VULNERABILITY OF INDIVIDUALS WITH CHRONIC DISEASE IN DISASTERS

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 243 - 261, 10.09.2021

Gülseren Aydoğmuş Atalay , Özlem Çakır

Öz

Objective: Chronic diseases, which are among the leading causes of death in the world, also negatively affect the quality of life, social and economic well-being of individuals and attract individuals to the spiral of poverty. When poverty is combined with the adverse conditions of disasters/emergencies, vulnerability increases. This study aims to reveal the vulnerability of individuals with chronic diseases to disasters.
Material and Methods: The population of the study consists of 26.240 patients registered with the Izmir City Home Health Services, and 251 patients were determined by a simple random sampling method with a known sample formula. SPSS 22.0 program was used in the analysis of the data, and the chi-square test was used to explain the relationships between the variables.
Findings: Of the patients in the study group, 35.9% were Syrian nationals, 55.8% were 65 years and older, 49% were illiterate, 98% were physically disabled and 63.3% had more than one chronic disease. It was determined that 89.62% of them used drugs every day. When the physical disability that causes evacuation problems in disaster/emergencies is evaluated, 246 of 251 people (98%) stated a total of 474 physical disabilities. It was determined that 109 (43.4%) people had experienced a disaster before, the rate of those with disaster/emergency bags was 9.2% and the rate of those with earthquake insurance was 16.3%.
Results: As a result of the study, it was revealed that people with chronic diseases, disabilities, or those who need medical care are not prepared for disasters/emergencies and their vulnerability is high. The findings show that current health problems should be handled in separate process management for disaster/emergencies, together with special requirements in the structuring of disaster preparedness, response, and evacuation activities.

Anahtar Kelimeler

Vulnerability in Disasters, Chronic Diseases, Health Literacy, Individuals with Special Needs

KRONİK HASTALIĞA SAHİP BİREYLERİN AFETLERDE ZARAR GÖREBİLİRLİĞİ

Öz

Amaç: Dünyada ölüm nedenleri arasında ilk sırada yer alan kronik hastalıklar, aynı zamanda bireylerin yaşam kalitelerini, sosyal ve ekonomik refahlarını olumsuz etkileyerek bireyleri yoksulluk sarmalına çekmektedir. Yoksulluk, afet/acil durumların olumsuz koşulları ile birleştiğinde ise zarar görebilirlik artmaktadır. Bu çalışmanın amacı, kronik hastalığı olan bireylerin afetler konusundaki zarar görebilirliklerinin ortaya konulmasıdır.
Gereç ve Yöntemler: Araştırmanın evreni, İzmir İli Evde Sağlık Hizmetlerine kayıtlı 26.240 hastadan oluşmakta olup, evreni bilinen örneklem formülü ile 251 hasta, basit tesadüfi örneklem yöntemiyle belirlenmiştir. Verilerin analizinde SPSS 22.0 programı, değişkenler arasındaki ilişkilerin açıklanmasında ki-kare testi kullanılmıştır.
Bulgular: Araştırma grubundaki hastaların, %35,9’u Suriye uyruklu olduğu, %55,8’inin 65 yaş ve üstü, %49’unun okur-yazar olmadığı, %98’inin fiziksel engeli ve %63,3’ünün birden fazla kronik hastalığı bulunduğu, %89,62’sının her gün ilaç kullandığı saptanmıştır. Afet/acil durumlarda tahliye sorunlarını ortaya çıkaran fiziksel engel durumu değerlendirildiğinde, 251 kişiden 246’sı (%98) toplamda 474 fiziksel engel belirtmişlerdir. 109 (%43,4) kişi daha önce afet yaşadığı, afet/acil durum çantası bulunanların oranının %9,2 ve deprem sigortası bulunanların oranının %16,3 olduğu belirlenmiştir.
Sonuç: Yapılan çalışma sonucunda, kronik hastalığı olan, engelli veya tıbbi bakıma ihtiyacı olan kişilerin afet/acil durumlara hazırlıklı olmadıklarını, zarar görebilirliklerinin yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Bulgular, sağlıkla ilgili mevcut sorunlarının afet/acil durumlar için ayrı bir süreç yönetimi içinde, afete hazırlıklı olma, müdahale, tahliye faaliyetlerinin yapılandırılmasında özel gereksinimlerle birlikte ele alınması gerektiğini göstermektedir. 

Anahtar Kelimeler

Afetlerde Zarar Görebilirlik, Kronik Hastalıklar, Sağlık Okuryazarlığı, Özel Gereksinimli Bireyler

Kaynakça

• Akaltun, H., ve Ersin, F. (2016). Evde Bakım Hizmeti Alan Diyabetli Hastaların Diyabet Tutum ve Davranışlarının Belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(4).
• Auvinen, K., Räisänen, J., Merikoski, M., Mäntylä, A., Kumpusalo-Vauhkonen, A., Enlund, H., ... & Mäntyselkä, P. (2019). The Finnish Interprofessional Medication Assessment (FIMA): baseline findings from home care setting. Aging clinical and experimental research, 31(10), 1471-1479.
• Balcı, L.A., Alptekin, H.K. ve Alkan, M. (2016) Suriyeli Sığınmacılarda Kronik Hastalık ve Fiziksel Sağlıkla İlgili Problemlerin Belirlenmesi. H.Ü. Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 3(1), 146-156.
• Çatak, B., Kilinç, A.S., Badillioglu, O., Sütlü, S., Sofuoglu, A.E., ve Aslan, D. (2012). Burdur'da Evde Sağlık Hizmeti Alan Yaşlı Hastaların Profili ve Evde Verilen Sağlık Hizmetleri. Turkish Journal of Public Health, 10(1), 13.
• Çubukçu, M. ve Yazıcıoğlu, B. (2016). Samsun Eğitim ve Araştırma Hastanesi Evde Sağlık Hizmetleri Birimine Kayıtlı Hastaların Değerlendirilmesi. Ankara Tıp Dergisi, 16(4), 325-31.
• Demaio A, Jamieson J, Horn R, de Courten M, Tellier S. Non-Communicable Diseases in Emergencies: A Call to Action. PLOS Currents Disasters. 2013 Sep 6 . Edition 1
• Ekşi, A. (2015). Kitlesel Olaylarda Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetleri Yönetimi. İzmir: KitapAna.
• Enginyurt Ö., Öngel K. (2012). Evde Bakım Hizmeti Kapsamındaki Hastaların Sosyodemografik Özellikleri ve Tıbbi Durumları. Smyrna Tıp Dergisi; 2(1): 45- 48.
• Greenough, P.G., Lappi, M.D., Hsu, E.B., Fink, S., Hsieh, Y.H., Vu, A., ... ve Kirsch, T.D. (2008). Burden of Disease and Health Status Among Hurricane Katrina–Displaced Persons in Shelters: A Population-Based Cluster Sample. Annals of Emergency Medicine, 51(4), 426-432.
• Hajat, C., & Stein, E. (2018). The global burden of multiple chronic conditions: A narrative review. Preventive medicine reports, 12, 284–293.
• Bitek, D. E., Helvacı, M., Arıkan, H. S., & Ulukoca, N. (2019,). Kırklareli İl Merkezinde Evde Bakım ve Evde Sağlık Hizmetlerinden Yararlanan Bireylerin Yeti Yetimi, Yaşam Alanı Tedbirleri ve Eğitim Alma Durumlarının Değerlendirilmesi. In 3. International 21. National Public Health Congress.
• Işık, O., Kandemir, A., Erişen, M.A., Fidan, C. (2016). Evde Sağlık Hizmeti Alan Hastaların Profili ve Sunulan Hizmetin Değerlendirilmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19(2).
• Kalınkara, V., ve Kalaycı, I. (2017). Yaşlıya Evde Bakım Hizmeti Veren Bireylerde Yaşam Doyumu, Bakım Yükü ve Tükenmişlik. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 10(2), 19-39.
• Karaman, D., Kara, D., Yalçın Atar, N. (2015). Evde Sağlık Hizmeti Verilen Bireylerin Hastalık Durumlarının ve Bakım İhtiyaçlarının Değerlendirilmesi: Zonguldak Örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4 (3), 347-359.
• Karaman, Z.T. (2017). Afet Yönetimine Giriş ve Türkiye’de Örgütlenme. Ed: Zerrin Toprak Karaman ve Asuman Altay. (ss. 221-250). Bütünleşik Afet Yönetimi (ss: 1-36. İzmir: Birleşik Matbaacılık.
• Kaya, Ç.A., Mercan, E., Çifçili, S. (2018). Evde Sağlık Hizmeti Almak İçin Başvuran İnmeli Hastaların Sağlık ve Bakım İhtiyaçları. The Journal of Turkish Family Physician, 9(3), 69-77.
• Kobayashi, S., Hanagama, M., Yamanda, S., Satoh, H., Tokuda, S., Kobayashi, M., ... ve Yanai, M. (2013). The Impact of A Large-Scale Natural Disaster on Patients with Chronic Obstructive Pulmonary Disease: The Aftermath of The 2011 Great East Japan Earthquake. Respiratory Investigation, 51(1), 17-23.
• Levin J.B., Peterson P.N., Dolansky M.A. & Boxer R.S. (2014) Health literacy and heart failure management in patient caregiver dyads. Journal of Cardiac Failure. 20 (10), 755–761.
• Miller, A.C., ve Arquilla, B. (2008). Chronic Diseases and Natural Hazards: Impact of Disasters on Diabetic, Renal, and Cardiac Patients. Prehospital and Disaster Medicine, 23(2), 185-194
• Mokdad AH, Mensah, GA, Posner SF, Reed E, Simoes EJ, Engelgau MM. and the Chronic Diseases and Vulnerable Populations in Natural Disasters Working Group. (2005). When Chronic Conditions Become Acute: Prevention and Control of Chronic Diseases and Adverse Health Outcomes During Natural Disasters. Prev Chronic Dis, 2 Spec no: A04.
• Okay N. ve İnal E. (2019). Kırılganlıktan Kapasite Geliştirmeye. Dirençlilik Dergisi. 3(1), 85-99.
• Osakwe, Z. T., Larson, E., Andrews, H., & Shang, J. (2019). Activities of daily living of home healthcare patients. Home healthcare now, 37(3), 165-173.
• Özer Ö. Şantaş F. (2012). Kamunun Sunduğu Evde Bakım Hizmetleri ve Finansmanı. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2(3): 96-103.
• Rahman T.T.A. (2014) Health literacy: prevalence among elderly care givers and its impact on the frequency of elderly hospitalization and elderly health related quality of life. Advances in Aging Research 3 (5), 380–387.
• Spiegel, P., Khalifa, A., ve Mateen, F.J. (2014). Cancer in Refugees in Jordan and Syria Between 2009 And 2012: Challenges And The Way Forward İn Humanitarian Emergencies. The Lancet Oncology, 15(7), E290-E297
• Soysal, A., Erkek, S. (2019). Sağlık Hizmetleri Sunumunda Suriyeli Hastalarla Karşılaşılan Sorunlar: Gaziantep İlinde Bir Araştırma. Internatıonal Kahramanmaraş Management, Economy And Polıtıcs Congress 11-12 April 2019 Kahramanmaraş/Turkey (P. 13).
• Tomio, J., ve Sato, H. (2014). Emergency and Disaster Preparedness for Chronically Ill Patients: A Review of Recommendations. Open Access Emergency Medicine: OAEM, 6, 69.
• UN (2017). The Sustainable Development Goals Report 2017. https://unstats.un.org/sdgs/files/report/2017/thesustainabledevelopmentgoalsreport2017.pdf (Erişim Tarihi 08.06.2021).
• UN (2020). The Sustainable Development Goals Report 2020. https://unstats.un.org/sdgs/report/2020/The-Sustainable-Development-Goals-Report-2020.pdf (Erişim Tarihi 20.05.2021)
• WHO. (2004). Comprehensive community-and home-based health care model (No. Regional Publication No. 40). WHO Regional Office for South-East Asia.
• WHO. (2013) Global Action Plan for The Prevention and Control of Non communicable Diseases 2013-2020. Geneva: World Health Organization.
• WHO. (2018). World Health Statistics 2018: Monitoring Health For The SDGs, Sustainable Development Goals. Geneva: World Health Organization
• Yurtseven, A., Özcan, G., ve Saz, E. U. (2015). Çocuk Acil Servise Başvuran Suriyeli Hastalarla Türk Hastaların Karşılaştırılması: Ege Üniversitesi Deneyimi. J Pediatr Emerg Intens Care Med, 2, 133-6.