HASTANE ÖNCESİ ACİL SAĞLIK HİZMETLERİNDE ÇALIŞAN PERSONELİN AFETLERE HAZIRLIK ALGILARINI BELİRLEMEYE YÖNELİK ÖLÇEK GELİŞTİRME: METODOLOJİK BİR ÇALIŞMA

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 3, 367 - 379, 02.12.2021

Bahadır Tercan , Saime Şahinöz

https://doi.org/10.54409/hod.995792

Cited By: 6

Öz

Amaç: Bu çalışmada, hastane öncesi acil sağlık hizmetlerinde çalışan personelin afetlere hazırlık algılarını geçerli ve güvenilir bir şekilde değerlendirebilecek Yapısal Eşitlik Modellemesi doğrultusunda bir ölçek geliştirilmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Araştırmacı tarafından literatür doğrultusunda 71 maddelik madde havuzu oluşturulmuştur. Uzman görüşü doğrultusunda 55 maddeden oluşan taslak ölçek formu elde edilmiştir. Bu form, Nisan 2021-Mayıs 2021 tarihleri arasında Erzincan ve Tunceli İl Sağlık Müdürlüğü’ne bağlı hastane öncesi acil sağlık hizmetlerinde çalışan 312 personele uygulanmıştır.

Bulgular: Taslak ölçeğin yapı geçerliliğini belirlemek amacıyla Açıklayıcı ve Doğrulayıcı Faktör Analizleri yapılmıştır. Açıklayıcı faktör analizi sonucunda beş faktörlü bir yapı elde edilmiştir. Faktörler “İstek”, “Önem”, “Öz-Yeterlilik”, “Müdahale Becerisi” ve “Yarar” olarak isimlendirilmiştir. Doğrulayıcı faktör analizi sonucunda 28 maddeden oluşan ‘Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Personelin Afetlere Hazırlık Algısı Ölçeği’ elde edilmiştir. Ölçeğin Cronbach Alfa değeri 0,925’dir.

Sonuç: Ölçekten en düşük 28 puan, en yüksek ise 140 puan alınmaktadır. Ölçekten elde edilen puanlar arttıkça katılımcının afetlere hazırlık algısı artmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Afetlere Hazırlık, Algı, Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetleri, Ölçek, Personel

DEVELOPING A SCALE TO DETERMINE DISASTER PREPAREDNESS PERCEPTIONS OF THE PERSONNEL WORKING IN PRE-HOSPITAL EMERGENCY HEALTH SERVICES: A METHODOLOGICAL STUDY

Öz

Objective: In this study, it is aimed to develop scale in line with Structural Equation Modeling that can evaluate the disaster preparedness perceptions of the personnel working in prehospital emergency health services in a valid and reliable way.

Materials and Methods: An item pool of 71 items was created by the researcher in line with the literature. In line with expert opinion, a draft scale form consisting of 55 items was obtained. This form was applied to 312 personnel working in the pre-hospital emergency health services of Erzincan and Tunceli Provincial Health Directorates between April 2021 and May 2021.

Results: Explanatory and Confirmatory Factor Analyzes were conducted to determine the construct validity of the draft scale. As a result of explanatory factor analysis, a five-factor structure was obtained. Factors were named as “Willing”, “Importance”, “Self-Efficacy”, “Intervention Skill” and “Benefit”. As a result of confirmatory factor analysis, the ‘Disaster Preparedness Perception Scale of Personnel Working in Pre-Hospital Emergency Health Services' consisting of 28 items was obtained. The Cronbach's Alpha value of the scale is 0.925.

Conclusions: The lowest 28 points and the highest 140 points are taken from the scale. As the scores increases, the participant's perception of disaster preparedness increases.

Anahtar Kelimeler

Disaster Preparedness, Perception, Pre-Hospital Emergency Health Services, Scale, Personnel

Kaynakça

• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD). (2019). 2019 idare faaliyet raporu. https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/e_Kutuphane/Kurumsal-Raporlar/AFAD-2019-Idare-Faaliyet-Raporu1.pdf, (Erişim Tarihi:22.08.2021).
• Ağahan, M. ve Tabuk, M. (2018). Çanakkale 112 Acil Sağlık Hizmetleri İstasyonlarında Görev Yapan Sağlık Personellerinin Afet Farkındalığı Ve Afetlere Hazırlık Düzeyleri. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Çanakkale.
• Alpar, R. (2013). Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemler. Detay Yayıncılık. Ankara.
• Aslan, Ş. ve Güzel, Ş. (2018). Türkiye’deki Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetleri. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 5(31), 4995-5002.
• Ayre, C. ve Scally J. A. (2014). Critical Values for Lawshe’s Content Validity Ratio. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 47(1), 79-86.
• Baack, S. ve Alfred, D. (2013). Nurses’ Preparedness and Perceived Competence in Managing Disasters. Journal of Nursing Scholarship, 45(3), 281-287.
• Balcı, S. ve Ahi, B. (2020). SPSS Kullanma Kılavuzu: SPSS İle Adım Adım Veri Analizi. Anı Yayıncılık. Ankara.
• Bursal, M. (2019). SPSS İle Temel Veri Analizi. Anı Yayıncılık. Ankara.
• Çakmur, H. (2012). Araştırmalarda Ölçek – Güvenilirlik – Geçerlilik. TAF Preventive Medicine Bulletin, 11(3), 339-344.
• Dikmenli, Y. ve Yakar, H. (2019). Öğretmen Adaylarının Afet Bilinci Algı Düzeylerinin İncelenmesi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 386-416.
• Göktekin, Z. ve Mabuk, M.(2018). 112 Acil Sağlık Hizmetleri Çalışanlarının Afet Bilinç Algı Düzeylerinin Belirlenmesi; Balıkesir İli Örneği. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Çanakkale.
• İnal, E. ve Altıntaş, KH. (2015). Acil Durumlara/Afetlere Bireysel Hazırlığı Değerlendirmek İçin Sağlık İnanç Modeli’ne Dayalı Ölçek Geliştirme. Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Enstitüsü. Ankara.
• Karakuş, U. (2013). Depremi Yaşamış ve Yaşamamış Öğrencilerin Algılarının Metafor Analizi İle İncelenmesi. Doğu Coğrafya Dergisi, 18 (9), 97-116.
• Kocaman, Y. ve Şahinöz, S. (2019). 112’de Çalışan Personelin Afete Hazırlık Düzeyinin İncelenmesi: Gümüşhane İli Örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Gümüşhane.
• Özcan, F. ve Erol, S. (2013). Hemşirelerin Afete Hazır Olma Durumu ve Hazırlık Algıları. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Sevinç, Ö., Güner, Y. ve Til, A. (2017). Çanakkale İli 112 Acil Sağlık Hizmetleri İstasyonlarında Çalışan Personelin Afet Tıbbı Konusundaki Bilgi Düzeyleri. Pamukkale Tıp Dergisi, 11(2), 119-125.
• Şentürk, S., Büyükdavraz, G. ve Keskin, A. Y. (2020). Yoğun Bakım Hemşirelerinin Afet Yönetimi Hakkında Bilgi, Görüş ve Yaklaşımları. İnönü Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, 8(3), 527-546.
• Şimşek, P., Günaydın, M. ve Gündüz, A. (2019), Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetleri: Türkiye Örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(1), 120-127.
• Tan, Y. F. ve Acımış, N. M. (2020). Denizli Ambulans Servisi Başhekimliği, Acil Sağlık İstasyonları ve Komuta Kontrol Merkezi Çalışanlarının Afet İnanç Ölçeği Modeline Göre Afete Hazırlık Durumları. Pamukkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Denizli.
• Tercan, B. ve Şahinöz, S. (2015). Hemşirelerin Afetlere Karşı Hazır Olma Durumları ve Hazırlık Algıları. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Gümüşhane.