AMBULANS SERVİSİ ÇALIŞANLARININ UYKU KALİTESİ, İŞ STRESİ VE BESLENME DAVRANIŞLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 143 - 156, 31.10.2020

Ramazan Güneşer , Ezgi Atalay

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı; vardiyalı çalışan ambulans servisi personelinin uyku kalitesi, iş stres düzeyi ve beslenme davranışlarının belirlenmesidir.
Gereç ve Yöntemler: Çalışma, Bolu İl Ambulans Servisi’nde vardiyalı çalışan 209 gönüllü üzerinde gerçekleştirilmiştir. Veriler, sosyo-demorgrafik veri formu, Pittsburgh Uyku Kalite İndeksi, İş Stresi Ölçeği ve üç faktörlü beslenme anketi aracılığıyla toplanmıştır.
Bulgular: Uyku kalite skoru ortalaması 7,00±3,70 idi ve çalışanların %61,7’ü (n=129) düşük kaliteli uykuya sahipti. İş stresi skor ortalaması 29,01±5,27 idi. Düşük stres düzeyine sahip çalışan bulunmazken, çalışanların %62,2’si (n=130) stresli ve %37,8’i (n=79) yüksek stres düzeyine sahipti. Düşük uyku kalitesine sahip çalışanların iş stres düzeyleri anlamlı derecede yüksekti (p=0,003). Düşük kaliteli uykuya sahip çalışanların kontrolsüz yeme davranışı (p=0,008), duygusal yeme davranışı (p=0,041) ve açlığa duyarlılık seviyeleri (p=0,005) uyku kalitesi iyi olanlara göre anlamlı derecede yüksek bulundu. Ayrıca yüksek iş stres düzeyine sahip çalışanların duygusal yeme davranış skorları daha yüksekti (p=0,032).
Sonuç: Çalışmamızdan, ambulans servisi çalışanlarının büyük çoğunluğunun uyku kalitesinin kötü ve iş stres düzeyinin yüksek olduğu anlaşılmaktadır. Hem düşük uyku kalitesi hem de yüksek iş stresi, çalışanların beslenme davranışlarını olumsuz şekilde etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Ambulans çalışanları, uyku kalitesi, iş stresi, beslenme davranışı, sirkadiyen ritim

Teşekkür

Katkılarından dolayı Enes Kabul’e, araştırmaya katılmaya gönüllü olan tüm Bolu 112 İl Ambulans Servisi çalışanlarına ve yardımlarından dolayı Bolu İl Ambulans Servis Başhekimliği çalışanlarına teşekkür ederiz.

EVALUATION OF SLEEP QUALITY, WORK STRESS AND NUTRITIONAL BEHAVIOR OF AMBULANCE SERVICE EMPLOYEES

Öz

Objective: The aim of this study; It is the determination of sleep quality, work stress level and nutritional behavior of the staff working in shifts.
Material and Methods: The study was carried out on 209 volunteers working in Bolu Provincial Ambulance Service. The data were collected through the socio-demorgraphic data form, Pittsburgh sleep quality index, Work stress scale and Three-factor nutrition questionnaire.
Results: The mean sleep quality score was 7.00 ± 3.70 and 61.7% (n = 129) of the employees had poor quality sleep. The mean work stress score was 29.01 ± 5.27. While there were no employees with low stress levels, 62.2% (n = 130) of the employees were stressed and 37.8% (n = 79) had high stress levels. Work stress levels of employees with low sleep quality were significantly higher (p = 0.003). Uncontrolled eating behavior (p = 0.008), emotional eating behavior (p = 0.041) and hunger sensitivity levels (p = 0.005) of employees with low-quality sleep were significantly higher than those with good sleep quality. In addition, employees with high work stress levels had higher emotional eating behavior scores (p = 0.032).
Conclusion: From our study, it is understood that the vast majority of ambulance service employees have poor sleep quality and high levels of work stress. Both low sleep quality and high work stress negatively affect nutritional behavior of employees.

Anahtar Kelimeler

Ambulance Employees, Sleep Quality, Work Stress, Nutritional Behaviors, Circadian Rhythm

Kaynakça

• Ağargün, M., Kara , H., & Anlar, O. (1996). Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksinin geçerliği ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi., 7:107-115.
• Aktaş , A. (2001). Bir kamu kuruluşunun üst düzey yöneticilerinin iş stresi ve kişilik özellikleri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 56:26-42.
• Arendt , J. (2010). Shift work: coping with the biological clock. Occup Med (Lond), 60(1):10‐20.
• Buysse, D., Reynolds, C., & Monk , T. (1989). ThePittsburgh Sleep Quality Index: a new instrument for psychiatric practice and research. Psychiatry Research, 28:193-213.21.
• Cappelleri , J., Bushmakin , A., & Gerber , R. (2009). Psychometric analysis of the Three-Factor Eating Questionnaire-R21: results from a large diverse sample of obese and non-obese participants. Int J Obes (Lond), 33(6):611‐620.
• Costa, G. (2010). Shift work and health: current problems and preventive actions. Saf Health Work, 1(2):112‐123.
• Conway, P. M., Campanini, P., Sartori, S., Dotti, R., & Costa, G. (2008). Main and interactive effects of shiftwork, age and work stress on health in an Italian sample of healthcare workers. Applied ergonomics, 39(5), 630–639.
• Chung, M. H., Chang, F. M., Yang, C. C., Kuo, T. B., & Hsu, N. (2009). Sleep quality and morningness-eveningness of shift nurses. Journal of clinical nursing, 18(2), 279–284.
• Çakmak , G., & Kızıl, M. (2018). Vardiyalı Çalışan İşçilerde Beslenme Durumu, Uyku Kalitesi ve Metabolik Sendrom Arasındaki İlişki. Bes Diy Derg, 46(3):266-275.
• de Lauzon-Guillain , B., Basdevant, A., Romon, M., Karlsson, J., Borys, J., Charles, M., et al. (2006). Is restrained eating a risk factor for weight gain in a general population?. The American journal of clinical nutrition, 83(1), 132-8.
• Demirçi, (2017). Bir Vakıf Hastanesinde Çalışan Vardiyalı ve Vardiyasız Sağlık Personellerinin Yeme Davranışları ve Uyku Kalitelerinin Karşılaştırılması. Biruni Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Fisk, A., Tam, S., Brown, L., Vyazovskiy, V., Bannerman, D., & Peirson, S. (2018). Light and Cognition: Roles for Circadian Rhythms, Sleep, and Arousal. Front Neurol, 9:56.
• Günaydın, N. (2014). Bir Devlet Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Uyku Kalitesi ve Genel Ruhsal Durumlarına Etkisi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 5(1):33-40.
• Güzel , Ö., Ökmen , A., & Yılmaz, O. (2018). Vardiyalı Çalışma Bozukluğu ve Vardiyalı Çalışmanın Ruhsal ve Bedensel Etkileri. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 10(1):71-83.
• İyigün , G., Angın, E., Kırmızıgil , E., Öksüz, S., Özdil , A., & Malkoç, M. (2017). Üniversite öğrencilerinde uyku kalitesinin mental sağlık, fiziksel sağlık ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. Journal of Exercise Therapy and Rehabilitation, 4(3):125-133.
• James, S., Honn, K., Gaddameedhi, S., & Van Dongen , H. (2017). Shift Work: Disrupted Circadian Rhythms and Sleep-Implications for Health and Well-Being. Curr Sleep Med Rep, 3(2):104‐112.
• Jehan, S., Zizi , F., & Pandi-Perumal, S. (2017). Shift Work and Sleep: Medical Implications and Management. Sleep Med Disord., 1(2):00008.
• Jesús Gázquez Linares , J., Pérez-Fuentes , M., & Del Mar Molero Jurado, M. (2019). Sleep Quality and the Mediating Role of Stress Management on Eating by Nursing Personnel. Nutrients, Jul;11(8).
• Khashaba, E., El-Sherif , M., Ibrahim , A., & Neatmatalla. (2014). Work-Related Psychosocial Hazards Among Emergency Medical Responders (EMRs) in Mansoura City. Indian J Community Med, 39(2):103‐110.
• Kıraç , D., Kaspar, E., Avcılar, T., Çakır, Ö., Ulucan, K., & Kurtel, H. (2015). Obeziteyle ilişkili beslenme alışkanlıklarının araştırılmasında yeni bir yöntem “Üç Faktörlü Beslenme Anketi”. Clinical and Experimental Health Sciences, 5(3), 162-169.
• Koch, C., Leinweber , B., Drengberg , B., & Blaum , C. (2016). Interaction between circadian rhythms and stress. Neurobiol Stress, 6:57‐67.
• Kurt , D., Peköz , M., & Aslan , K. (2017). Vardiyalı Çalışma ve Vardiyalı Çalışma Sonucu Gelişen Uyku Bozuklukları: Tanısı, Bulguları ve Tedavisi. J Turk Sleep Med, 4:30-34.
• Liu , J., Lee , I., Wang , C., Chen, K., Lee , C., & Yang , Y. (2013). Cigarette smoking might impair memory and sleep quality. J Formos Med Assoc, 112(5):287‐290.
• Lowden, A., Moreno, C., Holmbäck , U., Lennernäs, M., & TuckeR, P. (2010). Eating and shift work - effects on habits, metabolism and performance. Scand J Work Environ Health, 36(2):150‐162.
• Morikawa, Y., Nakagawa, H., Miura, K., Soyama, Y., Ishizaki, M., Kido, T., et al. (2007). Effect of shift work on body mass index and metabolic parameters. Scandinavian journal of work, environment & health, 33(1), 45–50.
• Nilan , K., McKeever, T., McNeill, A., Raw, M., & Murray , R. (2019). Prevalence of tobacco use in healthcare workers: A systematic review and meta-analysis. PLoS One, 14(7):e0220168.
• Önler , E., & Yılmaz, A. (2008). Cerrahi Birimlerde Yatan Hastalarda Uyku Kalitesi. İstanbul Üniversitesi Hemşirelik Dergisi, 16(62):114-121.
• Özcan, EM., Ünal, A., & Çakıcı, AB. Sağlık Çalışanlarında İşe Bağlı Stres: Konya Numune Hastanesi Saha Çalışması. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7 (1): 125-131.
• Özvurmaz , S., & Öncü , A. (2018). Vardiyalı ve Nöbet Sistemi Şeklinde Çalışma Düzeninin Hemşireler Üzerine Etkisi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(1):39-46.
• Park, H., & Suh, B. (2019). Association between sleep quality and physical activity according to gender and shift work. Journal of Sleep Research, 10.1111/jsr.12924.
• Patterson , P., Weaver, M., & Frank, R. (2012). Association between poor sleep, fatigue, and safety outcomes in emergency medical services providers. Prehosp Emerg Care, 16(1):86‐97.
• Pulat , D., Nurten , E., Barut , A., Bayram , H., & Averi , S. (2017). Vardiyalı Çalışan Sağlık Personelinin Uyku Süresi ve Beslenme Durumunun Değerlendirilmesi. IGUSABDER, (2),89-107.
• Sarıcaoğlu , F., Akıncı, S., Gözaçan , A., Güner, B., Rezaki , M., & Aypar , Ü. (2005). Gece Ve Gündüz Vardiya Çalışmasının Bir Grup Anestezi Asistanının Dikkat Ve Anksiyete Düzeyleri Üzerine Etkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 16(2):106-112.
• Senol , V., Soyuer , F., Guleser, G., Argun , M., & Avsarogullari , L. (2016). The Effects of the Sleep Quality of 112 Emergency Health Workers in Kayseri, Turkey on Their Professional Life. Turk J Emerg Med, 14(4):172‐178.
• Serin, Y., & Şanlıer, N. (2018). Duygusal yeme, besin alımını etkileyen faktörler ve temel hemşirelik yaklaşımları. J Psychiatric Nurs, 9(2):135-146.
• Sofianopoulos , S., Williams , B., & Archer, F. (2012). Paramedics and the effects of shift work on sleep: a literature review. Emerg Med J, 29(2):152‐155.
• Şen, K (2019). Sağlık Çalışanlarında Kas İskelet Sistemi Hastalıkları: Fiziksel Aktivite Düzeyi ve Uyku Kalitesi ile İlişkisi. Kırklareli Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Halk Sağlığı Anabilim Dalı Halk Sağlığı Programı, Yüksek Lisans Tezi, Kırklareli.
• Thomas, T. (2010). An investigation of the Association of BMI and Body Fat Percentage to Eating Behaviors as Measured by the Three Factors Eating Questionnaire-R18 in University Students. Department of Agricultural Economics & Extension Faulty of Food and Agricultural, The University of the West Indies, Trinidad&Tobago.
• Uslu, Y., Tanrıverdi, F., Çelik, G., Özhasenekler, A., Ergin, M., Pamukçu, G., et al. (2019). 112 de Çalışan Personelin Çalışma Koşullarına Göre Dikkat ve Konsantrasyon Düzeylerinin Değerlendirilmesi . Bozok Tıp Dergisi, 9 (2), 84-94 .
• Van der Ploeg, E., & Kleber , R. (2003). Acute and chronic job stressors among ambulance personnel: predictors of health symptoms. Occup Environ Med, 60 Suppl 1(Suppl 1):i40‐i46.
• Vijaykumar, N, Kiran, S, & Karne, L. (2017). Influence of altered circadian rhythm on quality of sleep and its association with cognition in shift nurses. National Journal of Physiology, Pharmacy and Pharmacology, 8, 643-649.
• Yeşilçicek Çalık, K., Aktaş, S., Kobya Bulut, H., & Özdaş Anahar, E (2015). Vardiyalı ve Nöbet Sistemi Şeklindeki Çalışma Düzeninin Hemşireler Üzerine Etkisi. HSP, 1 (1): 33-45.
• Zverev, Y., & Misiri, H. (2009). Perceived effects of rotating shift work on nurses' sleep quality and duration. Malawi Med J, 21(1):19‐21.