RUH SAĞLIĞI HİZMET SUNUMUNDA SOSYAL HİZMETLERİN YERİ VE ÖNEMİ

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 16 - 31, 08.07.2024

İsmail Akgül

https://doi.org/10.31457/hr.1498441

Öz

Sağlık, sakatlık ya da hastalığın olmayışı değil, biyolojik, psikolojik ve sosyal yönden tam bir iyilik haline karşılık gelmektedir. Bu açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, her ne kadar hem ülkemizde hem de Dünya’nın pek çok ülkesinde biyolojik temelli sağlık politikaları ve buna dayalı hizmet sunumunun olgusal gerçekliğine rağmen, sağlık; biyolojik, psikolojik ve sosyal bileşenleri ile beraber sistemli bir bütünün çerçevesini oluşturmaktadır. Başka bir deyişle sağlık salt biyolojik bir iyilik hali olmayıp, psikolojik ve sosyal boyutları da ayrılamaz, bölünemez özelliklere sahip olup, kritik öneme haizdir.
Ruh sağlığı, bireylerin duygusal, psikososyal ve mental yönden iyilik halidir. Ruh sağlığı hizmetleri ise, bireylerin psikolojik, duygusal ve sosyal iyilik halini desteklemek amacıyla sunulan hizmetlerdir. Ruhsal yönden iyi olma hali, bireylerin üretken, toplumsal ilişkilerinde uyumlu olmayı ve de yaşam becerisine sosyal işlevselliğe sahip olmayı gerekli kılar. Bu nedenle ruh sağlığı politikaları ile sosyal politikaların uyum ve işbirliğine dayalı bir bütünlük içinde hareket etmeleri gerekmektedir. Bu olgusal gerçeklik ise her iki politika alanının zorunlu birlikteliğini doğurur.
Ruh sağlığı politikaları toplumun ruh sağlığını koruma ve iyileştirme amacıyla geliştirilen stratejiler, yasalar ve uygulamalardır. Sosyal politika da, toplumun genel refahını artırmayı hedefleyen, özellikle sağlık, eğitim, sosyal güvenlik, sosyal hizmet ve istihdam gibi alanlarda yapılan düzenlemeler ve uygulamaları içermektedir.
Sosyal hizmet ise, bireylerin ve toplulukların refahını artırmak amacıyla profesyonel yardım ve destek sunan bir disiplindir. Başka bir deyişle, sosyal hizmetler, bireylerin ve toplumların refahını artırmak için tasarlanmış profesyonel müdahalelerdir. Bu müdahaleler, bireylerin yaşam koşullarını iyileştirmeyi, sosyal adaleti sağlamayı ve insan haklarını korumayı amaçlar. Ruh sağlığı, insanların yaşamın zorluklarıyla başa çıkabilme, üretken olma ve topluma katkıda bulunma kapasitesini etkiler. Sosyal hizmet, sosyo-ekonomik yoksunluk içinde bulunan bireylere sosyal ve ekonomik destek sağlayarak, ruh sağlığı hizmet sunumunda ve psikiyatrik tedavi sürecinde kritik öneme haiz olan sosyal ve ekonomik destek fonksiyonlarını yerine getirir. Bunların yanı sıra psikososyal inceleme ve değerlendirme işlevini de yerine getirerek psikiyatrik tanı ve tedavi sürecinde kritik öneme haiz değerli bir profesyonel çalışmayı da gerçekleştirir. Bu da psikiyatrik sosyal hizmet uzmanının ruh sağlığı hizmet sunumunda stratejik ve hayati önemine işaret etmektedir. Bu yönüyle psikiyatri ile sosyal hizmet arasında organik bir ilişki vardır.
Genel sağlığın uzmanlık alanlarından olan ruh sağlığı alanı ise sosyal hizmet disiplini ile sosyal, ekonomik ve çevresel koşulları ve özellikleri bakımından kompakt ve simbiyotik bir ilişki içinde olup, ruh sağlığı ve ruh sağlığı hizmetlerinin bu yapısal değişkenlere yönelik duyarlılığı yüksektir.
Dolayısıyla ruh sağlığı ve ruh sağlığı hizmet sunumu sosyal hizmetin fonksiyonları ve müdahale araçları ile simbiyotik bir ilişki içindedir. Bu ilişkinin varlığı ise zorunlu bir sonuçtur.

Anahtar Kelimeler

Ruh sağlığı, Ruh sağlığı politikaları, Sosyal politika ve Sosyal hizmet

Etik Beyan

Azami ölçüde yazım kurallarına özen gösterilmiştir.

Teşekkür

Teşekkür ederim

Kaynakça

• Akgül, İ. (2024). COVİD-19’un Ruh Sağlığı Politikalarına Yansımaları ve Bir Model Önerisi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü. Yayınlanmış Doktora Tezi.
• American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th ed.). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing.
• Centers for Disease Control and Prevention [CDC] (2021). About Mental Health. Retrieved July 5, 2021 from https://www.cdc.gov/mentalhealth/learn/index.htm
• Çubuk, A. (1979). Sosyal Politika. Ankara: İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayını.
• Eikemo, T. A., & Bambra, C. (2008). The welfare state: a glossary for public health. Journal of Epidemiology & Community Health, 62(1), 3-6.
• Flatau, P., Galea, J., & Petridis, R. (2000). Mental health and wellbeing and unemployment. Australian Economic Review, 33(2), 161-181.
• Glasby, J., Tew, J., & Fenton, S. (2021). UK mental health policy and practice. In G.
• Ikkos & N. Bouras (Eds.), Mind, State and Society: Social History of Psychiatry and Mental Health in Britain 1960–2010 (pp. 93-102). Cambridge: Cambridge University Press.
• Gitterman, A., & Germain, C. B. (2008). The Life Model of Social Work Practice: Advances in Theory and Practice. Columbia University Press.
• Gureje, O., & Jenkins, R. (2007). Mental Health in Development: Re-emphasising the Link. Lancet, 369(9560), 447–449
• Haque, M. (2021). Social Policy: Concept, Goals and İnfluencing Factors. University of Dhaka. Retrieved March 08, 2022 from https://www.researchgate.net
• Hillier-Brown, F., Thomson, K., Mcgowan, V., Cairns, J., Eikemo, T. A., Gil-Gonzále, D., & Bambra, C. (2019). The effects of social protection policies on health inequalities: evidence from systematic reviews. Scandinavian Journal of Public Health, 47(6), 655-665
• Marmot, M. (2005). Social determinants of health inequalities. The Lancet, 365(9464), 1099-1104. Köknel, Ö. (2000). Günlük Hayatta Ruh Sağlığı. İstanbul: Alfa Yayınları. Rawls, J. (1971). A Theory of Justice. Harvard University Press.
• Simpson, J., Albani, V., Bell, Z., Bambra, C., & Brown, H. (2021). Effects of social security policy reforms on mental health and inequalities: a systematic review of observational studies in high-income countries. Social Science & Medicine, 272, 113717, 1-18.
• Saleebey, D. (Ed.). (2012). The Strengths Perspective in Social Work Practice. Pearson.
• Taylor, P. (2019). What is Social Policy? Retrieved May 10, 2022 from https://www.thebritishacademy.ac.uk/blog/what-is-social-policy/
• Thornicroft, G., & Tansella, M. (2002). Balancing Community-basedand Hospital-based Mental Health Care. World Psychiatry: Official Journal of The World Psychiatric Association, 1(2), 84–90.
• Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı. (2020). Türkiye Ruh Sağlığı Eylem Planı 2020-2023. United Nations. (1948). Universal Declaration of Human Rights.
• World Health Organization [WHO] (2021). Mental health. Retrieved November 10, 2021 from https://www.who.int/health-topics/mental-health#tab=tab_1
• World Health Organization [WHO] (2004). Strengthening Mental Health.
• World Health Organization (WHO). (2013). Mental Health Action Plan 2013-2020.
• World Health Organization (WHO). (2005). Mental health policies and programmes in the workplace. Geneva: WHO.
• World Health Organization. (2001). Mental Health: New Understanding, New Hope.
• Yanık, M. (2007). Türkiye Ruh Sağlığı Sistemi Üzerine Değerlendirme ve Öneriler: Ruh Sağlığı Eylem Planı Önerisi. Psikiyatride Derlemeler, Olgular ve Varsayımlar, 1(Özel Sayı), 1-80