Yetişkinlerde İlk Nesne İlişkileri ve Reddedilme Duyarlılığı ile Yakın İlişkiler Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 3, 967 - 997, 30.10.2023

Özlem Sucu Haydeh Faraji

https://doi.org/10.47793/hp.1254706

Öz

Erken yaşlardaki ilk nesneyle kurulan ilişkilerin içselleştirilmesiyle oluşan içsel temsilleri ve/veya reddedilmeye dair kaygılı/korkulu bir bekleyiş içinde olmasına neden olan reddedilme duyarlılığı bireyin tüm hayatı boyunca ötekilerle kurduğu yakın ilişkilerini etkileyebilmektedir. Bu araştırmada yetişkin bireylerin ilk nesne ilişkileri ve reddedilme duyarlılığı ile yakın ilişkileri arasındaki ilişki incelenmiştir. Çalışmada yakın ilişki kavramı romantik ilişki boyutu ile ele alınmaktadır. Araştırmada ilişkisel tarama modeli ve örneklem yöntemi olarak basit seçkisiz örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırma İstanbul’da yaşayan, yetişkin (18-45 yaş arası) 200 kadın (%50) 200 erkek (%50) olmak üzere toplam 400 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak Reddedilme Duyarlılığı Ölçeği, Çok Boyutlu İlişki Ölçeği, Bell Nesne İlişkileri ve Gerçeği Değerlendirme Ölçeği (BORTTI) ve araştırmacı tarafından geliştirilen sosyodemografik Bilgi Formu kullanılmıştır. Araştırmadaki verilerin analizi SPSS 25 programı ile yapılmış, değişkenler arası ilişkiyi test etmek için Pearson Korelasyon Analizi, gruplar arası anlamlı farkı saptamak için ise Bağımsız Gruplar T-Testi ve ANOVA kullanılmıştır. Araştırmanın hipotezleri doğrultusunda ilk nesne ilişkileri ile reddedilme duyarlılığı arasında pozitif yönlü bir ilişki saptanmıştır. Araştırmanın temel hipotezi olan, ilk nesne ilişkileri ile yakın ilişkiler arasındaki ilişkide reddedilme duyarlılığının aracı rol oynadığı doğrulanmış, kısmi aracılığı olduğu bulunmuştur. Yabancılaşma, egosentrizm, sosyal yetersizlik, güvensiz bağlanma, algı belirsizliği, gerçeğin bozulması, halüsinasyon ve delüzyon arttıkça reddedilme duyarlılığının artığı görülmüştür. Yakın ilişkiler ve reddedilme duyarlılığı arasında ise negatif yönlü ilişki tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

ilişki doyumu, nesne ilişkileri, yakın ilişkiler, reddedilme duyarlılığı

Examination on the Relationship Between First Object Relations, Rejection Sensitivity and Close Relations in Adults

Öz

The internal representations formed by the internalization of the relations established with the first object at an early age and/or the sensitivity of rejection, which causes an anxious/fearful expectation of rejection, can affect the close relations of the individual with others throughout his/her whole life. In this study, the relationship between adult individuals' first object relations and rejection sensitivity and their close relations was examined. In the study, the concept of close relationship is discussed with the dimension of romantic relationship. Relational survey model and simple random sampling method were used as sampling method in the study. The research was carried out with a total of 400 adulth (ages of 18-45) participants, 200 women (50%) and 200 men (50%), residing in Istanbul. Rejection Sensitivity Scale, Multidimensional Relationship Scale, Bell Object Relations and Truth Assessment Scale (BORTTI) and sociodemographic Information Form developed by the researcher were used as data collection tools in the research. The analysis of the data in the study was made with the SPSS 25 program, Pearson Correlation Analysis was used to test the relationship between the variables, and the Independent Groups T-Test and ANOVA were used to determine the significant difference between the groups. In line with the hypotheses of the research, a positive relationship was found between first object relations and rejection sensitivity. It was confirmed that rejection sensitivity played a mediating role in the relationship between first object relationships and close relationships, which is the main hypothesis of the research, and it was found to be partial mediator. Sensitivity to rejection increased as alienation, insecure attachment, egocentrism, social inadequacy, distortion of reality, ambiguity, hallucination and delusion increased. A negative relationship was found between close relationships and rejection sensitivity.

Anahtar Kelimeler

relationship satisfaction, object relations, close relationships, rejection sensitivity

Kaynakça

• Amidon, A.D. (2007). Intimate relationships: Adult attachment, emotion regulations, gender roles and infidelity [Unpublished doctoral thesis]. University of Texas.
• Atılgan, I. (2020). Üniversite öğrencilerinin romantik ilişkiler ile ilgili akılcı olmayan inançlarının nesne ilişkileri-gerçeği değerlendirme boyutları ve ilişki doyumu arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Aydın, A., & Yavuzer, N. (2022). Narsisistik kişilik yapılanmasında yakın ilişkiye yönelik eğilimlerin incelenmesi. International Journal of Economics Administrative and Social Sciences, 5(1), 1-20.
• Bartholomew, K. (1990). Avoidance of ıntimacy: an attachment perspective. Journal of Social and Personal Relationships, 7, 147-178. https://doi.org/10.1177/0265407590072001
• Başçelik, E., Faraji, H., Güler, K. (2022). Psikanalitik kuram ve şema teorisi çerçevesinde annelerimiz, babalarımız ve romantik ilişkilerimiz. Nobel Akademik Yayıncılık.
• Bell M. D. (1995). Bell Object Relations and Reality Testing İnventory (BORRTI) manual. Western Psychological Services.
• Besikci E., Agnew C. R., Yildirim A. (2016). It’s my partner, deal with it: Rejection sensitivity, normative beliefs, and commitment. Personal Relationships, 23(3), 384–395. https://doi.org/10.1111/pere.12131
• Besser, A., & Priel, B. (2009). Emotional responses to a romantic partner‘s imaginary rejection: The roles of attachment anxiety, covert narcissism, and self-evaluation. Journal of Personality, 77 (1), 287-325. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2008.00546.x
• Besser, A., & Priel, B. (2010). Grandiose narcissism versus vulnerable narcissism in threatening situations: Emotional reactions to achievement failure and interpersonal rejection. Journal of Social and Clinical Psychology, 29(8), 874-902. https://doi.org/10.1521/jscp.2010.29.8.874
• Booth, A., & Edwards, J. N. (1992). Starting over: Why remarriages are more unstable. Journal of Family Issues, 13(2), 179-194. https://doi.org/10.1177/019251392013002004
• Bowker, J. C., Thomas, K. K., Norman, K. E., & Spencer, S. V. (2011). Mutual best friendship involvement, best friends’ rejection sensitivity, and psychological maladaptation. Journal of Youth and Adolescence, 40(5), 545-555. https://doi.org/10.1007/s10964-010-9582-x
• Bowlby, J. (1973). Separation, anxiety and anger. In Attachment and Loss. The Hogarth press and the institute of psycho-analysis.
• Bozkuş, O., & Araz, A. (2015). Narsisizm ve evlilik uyumu ilişkisinde reddedilme duyarlılığı ve olumlu yanılsamaların aracı rolü. Nesne Psikoloji Dergisi, 3(6), 29-54. https://doi.org/10.7816/nesne-03-06-02
• Büyükşahin, A. (2005). Çok Boyutlu İlişki Ölçeği: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 16(2), 97-105.
• Çağlayaner, A., & Çoklar-Okutkan, I. (2021). Reddedilme duyarlılığı ile yalnızlık arasındaki ilişki: Kırılgan narsisizm, büyüklenmeci narsisizm ve benlik saygısının aracı rolü. Klinik Psikoloji Dergisi, 5(2), 160-182. https://doi.org/10.5455/kpd.26024438m000043
• Campbell, W. K., Foster, C. A., & Finkel, E. J. (2002). Does self-love lead to love for others? A story of narcissistic game playing. Journal of Personality and Social Psychology, 83 (2), 340-354.
• Chango, J. M., McElhaney, K. B., Allen, J. P., Schad, M. M., & Marston, E. (2012). Relational stressors and depressive symptoms in late adolescence: Rejection sensitivity as a vulnerability. Journal of Abnormal Child Psychology, 40, 369-379. https://doi.org/10.1007/s10802-011-9570-y
• Coleman, M., Ganong, L., & Fine, M. (2000). Reinvestigating remarriage: Another decade of progress. Journal of Marriage and the Family, 62, 1288-1307. https://doi.org/10.1111/j.1741-3737.2000.01288.x
• Collins, W.A., Welsh, D.P., Furman, W. (2009). Adolescent romantic relationships. Annual Review of Psychology, 60, 631–652. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.60.110707.163459
• Creasey, G., & McInnis, M. H. (2001). Affective responses, cognitive appraisals, and conflict tactics in late adolescent romantic relationships: Associations with attachment orientations. Journal of Counseling Psychology, 48(2), 85-96. https://doi.org/10.1037/0022-0167.48.1.85
• Demirci, İ., & Ekşi, F. (2017). Büyüklenmeci narsisizmin ı̇ki farklı yüzü: narsisistik hayranlık ve rekabetin mutlulukla ı̇lişkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 46(46), 37-58. https://doi.org/10.15285/maruaebd.330008
• Dickinson, K., & Pincus, A. (2003). Interpersonal analysis of grandiose and vulnerable narcissism. Journal of Personality Disorders, 17(3), 188-207. https://doi.org/10.1521/pedi.17.3.188.22146
• Downey G, Freitas A. L, Michaelis B & Khouri H. (1998). The self-fulfilling prophecy in close relationships: Rejection sensitivity and rejection by romantic partners. Journal of Personality and Social Psychology, 75, 545-560. https://doi.org/10.1037/0022-3514.75.2.545
• Downey G., Freitas A. L., Michaelis B., Khouri H. (1998). The self-fulfilling prophecy in close relationships: Rejection sensitivity and rejection by romantic partners. Journal of Personality and Social Psychology, 75(2), 545–560. https://doi.org/10.1037/0022-3514.75.2.545
• Downey, G., & Feldman, S. I. (1996). Implications of rejection sensitivity for intimate relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 70(6), 1327-134. https://doi.org/10.1037/0022-3514.70.6.1327
• Downey, G., Feldman, S. ve Ayduk, O. (2000). Rejection sensitivity and male violence in romantic relationships. Personal Relationships, 7, 45-61. https://doi.org/10.1111/j.1475-6811.2000.tb00003.x
• Du, H., Li, X., Chi, P., Zhao, J., & Zhao, G. (2014). Relational self-esteem, psychological well- being and social support in children affected by HIV. Journal of Health Psychology, 20 (12), 1-11. https://doi.org/10.1177/1359105313517276
• Epözdemir, H. (2014). Serı̇ evlı̇lı̇k yapan bı̇reylerı̇n ı̇lk ve ı̇kı̇ncı̇ evlı̇lı̇ğı̇nı̇ yapmış bı̇reyler ı̇le nesne ı̇lı̇şkı̇lerı̇, yansıtmacı özdeşleşı̇m, savunma mekanı̇zmalarının düzeyı̇, psı̇kolojı̇k belı̇rtı̇ler ve ı̇lı̇şkı̇ doyumu açısından karşılaştırılması: nesne ı̇lı̇şkı̇lerı̇ çı̇ft terapı̇sı̇ modelı̇ çerçevesı̇nde bı̇r ı̇nceleme. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Faraji, H. & Sucu, Ö. (25-26 Aralık, 2021). Yetişkin bireylerde ilk nesne ilişkileri ve reddedilme duyarlılığı. Uluslararası Psikolojide Araştırmalar Kongresi, İstanbul.
• Faraji, H., & Başçelik, E. (2022). First object relations and early maladaptive schemas in adulthood. Öneri Dergisi, 17(57), 316-339. https://doi.org/10.14783/maruoneri.936710
• Feldman, S. I. & Downey, G. (1994). Rejection sensitivity as a mediator of the impact of childhood exposure to family violence on adult attachment behavior. Development and Psychopathology, 6, 231–247. https://doi.org/10.1017/S0954579400005976
• Finzi-Dotton, R., Har-Even, D., & Raz, G. (2011). Who is sensitive to rejection? The role of attachment, narcissism and fear of intimacy. E. Kourkoutas ve F. Erkman (Ed.) içinde, Interpersonal acceptance and rejection: Social, emotional, and educational contexts (ss. 183-197). Brown Walker Press.
• Freitag, S. L., Lenzenweger, M. F., & Crowson, H. M. (2022). Does Self-Silencing Behavior Mediate the Relation Between Rejection Sensitivity and Sexual Violence Victimization? Violence Against Women, 0(0). https://doi.org/10.1177/10778012221142918
• Galliher, R. V., & Bentley, C. G. (2010). Links between rejection sensitivity and adolescent romantic relationship functioning: The mediating role of problem-solving behaviors. Journal of Aggression, Maltreatment and Trauma, 19, 603–623. https://doi.org/10.1080/10926771.2010.502066
• Giovazolias, T., & Paschalidi, E. (2022). The Effect of Rejection Sensitivity on Fear of Intimacy in Emerging Adulthood. European Journal of Psychology Open, 81(1), 2673-8627. https://doi.org/10.1024/2673-8627/a000019
• Göncü Köse, A., Özen Çığlak, A., Ulaşan, E. T., & Sümer, N. (2017). Reddedilme Duyarlılığı Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Nesne Psikoloji Dergisi, 21(11), 383-403.
• Gonzaga, G. C. (2001). Love and the commitment problem in romantic relations and friendship. Journal of Personality and Social Psychology, 81(4), 247-262. https://doi.org/10.1037/0022-3514.81.2.247
• Görünmez, M. (2006). Bağlanma stilleri ve duygusal zekâ yetenekleri (Tez no. 28741117) [Yayımlanmamış doktora tezi]. Uludağ Ünı̇versı̇tesı̇.
• Hafen, C. A., Spilker, A., Chango, J., Marston, E. S., & Allen, J. P. (2014). To accept or reject? The impact of adolescent rejection sensitivity on early adult romantic relationships. Journal of Research on Adolescence, 24(1), 55-64. https://doi.org/10.1111/jora.12081
• Harper, M. S., Dickson, J. W., & Welsh, D. P. (2006). Self-silencing and rejection sensitivity in adolescent romantic relationships. Journal of Youth and Adolescence, 35(3), 435–443. https://doi.org/10.1007/s10964-006-9048-3
• Harris, M. A., & Orth, U. (2020). The link between self-esteem and social relationships: A meta-analysis of longitudinal studies. Journal of personality and social psychology, 119(6), 1459–1477. https://doi.org/10.1037/pspp0000265
• Horney, K. (2003). Çağımızın nevrotik kişiliği (B. Kıcır, Çev.). Ege Matbaacılık (Orijinal eser 1937 yılında basılmıştır).
• Horney, K. (2011). Ruhsal çatışmalarımız (S. Budak, Çev.). Öteki Yayınları.
• Iancu, I., Bodner, E., & Ben-Zion, I. Z. (2015). Self esteem, dependency, self-efficacy and self-criticism in social anxiety disorder. Comprehensive Psychiatry, 58, 165-171. https://doi.org/10.1016/j.comppsych.2014.11.018
• İmamoğlu, S. E. (2021). Kişilerarası ilişkiler (6. baskı). Yeni İnsan Yayınevi.
• Inman, E. M., & London, B. (2022). Self-silencing mediates the relationship between rejection sensitivity and intimate partner violence. Journal of Interpersonal Violence, 37(13-14), 12475-12494. https://doi.org/10.1177/0886260521997948
• Jones, S. M. (2005). Attachment style differences and similarities in evaluations of Affective communication skills and person-centered comforting messages. Western Journal of Communication, 69, 233-249. https://doi.org/10.1080/10570310500202405
• Kaçmaz, Ö. N. (2020). Boşanmış aileye sahip bireylerde bağlanma stillerinin ilişki doyumu ve reddedilme duyarlılığı ile ilişkisi [Yüksek lisans tezi]. Işık Üniversitesi.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Khoshkam, S., Bahrami, F., Ahmadi, S. A., Fatehizade, M., & Etemadi, O. (2012). Attachment style and rejection sensitivity: The mediating effect of self-esteem and worry among Iranian college students. Europe’s Journal of Psychology, 8(3), 363-374. https://doi.org/10.5964/ejop.v8i3.463
• Kışlak, Ş. T., & Çavuşoğlu, P. Ş. (2006). Evlilik uyumu, bağlanma biçimleri, yüklemeler ve benlik saygısı arasındaki ilişkiler. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 9(9), 61-66.
• Klein, M. (2011). Haset ve şükran (O. Koçak & Y. Erten, Çev.). Metis Yayınları. (Orijinal çalışma 1957'de yayınlandı.).
• Kolcheva, N. (2022). Rejection sensitivity in adulthood and ıts relationship with perceived parental acceptance–rejection in childhood. Diogenes, 30 (1), 99-115.
• Liddell, B. J., & Courtney, B. S. (2018). Attachment buffers the physiological impact of social exclusion. Plos One, 13(9), 0203287. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0203287
• Mamur, B. (2020). Yetişkin bireylerin çocukluk çağı travmaları, nesne ilişkileri ve yaşam doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi].İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Marston, E. G., Hare, A., & Allen, J. P. (2010). Rejection sensitivity in late adolescence: Social and emotional sequelae. Journal of Research on Adolescence, 20(4), 959-982. https://doi.org/10.1111/j.1532-7795.2010.00675.x
• McWilliams, N. (2020). Psikanalitik tanı klinik süreç ı̇çinde kişinin yapısını anlamak (E. Kalem, Çev.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Meehan K. B., Cain N. M., Roche M. J., Clarkin J. F., De Panfilis C. (2018). Rejection sensitivity and interpersonal behavior in daily life. Personality and Individual Differences, 126, 109–115. https://doi.org/10.1016/j.paid.2018.01.029
• Mellin E. A. (2008) Rejection sensitivity and college student depression: Findings and implications for counseling. Journal of College Counseling, 11, 32-41. https://doi.org/10.1002/j.2161-1882.2008.tb00022.x
• Miller, J. D., Dir, A., Gentile, B., Wilson, L., Pryor, L. R., & Campbell, W. K. (2010). Searching for a vulnerable dark triad: Comparing factor 2 psychopathy, vulnerable narcissism, and borderline personality disorder. Journal of Personality, 78, 1529–1564. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2010.00660.x
• Morf, C. C. & Rhodewalt, F. (2001) Unraveling the paradoxes of narcissism: A dynamic self-regulatory processing model. Psychological Inquiry, 12(4), 177-196. https://doi.org/10.1207/S15327965PLI1204_1
• Özdemir, H. E. (2017). Bir grup üniversite öğrencisinde bağlanma stilleri ile narsisizm arasındaki ilişki: reddedilme duyarlılığının aracı rolü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Işık Üniversitesi].
• Özen, D. Ş., & Güneri, F. K. (2018). Basic determinant of success of interpersonal relationship: rejection sensitivity. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 10(4), 444-459. https://doi.org/10.18863/pgy.360041
• Özkan, A., & Baltacı, S. (2020). Freud ve Lacan’ın psikanalitik kuramlarında yastan ayrışan melankolik özne. Psikoloji Çalışmaları, 40(2), 317-333. https://doi.org/10.26650/SP2019-0056
• Pieh, C., O´ Rourke, T., Budimir, S., & Probst, T. (2020). Relationship quality and mental health during COVID-19 lockdown. PloS one, 15(9), e0238906. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0238906
• Purdie, V., & Downey, G. (2000). Rejection sensitivity and adolescent girls’ vulnerability to relationship-centered difficulties. Child maltreatment, 5(4), 338-349. https://doi.org/10.1177/1077559500005004005
• Regan, P. (2011). Close relationships. Routledge.
• Romero-Canyas, R., Downey, G., Berenson, K., Ayduk, O., & Kang, N. J. (2010). Rejection sensitivity and the rejection–hostility link in romantic relationships. Journal of personality, 78(1), 119-148. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2009.00611.x
• Rudolph, J., & Zimmer‐Gembeck, M. J. (2014). Parent relationships and adolescents' depression and social anxiety: Indirect associations via emotional sensitivity to rejection threat. Australian Journal of Psychology, 66(2), 110-121. https://doi.org/10.1111/ajpy.12042
• Sapmaz, F. (2011). Bilişsel davranışçı yaklaşıma dayalı grupla psikolojik danışmanın sosyal anksiyete, reddedilme duyarlılığı ve kişilerarası duyarlılık üzerine etkisi[Yayımlanmamış doktora tezi]. Sakarya Üniversitesi.
• Schaan, V. K., Schulz, A., Bernstein, M., Schächinger, H. & Vögele, C. (2020). Effects of rejection intensity and rejection sensitivity on social approach behavior in women. Plos One, 15(1), e0227799. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0227799
• Şirvanlı - Özen, D., & Güneri, F.K. (2018). İlişki başarısının temel belirleyicisi: Reddedilme duyarlılığı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 10(4), 454-469. https://doi.org/10.18863/pgy.360041
• Snell, W.E., Schicke, M. & Arbeiter, T. (2002). The multidimensional relationship questionnaire: Psychological dispositions associated with intimate relations, in New directions in the psychology of intimate relations: Research and theory, (W. E. Snell, M. Schicke, & T. Arbeiter Ed.) Snell Publications.
• Steiger, H. & Houle, L. (1991). Defense styles and object-relations disturbances among university women displaying varying degrees of symptomatic eating. International Journal of Eating Disorders, 10(2), 145-153. https://doi.org/10.1002/1098-108X(199103)10:2<145::AID-EAT2260100203>3.0.CO;2-D
• Taşfiliz, D., Çetiner, E. S., & Selçuk, E. (2020). Yakın ilişkilerde algılanan duyarlılığın yaş farklılıkları ve psikolojik esenlik ile ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 35(86).19-39. https://doi.org/10.31828/tpd1300443320190630m000020
• Taycan, S. E. & Kuruoğlu, A. Ç. (2014). Evlilik uyumu ile bağlanma stilleri ve mizaç ve karakter özellikleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, 25(1), 9-18.
• Uluç, S., Tüzün, Z., Haselden, M., & Erbaş, S. P. (2015). Bell Nesne İlişkileri ve Gerçeği Değerlendirme Ölçeği'nin (BORTTI) Türkçe'ye uyarlama çalışması. Klinik Psikiyatri Dergisi, 18, 112-23.
• Van Leeuwen, K. M., Van Loon, M. S., Van Nes, F. A., Bosmans, J. E., De Vet, H. C., Ket, J. C., Whiddershoven, G.A., Ostelo, R. W. (2019). What does quality of life mean to older adults? A thematic synthesis. PloS one, 14(3), 0213263. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0213263
• Watson, J., & Nesdale, D. (2012). Rejection sensitivity, social withdrawal, and loneliness in young adults. Journal of Applied Social Psychology, 42(8), 1984-2005. https://doi.org/10.1111/j.1559-1816.2012.00927.x