Oyuna Yönelik Ölçme Araçlarını Karşılaştırmalı Bir Derleme

Yıl 2022, , 681 - 696, 31.10.2022

Beste Coşkunmeriç , Gülçin Karadeniz

https://doi.org/10.47793/hp.1111762

Öz

Oyun, çocukların gelişim alanlarını etkilemesi sebebiyle yaşamlarında büyük bir önem taşımaktadır. Oyun esnasında çocuklar bilişsel, fiziksel ve sosyal-duygusal olmak üzere gelişimsel becerilerini ortaya koyma ve geliştirme fırsatı bulurlar. Bu sebeplerden dolayı oyun, gelişim psikolojisi araştırmalarının önemli bir konusu haline gelmektedir. Bu çalışma, oyun hakkında Türkiye’de yapılan araştırmalar ile geliştirilen ya da Türkiye için güvenilirliği geçerli ölçeklerin belirlenmesi ve bu ölçeklerin çocukların gelişim alanları hakkındabu ölçeklerden elde edilen bilgilerin betimlenerek derlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma için öncelikle ULAKBİM, Google, Google Akademik ve YÖK TEZ veri tabanlarında oyun, geleneksel oyun, dijital oyun, oyun araştırmaları, ölçek, oyun davranışı, ebeveyn oyunu, gelişim alanları, oyunculuk anahtar kelimeleri ile literatür taraması yapılmıştır. Değerlendirmeler sonucunda çalışmaya Türkiye’de geliştirilen 4 adet ve Türkçe’ye uyarlanan 7 adet olmak üzere toplam 11 ölçek dahil edilmiştir. Ölçekler benzer alanları araştırsalar da ölçeklerin alt boyutlarının hizmet ettiği bilişsel, sosyal-duygusal ve fiziksel olmak üzere gelişim alnalarına göre birbirinden farklılaşmakta olduğu gözlenmiştir. Sonuç olarak, bu derleme çalışmasının oyun alanında araştırma yapmak isteyen araştırmacılar için öneri niteliği taşıması ve çocukların gelişim alanları hakkında bilgi edinmeyi amaçlayan çalışmalara katkı sağlaması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

oyun, ölçek, oyun davranışı, oyun araştırmaları

A Comparative Review of Assessment Tools for the Play

Öz

Play holds a great importance in children's lives as it affects the developmental parts. During the play, children take an opportunity to demonstrate and improve their developmental skills as cognitive, physical and social-emotional. For these reasons play becomes a vital subject of developmental research. In this study, it is aimed to determine the scales which are developed in Turkey or have been validated for Turkey by reliability studies and to compile descriptively the information given by these scales about the developmental parts of children. In order to do this literature search was performed using keywords such as play, traditional play, digital game, play researches, scale, play behavior, parent’s play, development areas in the ULAKBİM, Google, Google Academic and YÖKTEZ databases. Following the evaluation of studies, a total of 11 scales, 4 of which were developed in Turkey and 7 of which were adapted to Turkey, were included in the study. Even though the scales investigated similar compartments, it was observed that the sub-dimensions of the scales differ from each other depending the cognitive, social-emotional and physical developmental parts they serve even when the scales explore similar parts. As a result, it is aimed that this review study will be a suggestion for researchers who want to do research concerning play and contribute to studies aiming to obtain information about the children's developmental compartments.

Anahtar Kelimeler

play, scale, play behavior, play research

Kaynakça

• Ahmetoğlu, E., Acar, İ. H., & Aral, N. (2016). Penn etkileşimli akran oyun ölçeği ebeveyn formunun (PIPPS-P) geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Electronic Turkish Studies, 11(9), 31-52. http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9634
• Ahmetoğlu, E., Acar, İ. H., & Aral, N. (2017). Penn etkileşimli akran oyun ölçeği öğretmen formunun (peaoö-ö) uyarlama çalışması. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 104-119. 
• Akbağ, M. (2014). Oyun Temelli Tanıma ve Değerlendirme. Ö. Alev (Ed.), Okul Öncesi Dönemde Çocukları Değerlendirme ve Tanıma Teknikleri içinde (s. 51-64). Eğiten Kitap.
• Aslan, Ö. M. (2017). 36-71 aylık çocuklar için oyun davranış ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3), 897-910.
• Aydın, A. (2008). Sembolik oyun testi’nin Türkçe’ye uyarlanması ve okul öncesi dönemdeki normal, otistik ve zihin engelli çocukların sembolik oyun davranışlarının karşılaştırılması [Yayımlanmamış doktora tezi] Marmara Üniversitesi.
• Aydın, A. (2012). Sembolik oyun testinin Türkçe’ye uyarlanması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(2), 905-925.
• Barnett, L. A. (1990). Playfulness: definition, design, and measurement. Play and Culture, 3, 319-336.
• Camgöz, A. (2010). Ankara örnekleminde Penn Etkileşimli Akran Oyunu Ölçeği’nin 60-72 aylık düşük sosyoekonomik düzeydeki çocukların ebeveyn ve öğretmenlerine uyarlanması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Cohen, J. S., & Mendez, J. L. (2009). Emotion regulation, language ability, and the stability of preschool children's peer play behavior. Early Education and Development, 20(6), 1016-1037. https://doi.org/10.1080/10409280903305716
• Coplan, R. J., & Rubin, K. H. (1998). Exploring and assessing nonsocial play in the preschool: the development and validation of the Preschool Play Behavior Scale. Social development, 7(1), 72-91. https://doi.org/10.1111/1467-9507.00052
• Davaslıgil, Ü. (1989). Yaratıcılık ve Oyun. Eğitim ve Bilim, 13(71), 24–32.
• Değirmenci, Ş. (2016). 48-72 aylık çocuklar için yenilenmiş knox okul öncesi oyun ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması ve psikometrik özelliklerinin incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Duman, G., & Temel Z. F. (2011). Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri’nde anasınıfına devam eden çocukların oyun davranışlarının incelenmesi. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 279-298.
• Fantuzzo, J., Coolahan, K., Mendez, J., McDermott, P., & Sutton-Smith, B. (1998). Contextually-relevant validation of peer play constructs with African American Head Start children: Penn interactive peer play scale. Early Childhood Research Quarterly, 13(3), 411-431. https://doi.org/10.1016/S0885-2006(99)80048-9
• Fazlıoğlu, Y., Ilgaz G., & Papatğa, E. (2013). Oyun becerileri değerlendirme ölçeğinin geçerlik ve güvenilirlik çalışması. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 239-250.  https://dergipark.org.tr/tr/pub/trakyasobed/issue/30217/326208
• Fisher, E. P. (1992). The impact of play on development: A meta-analysis. Play & Culture, 5(2), 159–181.
• Galyer, K. T., & Evans, I. M. (2001). Pretend play and the development of emotion regulation in preschool children. Early Child Development and Care, 166 (1), 93-108. https://doi.org/10.1080/0300443011660108
• Gülay Ogelman, H. (2012). Okul öncesi oyun davranış ölçeğini Türkçe’ye uyarlama çalışması. Uluslararası Hakemli Akademik Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 201-221. https://doi.org/10.24106/kefdergi.2722
• Gülay Ogelman, H. (Ed.). (2019). Erken çocukluk döneminde oyun. Eğiten Matbaacılık.
• Gülay Ogelman, H., Aytaç, O., Erol, A., Erdentuğ, F. G., Akdeniz Yolaç, Ö., & Güner
• Hanley, T. ve Cutts, L. (2013). What is a systematic review? Counselling Psychology Review, 28(4), 3-6.
• Hazar, Z., & Hazar, M. (2017). Digital game addiction scale for children çocuklar için dijital oyun bağımlılığı ölçeği. Journal of Human Sciences, 14(1), 203-216. https://doi:10.14687/jhs.v14i1.4387
• Hirose, T., Koda, N., & Minami, T. (2012). Correspondence between children's indoor and outdoor play in Japanese preschool daily life. Early Child Development and Care, 182(12), 1611-1622. https://doi.org/10.1080/03004430.2011.634065
• Hoffmann, J., & Russ, S. (2012). Pretend play, creativity, and emotion regulation in children. Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts, 6(2), 175-184. https://doi.org/10.1037/a0026299
• Horzum, M. B., Ayas, T., & Balta Çakır, Ö. (2008). Çocuklar için bilgisayar oyun bağımlılığı ölçeği. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(30), 76-88.
• Karasar, N. (1995). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar, ilkeler, teknikler. Anı Yayıncılık.
• Kaytez, N., & Durualp, E. (2014). Türkiye’de okul öncesinde oyun ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2014(2), 110-122. https://dergipark.org.tr/tr/pub/goputeb/issue/7322/95830
• Keleş, S., & Yurt, Ö. (2017). An investigation of playfulness of pre-school children in Turkey. Early child development and care, 187(8), 1372-1387. https://doi.org/10.1080/03004430.2016.1169531
• Kuşçu, Y. (2014). Oyun davranışlarını değerlendirme ölçeği'nin Türkçeye uyarlanması ve 36–72 aylık çocukların oyun davranışlarının incelenmesi [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Lautamo, T. (2012). Play assessment for group settings: Validating a measurement tool for assessment of children’s play performance in the day-care context [Unpublished Doctoral dissertation]. University of Jyväskylä.
• Lewis, V., & Boucher, J. (1997). The test of pretend play: Topp. Psychological Corporation.
• Lifter, K., Foster-Sanda, S., Arzamarski, C., Briesch, J., & McClure, E. (2011). Overview of play: Its uses and importance in early intervention/early childhood special education. Infants & Young Children, 24(3), 225-245. https://doi.org/10.1097/IYC.0b013e31821e995c
• Montessori, M. (1949). The absorbent mind. Teosofical Publishing House.
• Parten, M. B. (1932). Social participation among pre-school children. The Journal of Abnormal and Social Psychology, 27(3), 243–269. https://doi.org/10.1037/h0074524
• Peisach, E. ve Hardeman, M. (1985). Imaginative play and logical thinking in young children. The Journal of Genetic Psychology,  146 (2), 233-248. https://doi.org/10.1080/00221325.1985.9914451
• Piaget, Jean, (1962). Play, Dreams And Imitation In Childhood (1st ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315009698
• Rode, J. A. (2009). Digital parenting: designing children’s safety. People and computers XXIII celebrating people and technology, 244-251. https://doi.org/10.14236/ewic/HCI2009.29
• Rubin, K. H., & Coplan, R. J. (1998). Social and nonsocial play in childhood: an individual
• Russ, S. W., & Kaugars, A. S. (2001). Emotion in children's play and creative problem solving. Creativity Research Journal, 13 (2), 211-219. https://doi.org/10.1207/S15326934CRJ1302_8
• Sapsağlam, Ö. (2018). Okul öncesi dönem çocuklarının değişen oyun tercihleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (1), 1122-1135.
• Saracho, O. N. (1984). Construction and validation of the play rating scale. Early Child Development and Care, 17(2-3), 199-230. https://doi.org/10.1080/0300443840170208
• Şimşek, E., & Karakuş Yılmaz, T. (2020). Türkiye'de Yürütülen Dijital Oyun Bağımlılığı Çalışmalarındaki Yöntem ve Sonuçların Sistematik İncelemesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(4), 1851-1866. https://doi.org/10.24106/kefdergi.3920
• Uğurel, I., & Moralı, S. (2008). Matematik ve Oyun Etkileşimi. Gazi University Journal of Gazi Educational Faculty (GUJGEF), 28(3), 75-98.
• Ünsal, A., & Ulutaş, İ. (2019). Bilgisayar Oyun Bağımlılığı Ölçeğinin Okul Öncesi Dönem Çocuklarına Uyarlanması. Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2) ,324-342. https://doi.org/10.38122/ased.572655
• Yıldız Bıçakçı, M., Ekici, B., Aksu, Şerife S., Kutlu Konuk, F., Gürkan Tazegül, E. N. ve Unay, Öykü S. (2021). NöroPLAY yönteminin izleminde kullanılan nöroPLAY oyun davranış değerlendirme ölçeği ve nöroPLAY ebeveyn oyun davranış değerlendirme ölçeğinin geliştirilmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 5(1), 228–254. https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.1967202151333
• Yurdakul, I. K., Dönmez, O., Yaman, F., &Odabaşı, H. F. (2013). Dijital ebeveynlik ve değişen roller. Gaziantep Universitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(4), 883-896.