Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde Militan Demokrasi Anlayışı

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 24, 155 - 190, 02.09.2022

Kürşat Akça

Öz

Militan demokrasi anlayışı İkinci Dünya Savaşı sonrasında tüm dünyayı etkisi altına alan bir
demokrasi yaklaşımıdır. Demokrasinin kendini düşmanlarına karşı bir takım yasal tedbirlerle
koruması anlamına gelen militan demokrasi anlayışının teorik temelleri Loewenstein başta olmak
üzere muhtelif hukukçu ve siyaset bilimciler tarafından atılmıştır. Teorik olarak doğuşundan
sonra başta Federal Almanya Anayasası olmak üzere birçok ülke anayasasında uygulamaya
konmuştur. Özellikle siyasi parti yasakları uygulamada en etkin militan demokrasi anlayışı aracı
olmuştur. Militan demokrasi anlayışının uygulaması sadece ülke anayasalarıyla sınırlı kalmamış
uluslararası boyuta da taşınmıştır. Bu noktada Avrupa’da ortak bir demokratik düzen kurma
amacının somut bir adımı olan ve taraf ülkelerin hukuk düzenlerinin bir parçası haline gelen
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi önemli bir örnektir. Sözleşme metni ve sözleşmenin uygulamasını
denetleyen Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarında militan demokrasi anlayışının
varlığına rastlanmaktadır. Özellikle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin siyasi partilere ilişkin
verdiği kararların, taraf ülkelerin hukuk düzenlerini yön vermenin ötesinde günümüz militan demokrasi
anlayışının şekillenmesinde önemli etkileri olmuştur. Çalışmada Avrupa İnsan Hakları
Sözleşmesi’nde militan demokrasi anlayışı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları ve doktrinin
görüşleri ışığında inceleme konusu yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Militan Demokrasi Anlayışı, Demokrasi, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Siyasi Parti Yasakları

Kaynakça

• Besirevic, Violeta: A Short Guide to Militant Democracy: Some Remarks on the Straousbourg Jurisprudence (Editors: Wolfgang, Benedek / Florence, Benoît-Rohmer / Wolfram Karl, Manfred Nowak: In European Yearbook on Human Rights, NW Verlag, Vienna 2012).