Beliren ve Genç Yetişkinlerde Koşulsuz Kendini Kabul ve İlişki Bağımlılığı Arasındaki İlişkide Olumsuz Değerlendirilme Korkusunun Aracı Rolünün İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 3, 316 - 334, 20.10.2020

Tuğba Turgut , Sümeyye Yücel

https://doi.org/10.47793/hp.790598

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı; beliren ve genç yetişkinlerde koşulsuz kendini kabul ile ilişki bağımlılığı arasındaki ilişkide olumsuz değerlendirilme korkusunun aracı rolünün incelenmesidir. Ayrıca koşulsuz kendini kabul, ilişki bağımlılığı ve olumsuz değerlendirilme korkusunun birtakım demografik değişkenler bakımından ele alınması da amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 256 (%80,5) kadın ve 62 (%19,5) erkek olmak üzere toplam 318 birey oluşturmaktadır. Araştırmada Demografik Bilgi Formu, Spann-Fischer İlişki Bağımlılığı Ölçeği, Koşulsuz Kendini Kabul Ölçeği ve Olumsuz Değerlendirilme Korkusu Ölçeği veri toplama araçları olarak kullanılmıştır. Araştırmanın amaçlarını test etmek için verilerin analizinde Bağımsız Grup t testi, ANOVA (Tek Yönlü Varyans Analizi), Pearson Momentler Çarpımı Korelasyonu, Koşullu Süreç Analizi ve Bootstrapping analizi kullanılmıştır. Gerçekleştirilen analizler neticesinde; beliren ve genç yetişkinlerde ilişki bağımlılığı, koşulsuz kendini kabul ve olumsuz değerlendirilme korkusu arasında anlamlı ilişkiler bulunmaktadır. Kurulan modelde koşulsuz kendini kabul ile ilişki bağımlılığı arasındaki ilişkide olumsuz değerlendirilme korkusunun kısmi aracı rolü olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca demografik değişkenler olan medeni durum, ebeveyn tutumları ve gelişim dönemlerine göre anlamlı farklılıkların olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İlişki Bağımlılığı, Koşulsuz Kendini Kabul, Olumsuz Değerlendirilme Korkusu, Beliren ve Genç Yetişkinler, Koşullu Süreç Analizi

The Investigation of the Mediating Role of Fear of Negative Evaluation in the Relationship Between Unconditional Self-Acceptance and Codependency in Emerging and Young Adults

Öz

The aim of this study is to examine the mediating role of fear of negative evaluation in the relationship between unconditional self-acceptance and codependency in emerging and young adults. It also aims to examine unconditional self-acceptance, codependency and fear of negative evaluation in terms of various demographic variables. The sample of the study consists of a total of 318 people, 256 (80.5%) female and 62 (19.5%) male. The Demographic Information Form, Spann-Fischer Codependency Scale, Unconditional Self-Acceptance Scale and Fear of Negative Evaluation Scale were used in the data gathering process. In order to test the aims of the research, Independent Group t test, ANOVA (One-Way Analysis of Variance), Pearson Product Moment Correlation, Conditional Process Analysis and Bootstrapping analysis were used in the analysis of the data. The results of this study indicate that, there are significant relationships between codependency, unconditional self-acceptance and fear of negative evaluation in emerging and young adults. In the model established, it was concluded that fear of negative evaluation had a partial mediating role in the relationship between unconditional self-acceptance and codependency. In addition, it is concluded that there are significant differences according to the demographic variables such as marital status, parental attitudes and developmental periods.

Anahtar Kelimeler

Codependency, Unconditional Self-Acceptance, Fear of Negative Evaluation, Emerging and Young Adults, Conditional Process Analysis

Kaynakça

• Akhunlar, M. N., (2010), Üniversite öğrencilerinin bağlanma stilleri ile uyum süreçleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Alford-Keating, P. M. (1991). Degree of openness about a gay/lesbian orientation as related to fear of negative evaluation, self-acceptance, and ınternalized homophobia (Unpublished Doctoral dissertation), Oklahoma State University.
• Alhusen, J. L., Hayat, M. J. & Gross, D. (2013). A longitudinal study of maternal attachment and infant developmental outcomes. Archieves of Women’s Mental Health, 16(6), 521-529.
• Baron, R. M. & Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
• Bartholomew, K., (1990). Avoidance of intimacy: An attachment perspective. Journal of Social and Personal Relationships, 7(2), 147-178.
• Beattie, M. (1992). Codependet no more: How to stop controlling others and start caring for yourself. Hazelden Publishing.
• Ben, S. (2017). İstanbul’da yaşayan üniversite öğrencilerinin sosyal anksiyete düzeyleri ile beden algısı olumsuz değerlendirilme korkusu sosyal görünüş kaygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Beth, P. (1999). Childhood and adolescent abuse history, fear of negative evaluation, and social interaction self-statements: A correlational analysis. Child and Adolescent Social Work Journal, 16(1), 47-65.
• Bilge, F., Kelecioğlu, H. (2008). Olumsuz değerlendirilme korkusu ölçeği-Türkçe formunun psikometrik özellikleri. Eurasian Journal of Educational Research, 32, 21-38.
• Bornstein, R. F., Manning, K. A., Krukonis, A. B., Rossner, S. C. ve Mastrosimone, C. C. (1993). Sex differences in dependency: A comparison of objective and projective measures. Journal of Personality Assessment, 61(1),169-181.
• Bowlby, J., (1969). Attachment and loss: Vol. 1. Attachment, New York: Basic Books.
• Cankardaş, S. (2019). Kadın ve erkeklerde olumsuz değerlendirilme korkusunun belirlenmesinde algılanan ebeveyn tutumları ve benlik saygısının rolü. Psikoloji Çalışmaları/Studies in Psychology, 39(1), 79-97.
• Carfora, R. E. (2009). Codependency among only children as predicted by parenting styles practiced in family-of-origin (Unpublished master’s thesis). Smith College Scholl of Social Work, Northampton.
• Cengiz, N. (2018). Üniversite öğrencilerinde ilişki bağımlılığının bağlanma stilleri açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Cenk, D. K. (2019). Genç yetişkinlerde yeme tutumu ile olumsuz değerlendirilme korkusu arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Cenkseven, F. (2004). Üniversite öğrencilerinde öznel ve psikolojik iyi olmanın yordayıcılarının incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Chamberlain, J. M., & Haaga, D. A. (2001). Unconditional self-acceptance and psychological health. Journal of Rational-Emotive and Cognitive-Behavior Therapy, 19(3), 163-176.
• Chang, S. H. (2010). Codependency among college students in the United States and Taiwan: A cross-cultural study (Unpublished doctoral dissertation). Ohio University, USA.
• Cheng, G., Zhang, D., & Ding, F. (2015). Self-esteem and fear of negative evaluation as mediators between family socioeconomic status and social anxiety in Chinese emerging adults. International Journal of Social Psychiatry, 61(6), 569-576.
• Civelek, M. E. (2018). Yapısal eşitlik modellemesi metodolojisi. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Condon, J. T. & Corkindale, C. J. (1997). The assesment of parent-to-infant attachment: development of a Self-Report Questionnaire Instrument. Journal of Reproductive and Infant Psychology, 16(1), 57-76.
• Cook, D. L. & Barber, K. R. (1997). Relationship between social support, self-esteem and codependency in the African American female. Journal of Cultural Diversity, 4(1), 32-38.
• Cranley, M. S. (1981). Development of a tool for the measurement of maternal attachment during pregnancy. Nursing Research, 30(5), 281-284.
• Creswell, J. W. (2017). Eğitim araştırmaları nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi. (H. Ekşi, Çev. Ed.). İstanbul: EDAM Yayınları.
• Cretser, G. A., & Lombardo, W. K. (1999). Examining codependency in a college population. College Student Journal, 33(4), 629-637.
• Crothers, M., & Warren, L. W. (1996). Parental antecedents of adult codependency. Journal of Clinical Psychology, 52(2), 231-239.
• Cucu-Ciuhan, G., & Dumitru, I. E. (2017). Unconditional self-acceptance, functional and dysfunctional negative emotions, and self-esteem as predictors for depression in adolescents: A brief pilot study conducted in Romania. Journal of Experiential Psychotherapy/Revista de PSIHOterapie Experientiala, 20(4).
• Çam, S., Sevimli, D. ve Yerlikaya, E. (2010). Olumsuz Değerlendirilmekten Korkma Ölçeği’ne (ODKÖ) ilişkin bir geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(1), 132-140.
• Çelik, Y. ve Atilla, G. (2019). Üniversite öğrencilerinde kendini sabotaj, olumsuz değerlendirilme korkusu ve benlik saygısı. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 177-198.
• Çetin, B., Doğan, T. ve Sapmaz, F. (2010). Olumsuz Değerlendirilme Korkusu Ölçeği Kısa Formu’nun Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Eğitim ve Bilim, 35(156), 205-216.
• David, D., Cotet, C. D., Szentagotai, A., McMahon, J., ve Digiuseppe, R. (2013). Phılosophical versus psychological unconditional acceptance: Implıcations for constructing the unconditional acceptance questionnaire. Journal of Cognitive and Behavioral Psychotherapies, 13 (2), 445-464.
• Davies, M. F. (2008). Irrational beliefs and unconditional self-acceptance. III. The relative importance of different types of irrational belief. Journal of Rational-Emotive & Cognitive-Behavior Therapy, 26(2), 102-118.
• Durm, M. W., & Glaze, P. E. (2001). Construct validity for self-acceptance and fear of negative evaluation. Psychological Reports, 89(2), 386-386.
• Ellis, A. (2005). The myth of self-esteem: How rational emotive behavior therapy can change your life forever. Amherst, New York, USA: Prometheus Books.
• Ellis, A., ve Bernard, M. E. (1985). What is rational-emotive therapy (RET)? In A. Ellis and M.E. Bernard (Eds.), Clinical applications of rational emotive therapy (pp. 1–30). Ne York, USA: Plenum.
• Ellis, A., ve Harper, R. A. (1997). A guide to rational living (3rd Ed.). North Hollywood, CA: Wilshire.
• Ercanlar, M. (2019). Fransızca yabancı dil öğrencilerinin olumsuz değerlendirilme korkusu ve özyeterlilik inançları. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF), 3(4), 239-252.
• Erkan, Z., Güçray, S. & Çam, S. (2002). Ergenlerin sosyal kaygı düzeylerinin ana baba tutumları ve cinsiyet açısından ı̇ncelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10, 64–75.
• Fischer, J. L., & Crawford, D. W. (1992). Codependency and parenting styles. Journal of Adolescent Research, 7(3), 352-363.
• Fischer, J. L., Spann, L. & Crawford, D. (1991). Measuring codependency. Alcoholism Treatment Quarterly, 8, 87-100.
• Flett, G. L., Besser, A., Davis, R. A., & Hewitt, P. L. (2003). Dimensions of perfectionism, unconditional self-acceptance, and depression. Journal of Rational-Emotive and Cognitive-Behavior Therapy, 21(2), 119-138.
• Fuller, J. A., & Warner, R. M. (2000). Family stressors as predictors of codependency. Genetic Social and General Psychology Monographs, 126(1), 5-24.
• Godin, J. (2010). The effect of the Enneagram on psychological well-being and unconditional self-acceptance of young adults (Unpublished doctoral dissertation). Iowa State University, Ames Iowa.
• Hayes, A. F. (2018). Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis a regression-based approach. New York: The Guilford Press.
• Irmak, M. (2015). Ortaöğretim öğrencilerinin olumsuz değerlendirilme korkusu ve öğrenmeye ilişkin tutumlarının incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Kanbur, E. (2018). Çalışanların olumsuz değerlendirilme korkusunun örgütsel sessizlik üzerine etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(1), 382-402.
• Kapçı, E. G., Küçüker, S., (2006), Ana Babaya Bağlanma Ölçeği: Türk üniversite öğrencilerinde psikometrik özelliklerinin değerlendirilmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, 17(4), 286-295.
• Kapıkıran, N. A. ve Kapıkıran, Ş. (2010). Koşulsuz Kendini Kabul Ölçeği’nin Türk üniversite öğrencileri için geçerliği ve güvenirliği. Kriz Dergisi, 18(1), 33-44.
• Karasar, N. (2018). Bilimsel araştırma yöntemi kavramlar ilkeler teknikler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Koydemir, S. ve Demir, A. (2007). Psychometric properties of the Brief Fear of Negative Evaluation Scale in a Turkish sample. Psychological Reports, 100, 883-893.
• Kuyumcu, B., ve Rohner, R. P. (2018). The relation between remembered parental acceptance in childhood and self-acceptance among young Turkish adults. International Journal of Psychology, 53, 2, 126-132. https://doi.org/10.1002/ijop.12277
• Leary, & Kowalski, 1995). The self-presentation model of social phobia. In Heimberg, R. G., Liebowitz, M. R., Hope, D. A. Schneider, F. R, eds. Social Phobia: Diagnosis, Assessment and Treatment. New York: Guilford Press (pp. 94-112).
• Leary, M. R. (1983). A brief version of the Fear of Negative Evaluation Scale. Personality and Social Psychology Bulletin, 9, 371-376.
• Lindley, N. R., Giordano, P. J., & Hammer, E. D. (1999). Codependency: Predictors and psychometric issues. Journal of Clinical Psychology, 55(1), 59-64.
• Lockwood, C. M., & MacKinnon, D. P. (1998, March). Bootstrapping the standard error of the mediated effect. In Proceedings of the 23rd annual meeting of SAS Users Group International (pp. 997-1002).
• Loughead, T. A. (1991). Addictions as a process: Commonalties or codependence. Contemporary Family Threapy, 13, 455-470.
• Marks, D., G., Blore, R., L., Hine, W., D. & Dear, E., G. (2012). Development and validation of a revisedmeasure of codependency. Australian Journal of Psychology, 64, 119-127.
• Pincus, A. L. ve Wilson, K. R. (2001). Interpersonal variability in dependent personality. Journal of Personality, 69 (2), 224-251.
• Preacher, K. J., Rucker, D. D., & Hayes, A. F. (2007). Addressing moderated mediation hypotheses: Theory, methods, and prescriptions. Multivariate Behavioral Research, 42(1), 185-227.
• Rapee, R. M., ve Heimberg, R.G. (1997). A cognitive-behavioral model of anxiety in social phobia. Behaviour Research and Therapy, 35 (8), 741-756.
• Sapmaz, F. (2011). Bilişsel davranışçı yaklaşıma dayalı grupla psikolojik danışmanın sosyal anksiyete, reddedilme duyarlılığı ve kişilerarası duyarlılık üzerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Schaef, A. W. (1986). Co-dependence: Misunderstood-mistreated. San Francisco: Harper & Row.
• Schlenker, B. R., & Leary, M. R. (1982). Social anxiety and self-presentation: A conceptualization model. Psychological Bulletin, 92(3), 641–669. https://doi.org/10.1037/0033-2909.92.3.641
• Siddiqui, A. & Hägglöf, B. (2000). Does maternal prenatal attachment predict postnatal mother–infant interaction? Early Human Development, 59(1), 13-25. https://doi.org/10.1016/S0378-3782(00)00076-1
• Sohlberg, S., Axelsson, J., Czartoryski, W., Ståhlberg, G., & Strömbom, Y. (2006). Sociotropy, autonomy, and depressive response to an unconscious challenge. Cognitive therapy and research, 30(1), 85-103.
• Springer, C., A., Britt, W., T. & Schlenker R., B. (1998). Codependency: clarifying the construct. Journal of Mental Health Counseling, 20 (2), 141-158.
• Tanhan, F. ve Mukba, G. (2014). Spann-Fischer ilişki bağımlılığı ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlama çalışmasına ilişkin psikometrik bir analiz. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(36), 179-190.
• Tolstikova, A. (2010). Codependency in families with alcohol-dependent persons. Medical Health and Science Journal, 2(2), 95-99.
• Uğur, E. (2018). Kabul ve Kararlılık Terapisi yönelimli psikoeğitim programının olumsuz değerlendirilme korkusu üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Ümmet, D. İme, Y. Çağlar, A. ve Akyıl, Y. (2020). Lise öğrencilerinde karar verme: olumsuz değerlendirilme korkusu ve başarı yönelimlerine göre bir değerlendirme. Humanistic Perspective, 2(2), 68-80.
• Wells, M. C., Hill, M. B., Brack, G., Brack, C. J., & Firestone, E. E. (2006). Codependency's relationship to defining characteristics in college students. Journal of College Student Psychotherapy, 20(4), 71-84.
• Yılmaz-Bingöl, T. ve Vural Batık, M. (2018). Psikolojik danışman adaylarının koşulsuz kendini kabul düzeyleri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7 (4), 2438-2453. http://www.itobiad.com/issue/39481/444355