST 100), Financial Ratio Analysis, Financial Statement Analysis

Kaynakça

• Abdioğlu, H., Büyükşalvarcı, A. ve Dinç, E. (2018), Şirketlerin Mali Yapıları Üzerinde Ekonomik Krizlerin Etkileri: 2001 ve 2008 Ekonomik Krizleri Üzerine Bir Araştırma, Akademik Fener, 27-57
• Akgüç, Ö. (2011), Mali Tablolar Analizi, 14. Baskı, İstanbul: Avcıol Basım Yayın.
• Akyüz, F., Yeşil, T. (2017). BIST Sürdürülebilirlik Endeksine Kayıtlı Üretim Sektöründe Faaliyet Gösteren Şirketlerin Finansal Performanslarının İncelenmesi, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 9(16), 61-78
• Allıanz Araştırma (2020-A). Fırtına Öncesi Sessizlik: Covıd-19 ve Zaman Bombası Gibi Bekleyen Şirket İflasları, 16 Temmuz 2020, Erişim adresi: https://www.eulerhermes.com/content/dam/onemarketing/ehndbx/eulerhermes_com/tr_TR/documents/economik-yay%C4%B1nlar/eh-insolvencies-report.pdf
• Allıanz Araştırmalar (2020-B) Her Taşın Altına Bakmak: Covıd-19’un Sektör Bazında Olumsuz Etkileri, 03 Nisan 2020, Erişim adresi: https://www.eulerhermes.com/content/dam/onemarketing/ehndbx/eulerhermes_com/tr_TR/documents/allianz-rapor-dizgi.pdf
• Aslan, T. (2018). Futbol Kulüplerinin Finansal Performansının Oran Yöntemiyle Analizi: BIST’de İşlem Gören Futbol Kulüpleri Üzerine Bir Uygulama, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, Kasım; 11(3), 349-362
• Ataman, Ü., Hacırüstemoğlu, R. (1999), Yöneticiler İçin Muhasebe ve Finans Bilgileri, İstanbul: Türkmen Kitabevi, Yayın No:141, Eğitim Dizisi: 34.
• Baur, Dirk G. and Trench, Allan, COVID-19 Infection of Australian Companies (June 2020). Reteieved from: SSRN: https://ssrn.com/abstract=3609110 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3609110
• Berk, N. (2015), Finansal Yönetim, İstanbul: Türkmen Kitabevi, Yayın No:62, Eğitim Dizisi:3.
• Coibion, O., Gorodnichenko, Y., Weber, M., The Cost Of The Covid-19 Crisis: Lockdowns, Macroeconomic Expectations, And Consumer Spending, Retrieved from: https://www.nber.org/papers/w27141.pdf
• Çabuk, A., Lazol, İ. (1998), Mali Tablolar Analizi, Bursa: Vipaş A.Ş., Yayın Sıra No:2,
• Çanakçıoğlu, M. (2016), Oran Analizi Rasyo Analizi, Finansal Tablolar Analizi, Editör. Mustafa Çanakçıoğlu, İstanbul: İSMMMO Yayını, s.165-241
• D‘Orazio, P., Dirks, M.W. (2020). Covid-19 and Financial Markets: Assessing the Impact of the Coronavirus on the Eurozone, Retrieved from: https://www.researchgate.net/profile/Paola_DOrazio/publication/343318299_COVID-19_and_Financial_Markets_Assessing_the_Impact_of_the_Coronavirus_on_the_Eurozone_RUHR_ECONOMIC_PAPERS/links/5f22cfd792851cd302c8a9a2/COVID-19-and-Financial-Markets-Assessing-the-Impact-of-the-Coronavirus-on-the-Eurozone-RUHR-ECONOMIC-PAPERS.pdf
• Elsayed, A. and Abdelrhim, M. (2020). The Effect Of COVID-19 Spread On Egyptian Stock Market Sectors (May 23, 2020). Retrieved from: SSRN: https://ssrn.com/abstract=3608734 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3608734
• Emir, M., Arslantürk, D. ve Sevim, U. (2011). 2008 Ekonomik Krizinin Gıda ve Tekstil Firmaları Üzerine Etkilerinin Finansal Oranlar Yardımıyla Analizi: İMKB’de Bir Uygulama, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 13(3), 1-24
• Euler Hermes (2020-A). Küresel İflas Raporu, Erişim adresi: https://www.eulerhermes.com/content/dam/onemarketing/ehndbx/eulerhermes_com/tr_TR/documents/economik-yay%C4%B1nlar/euler_hermes_kuresel_iflas_raporu.pdf,
• Euler Hermes (2020-B). Covid-19 Türkiye Ekonomik Sonuçları, Erişim adresi: https://www.eulerhermes.com/tr_TR/ekonomik-arastirmalar/ekonomik-gorunum-raporlari/covid-19-turkiye-ekonomik-sonuclari.html
• Euler-Hermes (2020-C). Makro-Ekonomik-Gorunum-Raporu-Haziran-2020.pdf, Erişim adresi: https://www.eulerhermes.com/content/dam/onemarketing/ehndbx/eulerhermes_com/tr_TR/documents/economik-yay%C4%B1nlar/Euler-Hermes-Makro-Ekonomik-Gorunum-Raporu-Haziran-2020.pdf,
• Fernandes, N. (2020). Economic effects of coronavirus outbreak (COVID-19) on the world economy, Retrieved from: https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=3557504,
• Gümüş, F.B., Aydemir, L. (2014). 2008 Küresel Finans Krizinin Sektörel Bazda Şirket Mali Tablolarına Etkilerinin Analizi, İşletme Bilimi Dergisi, 2(1) 37-64.
• Gümüş, U , Bolel, N . (2017). Rasyo Analizleri İle Finansal Performansın Ölçülmesi: Borsa İstanbul’da Faaliyet Gösteren Havayolu Şirketleri’nde Bir Uygulama . Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 87-96. DOI: 10.30803/adusobed.337231
• Hamim, Md Tanvir, Covid-19 and the Capital Market Chaos (May 12, 2020). Retrieved from: SSRN: https://ssrn.com/abstract=3600853 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3600853,
• İskenderoğlu, Ö., Karakozak Ö. (2013). 2008 Küresel Finansal Krizinin Finansal Oranlar Üzerine Etkisi: BIST’de İşlem Gören İmalat Sanayi İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(2), 99-129.
• Kandil Göker, İ , Eren, B , Karaca, S . (2020). The Impact of the Covid-19 (Coronavirus) on The Borsa Istanbul Sector Index Returns: An Event Study . Gaziantep University Journal of Social Sciences , 19 (COVID-19 Special Issue), 14-41 . DOI: 10.21547/jss.731980
• Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP), Erişim adresi: https://www.kap.org.tr/tr/Endeksler
• Karaca, S.S., Ağcadağ, D., Sağlam, M., Baysa,E. (2014). 2008 Küresel Ekonomik Krizinin Türkiye İmalat Sanayi Sektörünün Performansı Üzerine Etkisi: Borsa İstanbul Firmalarında Bir Uygulama, s.550-554, Editör: Selahattin Sarı, Alp H. Gencer, İlyas Sözen, Internatıonal Conference On Eurasıan Economıes 2014 Skopje - Macedonia 1-3 July 2014, Erişim adresi: https://www.avekon.org/proceedings/avekon05.pdf
• Karaca, S.S., Çiğdem, R. (2013). Türkiye Ekonomisi’nde Yaşanan 1994- 2001 Ekonomik Krizlerinin ve 2008 Küresel Ekonomik Krizinin İmalat Sanayi Sektörüne Etkilerinin Finansal Oranlar ile İncelenmesi, Business and Economics Research Journal, 4(3), 41-54
• Karamat, K., Huawei Z., Han Z., Huilin Y. , Muhammad H. S. and Atif J. / Journal of Asian Finance, Economics and Business Vol 7 No 7 (2020) 463 – 474, Retrieved from: https://www.koreascience.or.kr/article/JAKO202020952022559.pdf,
• Keleş, E. (2020). Covid-19 ve BİST-30 Endeksi Üzerine Kısa Dönemli Etkileri, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 42(1), Haziran 2020, 91-105.
• Kızıl, C., Aslan, T. (2019). Finansal Performansın Rasyo Yöntemiyle Analizi: Borsa İstanbul’da (BIST’de) İşlem Gören Havayolu Şirketleri Üzerine Bir Uygulama, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 1778-1799.
• Lemerle, M. (2020). Küresel iflaslar: Büyük çaplı şirket iflaslarında rekor seviye, Allianz Ekonomik Araştırmalar, 04 Şubat 2020, Erişim adresi: https://www.eulerhermes.com/content/dam/onemarketing/ehndbx/common/tr_TR/documents/buyuk_capli_sirket_iflaslarinde_rekor_seviye.pdf,
• Liu, H., Wang, Y., He, D. and Wang, C. (2020). Short term response of Chinese stock markets to the outbreak of Covid-19, Applied Economics, DOI: 10.1080/00036846.2020.1776837, https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/00036846.2020.1776837?needAccess=true,
• Livinec, M., Ayme-Dolla, J. (2017). Alacak Vadeleri: Görünmez kasa kim?, Euler Hermes, Economic Görünüm No. 1235-1236, Yaz 2017, Dünya Çapında İflaslar, s.4-9 Erişim adresi:https://www.eulerhermes.com/content/dam/onemarketing/ehndbx/common/tr_TR/documents/economik-yay%C4%B1nlar/EH_high_stakes2017.pdf
• Mazura, M., Dangb, M., Vegaa, M.(2020). Covid-19 and the march 2020 stock market crash. Evidence from S&P1500, Finance Research Letters, Retrieved from: https://reader.elsevier.com/reader/sd/pii/S1544612320306668?token=2FA4DC65150EB0A21BF464F691C9F06822E59E651E0DD713AFAD5E173BF13FBA4A7971C62A5FE54B9D2BAF310B2C5F4A
• Mesbahi, L., Lemerle, M. (2017). Bilançolarda Nakit Bahislerinizi Yapın, Euler Hermes, Economic Görünüm No. 1235-1236, Yaz 2017, Dünya Çapında İflaslar, s.10-13, Erişim adresi: https://www.eulerhermes.com/content/dam/onemarketing/ehndbx/common/tr_TR/documents/economik-yay%C4%B1nlar/EH_high_stakes2017.pdf
• Mutlu, B.Y. (2020), Borsadaki şirketlerden ilk yarıda 35 milyar liralık net kar, 26.08.2020, Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/borsadaki-sirketlerden-ilk-yarida-35-milyar-liralik-net-kar-/1953586#
• Mutlu, B.Y. (2020). Kovid-19, trilyonluk tahvil piyasasına 'likidite' korkusu saldı, Erişim adresi: https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/kovid-19-trilyonluk-tahvil-piyasasina-likidite-korkusu-saldi/1839088
• Örs, T., Takıl, D., Altın, M. (2015) Borsa İstanbul Teknoloji Endeksinde Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi, Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies 1/1, 62-81, Erişim adresi: https://jafas.org/articles/2015-1-1/4_Borsa_Istanbul_Teknoloji_Endeksi_FULL_TEXT.pdf
• Özer, M. (1997), Vergi Kanunları ve Tekdüzen Muhasebe Sistemi Kapsamında Mali Tablolar ve Finansal Analiz, Ankara: 2. Cilt, 2. Baskı, Özkan Matbaacılık- Gazetecilik Sanayi Ticaret Limited Şirketi.
• Özdemir, Ö. (2020). Türkiye'de hangi sektörler koronavirüs dönemini en az hasarla atlatabilir?, Erişim adresi: https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-52410078
• Papadamou, Stephanos and Fassas, Athanasios and Kenourgios, Dimitris and Dimitriou, Dimitrios (2020): Direct and Indirect Effects of COVID-19 Pandemic on Implied Stock Market Volatility: Evidence from Panel Data Analysis, Retrieved from: https://mpra.ub.uni-muenchen.de/100020/1/MPRA_paper_100020.pdf
• Peker, Y., Demirhan, E. (2020). Covid-19 Küresel Salgınının Borsa İstanbul’daki Sektörel Etkileri, TEPAV Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı, Nisan 2020, Erişim adresi: https://www.tepav.org.tr/upload/files/1586752188-0.COVID_19_Kuresel_Salgininin_Borsa_Istanbuldaki_Sektorel_Etkileri.pdf
• Şenol, Z. (2020). Covid-19 Krizi ve Finansal Piyasalar, Editör, Toğuç, N., Para ve Finans, İksad Publishing House, Ankara, s.75-124.
• Şenol, Z., Zeren, F. (2020). Coronavirus (COVID-19) And Stock Markets: The Effects Of The Pandemic On The Global Economy, ASEAD, 7(4), S 1-16, Retrieved from: https://www.researchgate.net/profile/Zekai_Senol/publication/341029980_Coronavirus_COVID-19_and_Stock_Markets_The_Effects_of_the_Pandemic_on_the_Global_Economy/links/5ea9cf2345851592d6aba661/Coronavirus-COVID-19-and-Stock-Markets-The-Effects-of-the-Pandemic-on-the-Global-Economy.pdf
• Tayar, T , Gümüştekin, E , Dayan, K , Mandi, E . (2020). Covid-19 Krizinin Türkiye’deki Sektörler Üzerinde Etkileri: Borsa İstanbul Sektör Endeksleri Araştırması . Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0 (Salgın Hastalıklar Özel Sayısı) , 293-320 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/yyusbed/issue/56115/772087
• TCMB Finansal İstikrar Raporu Mayıs 2020, Sayı:30, Erişim adresi: https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/c8e5e6c1-307f-4c37-87c2-a76e89dc66c5/Tam+Metin.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-c8e5e6c1-307f-4c37-87c2-a76e89dc66c5-n9vlEZv
• Uyar, A.,Okumuş, E. (2010). Finansal Oranlar Aracılığıyla Küresel Ekonomik Krizin Üretim Sirketlerine Etkilerinin Analizi: IMKB'de Bir Uygulama, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 46, 146-156
• Vakıf Yatırım (2020), Kovid - 19 Salgının Ekonomiye ve Piyasalara Etkileri, Erişim adresi: http://www.vkyanaliz.com/Files/docs/kovid---19-salginin-ekonomiye-ve-piyasalara-etkileri-1586510231.pdf
• Yetgin, M.A. (2020). Koronavirüsün Borsa İstanbul’a Etkisi Üzerine Bir Araştırma ve Stratejik Pandemi Yönetimi, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(2), S.324-35.