5-18 Yaş Kız Çocuğu Olan Annelerin Human Papilloma Virüs Aşısına Yönelik Bilgi Durumlarının Belirlenmesi: Aile Sağlığı Merkezli Bir Çalışma

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 2, 228 - 236, 01.06.2019

Aysel Topan , Özlem Öztürk Şahin Şirin Harkın Tülay Kuzlu Ayyıldız

Öz

DOI:
10.17681/hsp.428369

Amaç: Human papilloma virüs (HPV) enfeksiyonunun serviks kanseri ile olan ilişkisi bilinmektedir. Proflaktik HPV aşıları, enfekte olmamış kişileri HPV enfeksiyonuna ve onun getireceği risklere karşı korumaktadır. Bu yüzden özellikle 5-18 yaş grubu kız çocuğu olan annelerin bilgilendirilmesi oldukça önemlidir. Bu çalışma 5-18 yaş grubu kız çocuğu olan annelerin HPV aşısına yönelik bilgi durumlarının belirlenmesi amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır.

Gereç ve Yöntem: Araştırma grubunu Ocak-Mayıs 2016 tarihleri arasında Zonguldak İlinde 11 Aile Sağlığı Merkezine başvuran ve araştırmaya katılmayı kabul eden 5-18 yaş kız çocuğu sahibi 192 anne oluşturmuştur. Araştırmada örneklem seçimi yapılmamış olup evren üzerinde çalışılmıştır. Verilerin toplanmasında; literatür ve uzman görüşleri doğrultusunda annelere, HPV Aşısı hakkında bilgi durumlarını belirlemek amacı ile hazırlanmış olan anket formu kullanılmıştır. Anketler araştırmacılar tarafından yüz yüze görüşme tekniği ile toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde istatistiksel analizler kullanılmıştır. Tanımlayıcı istatistiklerde, kategorik yapıdaki veriler sayı ve yüzde olarak ifade edilmiştir.

Bulgular: Araştırmaya katılan annelerin %53,6’sının 31-40 yaş arasında, %36,5’inin ilköğretim mezunu, %57,8’inin ev hanımı ve %51’inin bir çocuk sahibi olduğu saptanmıştır. Annelerin %74’ü HPV’yi hiç duymamışken %58,9’u nasıl bulaştığını bilmemektedir. Araştırmaya katılan annelerin %51,6’sı serviks kanserinden korunma yolunun olduğunu, %82,8’inin serviks kanseri aşısı hakkında herhangi bir şey duymadığını belirtirken, %82,4’ü HPV aşısı ile ilgili herhangi bir bilgiye sahip olmadığını ifade etmiştir. Annelerin   %95,3’ü HPV aşısının fiyatı hakkında bilgisi olmadığını söylerken, annelerin %48,4’ünün HPV aşısının kimlere yapıldığını bilmediğini belirtirken, %41,7’si HPV aşısının 1 doz uygulanması gerektiğini düşünmektedir. Araştırmaya katılan annelerin %65,6’sı HPV aşısını 5-25 yaşları arasında yapılması gerektiğini belirtirken, %31,8’i 0-55 yaş arasında yapılması gerektiğini belirtmiştir. Araştırmaya katılan annelerin %99,5’inin aşı yaptırmadığını, %72,4’ü HPV aşısı hakkında herhangi bir şey duymadığı için HPV aşısını yaptırmadığını, %78,6’sı HPV aşısının zararlı olmadığını, %97,4’ü çocuğuna HPV aşısını yaptırmadığını ve %67,7’si de HPV aşısını çocuğuna yaptırmayı düşünmediğini ifade etmiştir.

Sonuç: Araştırma sonucunda 5-18 yaş arası kız çocuğu olan annelerin HPV ve HPV aşısına yönelik bilgilerinin yetersiz olduğu saptanmış olup çoğunluğunun aşı hakkında bilgi sahibi olmadığı ve çocuklarına yaptırmak istemedikleri belirlenmiştir. Bu nedenle hemşirelerin lisans ve lisansüstü eğitim programlarında serviks kanseri, erken tanı ve korunmaya yönelik konulara yer verilmesi, toplum sağlığı açısından serviks kanseri ve HPV aşısı konularında toplumun bilgilendirilmesi, önlenmesine ilişkin tedbirlerin öğretilmesi amacıyla sözlü, yazılı ve görsel iletişim araçlarının yoğun bir şekilde kullanılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Anne, HPV, serviks kanseri

Kaynakça

• 1. Bektaş M, İlya ÖŞ, Küsbeci Ş, Bektaş İ. Hemşirelik öğrencilerinin kendi kendine meme muayenesi, kendi kendine testis muayenesi ile HPV aşısı hakkında bilgi ve uygulamaları. Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik E-Dergisi. 2014; 2(2-3). 2. The FUTURE II Study Group, Quadrivalent vaccine against human papillomavirus to prevent high–grade cervical lesions, N Engl J Med. 2007; 356(19): 1915-27. 3. Esra Yurtsev. Ergen kızlar ve annelerinin HPV aşısına ilişkin bilgi ve görüşleri [Yüksek lisans tezi]. Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi; 2011. 4. Bülbül S, Yalçın S, Çölaraz N, Turgut M, Ekici İ, Doğan A, Yeltekin S. Anadolu’da 0-15 yaş çocuk annelerinin rahim ağzı kanseri ve human papilloma virüs aşılaması hakkındaki düşünceleri. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi. 2013; 2: 73-8. 5. Yıldırım M, Düzovalı Ö, Kanık A, Kırık Ö. Türkiye’deki çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanlarının insan papilloma virüs aşısı konusundaki bilgi ve tutumları. Çocuk Enfeksiyon Dergisi. 2009; 3: 62-8. 6. Dede M. Profilaktik HPV aşıları: güncel yaklaşımlar. Gülhane Tıp Dergisi. 2010; 52: 148-56. 7. Özsaran Z, Demirci S, Aras AB. Tıp fakültesi öğrencileri arasında HPV aşısı bilgi düzeyini değerlendiren anket çalışması. Türk Jinekolojik Onkoloji Dergisi. 2011; 2: 40-4. 8. Topan A, Öztürk Ö, Bahadır Ö, Eroğlu H, Harma M, Harma M.İ. Assessment of Working and Student Nurses’ Knowledge Level on Cervical Cancer and Human Papilloma Virus Vaccine. Asian Pac J Cancer Prev. 2015; 16(8): 3565-72. 9. Şahbaz A, Erol O, HPV aşı uygulamaları. J Turk Soc Obstet Gynecol. 2014; 2: 126-30. 10. Türk Jinekolojik Onkoloji Derneği. HPV Aşıları 2018 [25.05.2018] Available from: http://www.trsgo.org/menu/157/hpv-asilari. 11. Hernandez BY, Ka’opua LS, Scanlan L, Ching JA, Kamemoto LE, Thompson PJ, et al. Cervical and anal Human Papilloma virus Infection in adult women in American Samoa. Asia Pac J Public Health. 2013; 25(1):19-31. 12. Arbyn M, Raifu AO, Autier P, Ferlay J. Burden of cervical cancer in Europe: Estimates for 2004. Ann Oncol. 2007; 18: 1708-15. 13. Kesic V, Poljak M, Rogovskaya S. Cervical cancer burden and prevention activities in Europe. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2012; 21(9): 1423-33. 14. Türkiye Kanser İstatistikleri. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Kanser Daire Başkanlığı. Ed. Gültekin M, Boztaş G. 2014. 15. Kılıç D, Kaygusuz C, Bağ B. Üniversite öğrencilerinin cinselliğe yönelik görüşleri. Türk HIV/AIDS Dergisi. 2005; 8(2): 44-55. 16. Özan S, Aras Ş, Şemin S. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinin cinsel tutum ve davranış özellikleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2004; 18(1): 27-39. 17. Özcebe, H. Gençler ve sigara. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 731, 2008. 18. Akgül S, Kutluk T. Çocuk ve ergenlerde tütün kontrolü. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi. 2015; 24: 1-5. 19. Yazıcı S. 15-49 yaş grubu evli kadınların HIV/AIDS konusundaki bilgi düzeylerinin saptanması. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi. 1999; 3(1): 48-54. 20. Ozan H, Çetinkaya Demir B, Atik Y, Gümüş E, Özerkan K. Kadın hastalıkları ve doğum polikliniğine başvuran hastaların human papilloma virüs ve HPV aşısı hakkındaki bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2011; 37(3): 145-8. 21. Kose D, Erkorkmaz U, Cınar N, Altınkaynak S. Mothers’ knowledge and attitudes about HPV vaccination to prevent cervical cancers. Asian Pac J Cancer Prev. 2014; 15 (17): 7263-6. 22. Örenli G. İlköğretim ikinci kademede öğrenim gören kız öğrencilerin annelerinin rahim ağzı kanseri ve HPV aşısı konusunda bilgi tutum davranışları [Yüksek lisans tezi]. Zonguldak: Bülent Ecevit Üniversitesi; 2015. 23. Davlin SL, Berenson AB, Rahman M. Correlates of HPV knowledge among low-income minority mothers with a child 9-17 years of age. J Pediatr Adolesc Gynecol. 2015; 28: 19-23. 24. Tozzi Alberto E, Ravà L, Stat D, Pandolfi E, Marino MG, Ugazio, AG. Attitudes towards HPV immunization of Italian mothers of adolescent girls and potential role of health professionals in the immunization program. Vaccine. 2009; 27: 2625–9. 25. Rosenthal SL, Rupp R, Zimet GD, Mezaa HM, Lozaa ML, Short MB, Succop PA. Uptake of HPV Vaccine: demographics, sexual history and values, parenting style, and vaccine attitudes. Journal of Adolescent Health. 2008; 43: 239–45. 26. Yıldırım E, Günvar T, Kuruoğlu E, İlbi Ö, Güldal D. Sağlık kuruluşlarına başvuran kadınların rahim ağzı kanseri aşısı ile ilgili bilgilenmelerinin tutumları üzerine etkisi. Türk Aile Hekimliği Dergisi. 2011; 15(4): 153-8. 27. Chowa SN, Soonc R, Park JS, Pancharoene C, Qiaof YL, Basug P, Nganh HYS. Knowledge, attitudes, and communication around human papillomavirus (HPV) vaccination amongst urban. Asian Mothers and Physicians. Vaccine. 2010; 28: 3809–17. 28. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı, 2016 [29.08.2018] Available from: https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/13183,sy2016turkcepdf.pdf?0 29. Markowitz LE, Dunne EF, Saraiya M, Lawson HW, Chesson H, Unger ER. Centers for Disease Control and Prevention (CDC); Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). Quadrivalent Human Papillomavirus Vaccine: Recommendations of the Advisory Committee on Immunization Practices (ACIP). MMWR Recomm Rep. 2007; 56(2): 1-24. 30. Committee on Infectious Diseases. HPV vaccine recommendations. Pediatrics. 2012; 129(3): 602-5. 31. Güvenç G, Akyüz A, Seven M. Hemşirelik yüksekokulu öğrencilerinin human papilloma virüs enfeksiyonu ve aşıları ile ilgili bilgi ve tutumlarının. Gülhane Tıp Dergisi. 2012; 54: 104-10.