Araştırma Makalesi
Yıl 2023,
Cilt: 22 Sayı: 2, 325 - 354, 31.12.2023
Öz
Bu makale, hadisin bağlam türlerini ortaya koyarak, bağlamın hadisi anlama ve yorumlamadaki rolünü ve sözlü ve fiili peygamberlik davranışlarını sınıflandırmadaki etkisini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırmanın nazarî yönü, hadisi çevreleyen dil dışı bağlamın, hadisin nazil olduğu yerin, sebebin kendine has ortamı ve onunla konuşulacak bağlantının bilinmesinde büyük rol oynadığı sonucuna varmıştır. Tatbîkî boyutunda ise araştırmacı, teorik çalışmanın bulgularını tetkike konu teşkil eden hadîse uygulamış ve dil dışı ve dilsel bağlamların, hadisin özel bir bağlamda geldiğini ve genel olarak söyle-menin bağlamsal olarak kabul edilmediğini kabul ettiği sonucuna varmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- أحمد أمين، ضحى الإسلام. مصر: القاهرة، مؤسسة هنداوي للنشر، ط1، 2012.
- البخاري، محمد بن إسماعيل، صحيح البخاري. السعودية: جدة، دار طوق النجاة، ط1، 1422.
- بقاعي، علي نايف، تخريج الحديث الشريف. بيروت: دار البشائر الإسلامية، ط1، 2002.
- الترمذي، محمد بن سورة، سنن الترمذي. بيروت: دار الغرب الإسلامي، ط1، 1998م.
- ابن جبير الأندلسي، محمد بن أحمد الكناني، رحلة ابن جبير. بيروت: دار الهلال، ط1، د. ت.
- الجزائري، طاهر بن صالح، توجيه النظر إلى أصول الأثر. حلب: مكتبة المطبوعات الإسلامية، ط1، 1995.
- ابن جماعة، محمد بن إبراهيم الكناني، المنهل الروي في مختصر علوم الحديث النبوي. دمشق: دار الفكر، ط2، 1406.
- حاتم بن عارف العوني، المنهج المقترح لفهم المصطلح. السعودية: الرياض، دار الهجرة، ط1، 1996.
- حاتم بن عارف العوني، نصائح منهجية لطالب علم السنة النبوية. مكة المكرمة: دار عالم الفوائد، 1418.
- ابن حجر العسقلاني، أحمد بن علي، النكت على كتاب ابن الصلاح. المدينة المنورة: عمادة البحث العلمي، ط1، 1984.
- ابن حجر العسقلاني، أحمد بن علي، نزهة النظر. السعودية، الرياض، مطبعة السفير، ط1، 1422.
- حمود، مصعب، الجودة الشاملة في الكتاب الجامعي. تركيا: مطبعة (gece kitapligi)، ط1، 2021.
- الحموي، ياقوت بن عبد الله الرومي، معجم البلدان. بيروت: دار صادر، بيروت، ط2، 1995.
- الخطيب البغدادي، أحمد بن علي، الجامع لأخلاق الراوي وآداب السامع. مكتبة المعارف، الرياض، ط1، 1983.
- الخطيب، محمد عجاج، لمحات في المكتبة والبحث والمصادر. بيروت: مؤسسة الرسالة، ط19، 2001.
- أبو داود، سليمان بن الأشعث السِّجِسْتاني. سنن أبي داود، المكتبة العصرية. بيروت. (د. ت.)
- الدواليبي، محمد معروف، المدخل إلى أصول الفقه. مصر: دار الشواف، ط6. 1995.
- الذهبي، محمد بن أحمد بن عثمان، تذكرة الحفاظ. بيروت: دار الكتب العلمية، ط1، 1998.
- الرفاعي، محمد بشار، دراسة مقارنة بين جامعي الخسرفية بحلب والخسرفية في سراييفو. دار ناشري للنشر الإلكتروني: 2013.
- أبو رية، محمود، أضواء على السنة المحمدية. مصر، دار المعارف، د.ت.
- الزرقا، مصطفى أحمد، المدخل الفقهي العام. دمشق: دار القلم، ط1، 1998.
- الزهراني، محمد بن مطر، تدوين السنة النبوية. السعودية: الرياض، دار الهجرة، ط1، 1996.
- زهو، محمد محمد، الحديث والمحدثون. القاهرة: دار الفكر العربي، ط1، 1378.
- السخاوي، محمد بن عبد الرحمن، فتح المغيث بشرح ألفية الحديث. مصر: مكتبة السنة، ط1، 2003.
- السيوطي، عبد الرحمن بن أبي بكر، تدريب الراوي في شرح تقريب النواوي. السعودية: دار ابن حزم، ط1، 1431.
- السيوطي، عبد الرحمن، إتمام الدراية لقراء النقاية. بيروت: دار الكتب العلمية، ط1، 1985.
- الشحود، علي بن نايف، فتح المغيث في التعليق على تيسير مصطلح الحديث. سوريا: حمص، ط2، 2014.
- طارق بن عوض الله بن محمد، إصلاح الاصطلاح. مصر: مكتبة التوعية الإسلامية، ط1، 2008.
- طارق بن عوض الله محمد وآخرين، المعجم الأوسط للطبراني. القاهرة، دار الحرمين، ط1، 1995.
- الطحان، محمود بن أحمد، أصول التخريج ودراسة الأسانيد. السعودية: الرياض، مكتبة المعارف، ط1، 1996.
- الطحان، محمود بن أحمد، الحافظ الخطيب البغدادي وأثره في علوم الحديث. طبعت على نفقة المؤلف، ط1، 1981.
- الطحان، محمود بن أحمد، المعجم الأوسط للطبراني. السعودية: الرياض: مكتبة المعارف، ط1، 1985.
- الطحان، محمود بن أحمد، تيسير مصطلح الحديث. السعودية: الرياض، مكتبة المعارف، ط1، 2010.
- الطحان، محمود بن أحمد، عناية المحدثين بمتن الحديث كعنايتهم بإسناده والرد على شبهات المستشرقين وأتباعهم. السعودية: جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، كلية أصول الدين بالرياض، مجلة كلية أصول الدين، 1998.
- الطحان، محمود بن أحمد، مفهوم التجديد بين السنة النبوية وبين أدعياء إلى التجديد المعاصرين. الكويت: مكتبة دار التراث، ط2، 1406.
- الطحان، محمود بن أحمد، من للسُّنة اليوم، السعودية: جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، كلية أصول الدين بالرياض، مجلة كلية أصول الدين، 1980.
- عبد الله بن عبد الرحمن الخطيب، الرَّد على مزاعم المستشرقين. السعودية: مجمع الملك فهد لطباعة المصحف بالمدينة المنورة، د.ت.
- عتر، نور الدين، منهج النقد في علوم الحديث. دمشق: دار الفكر، ط3، 1981.
- عماد علي جمعة، المكتبة الإسلامية. مصر: سلسلة التراث العربي الإسلامي، ط2، 2003.
- الغماري، أحمد بن محمد، حصول التفريج بأصول التخريج. السعودية: الرياض، مكتبة طبرية، ط1، 1414.
- الفحل، ماهر ياسين الهيتي، أثر علل الحديث في اختلاف الفقهاء. الأردن: عمان، دار عمار للنشر، ط1، 2000.
- الكتاني، محمد بن جعفر الحسني، الرسالة المستطرفة لبيان مشهور كتب السنة المشرفة. بيروت: دار البشائر الإسلامية، ط6، 2000.
- الكتاني، محمد بن جعفر الحسني، نظم المتناثر من الحديث المتواتر. مصر: دار الكتب السلفية، ط2، د.ت.
- اللالكائي، هبة الله بن الحسن، شرح أصول اعتقاد أهل السنة والجماعة. السعودية، دار طيبة، ط8، 2003.
- المباركفوري، عبيد الله، مرعاة المفاتيح شرح مشكاة المصابيح. الهند: بنارس، إدارة البحوث العلمية في الجامعة السلفية، ط3، 1984.
- محمد بن عبد الوهاب، مؤلفات الشيخ الإمام محمد بن عبد الوهاب. السعودية: جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية، ط1، 1976.
- ابن الملقن، عمر بن علي بن أحمد، المقنع في علوم الحديث. السعودية: دار فواز، ط1، 1413.
- المليباري، حمزة وآخرين، علم تخريج الحديث. الأردن: عمان، دار الرازي، ط1، 1998.
- الهيثمي، علي بن أبي بكر، مجمع البحرين في زوائد المعجمين، الرياض: مكتبة الرشد، ط1، 1992.
- الوادي آسي، أحمد بن علي البلوي، ثبت أحمد بن علي البلوي. بيروت: دار الغرب الاسلامي، ط1، 1403.
- https://ar.wikipedia.org/wiki
- https://www.do3atalsham.com/?p=31286
- Abdullah bin Abdurrahman el-Hatîb, er-Red alâ Mezâ‘imi’l-Müsteşrikîn. Suudi Arabistan: Mecmau'l-Melik Fahd li-Tabâati Mushafü'ş-şerîf bi’l-Medineti’l-Münevvere. ts.
- Ahmed Emin, Duha’l-İslam. Mısır: Kahire, Müssesetü’l-Hindâvî li’n-Neşr, 1. Basım, 2012.
- Buhârî, Muhammed bin İsmail, Sahih-i Buhârî. Suudi Arabistan: Cidde, Dâr Tûgu’n-Necât, 1.Basım, 1422.
- Bikâî, Ali Nâyif, Tahrîcü’l-Hadis eş-Şerif. Beyrut: Dârü’l-Beşâir el-İslâmiyye, 1. Basım, 2002.
- Cezâirî, Tâhir bin Sâlih, Tevcîhü'n-nazar ilâ usûli'l-eser. Halep: Mektebetü'l-Matbuâti'l-İslamiyye, 1.Basım, 1995.
- Devâlibî, el-Medhal ilâ usûli'l-fıkh. Mısır: Dâr’üş-Şevaf, 6. Baskı, 1995.
- Ebu Dâvûd, Süleyman bin Eş’as Es-Sicistâni. es-Sünen Ebî Dâvûd. el-Mektebetü'l-Asriyye. Beyrut: Tarih yok.
- Ebu Reyye, Mahmud, Advâ ale's-sünneti'l-Muhammediyye. Mısır: Dârü’l-Meârif, ts.
- Ebu Zehv, Muhammed Muhammed, el-Hadis ve'l-Muhaddisun. Kahire: Darü'l-Fikri'l-Arabi, 1.Basım, 1378.
- el-Fahl, Mahir Yasin el-Hiti, Eseru İleli'l-hadîs fi ihtilâfi'l-fukahâ. Ürdün: Amman, Dâr Ammar li’n-Neşr, 1. Basım, 2000.
- Gamârî, Ahmed bin Muhammed, Husûlü’t-tefrîc bi usûli’t-tahrîc. Suudi Arabistan: Riyad, Mektebe Taberiyye, 1. Basım, 1414.
- Hamavî, Yâkut bin Abdullah er-Rûmî, Mûcemü’l-Büldân. Beyrut: Dâr Sâdır, Beyrut, 2. Basım, 1995.
Toplam 64 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Hadis |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 18 Kasım 2023 |
| Kabul Tarihi | 31 Aralık 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 22 Sayı: 2 |
Kaynak Göster
İlmî Tedrîsâtın Tertîbi Üzerine…
Her düşünce ve tasavvur, kendi iç bütünlüğü içerisinde bir ilim telâkkîsine sahiptir. İslâmî ilim geleneği de kendi bütünlüğü içerisinde bu telâkkîyi önce inşâ sonra ikmâl etmiştir. Hayatın tabi akışı içerisinde ihtiyaçlar zuhûr ettikçe önce ilmî geleneğinin alt yapısını teşkil edecek ve istidlâle medâr olacak davranış ve deliller cem‘ ve tasnif edilmiş, sonra bunlar konularına göre taksime tabi tutulmuştur. İslâmî ilimlerin teşekkülünün ilk merhalesini teşkil eden cem‘ dönemi diyebileceğimiz bu sürecin ardından yeni bir telif sürecine intikâl edilmiştir.
İlim dallarının birbirinden ayrışmaya başladığı, konularının kendine haslığı göz önünde bulundurularak hususî eserlerde toplanmaya başlandığı birkaç yüzyıl devam eden bir sürecin ardından, özellikle farklı medeniyetlere ve dinlere mensup kişilerin Müslüman olmaları ile birlikte, onların sahip olduğu birikim ile İslâmî ilimlerin her birinin sahip olduğu kazanımlar mezcedilmeye başlandı. Dolayısıyla tasnif dönemi diyebileceğimiz bu süreci ikinci bir adım, imtizâcın hâsıl ettiği müktesebâtı ise tefekküre doğru atılan ilk adım olarak değerlendirmek mümkündür.
İlim dallarının, malumâta dayalı inşâdan tefekküre dayalı tasavvura geçişinde söz konusu ara merhale çok önemli bir tesir icra etmiştir. Bugün İslâmî düşüncenin tefekkür temellerinin sağlamlaştırıldığı merhale ve her türlü adımın atıldığ süreç ‘öteki ile karşılaşmanın kazanımlarının’ bize ait tasavvura uygun bir dönüşüme tabi tutulmasından sonra kurgulanmıştır. Öteki ile karşılaşma dönemi diyebileceğimiz bu merhalede mevcut kazanımları edinip üstlenmek, bir ilmi ilim yapan cihet-i vahdesini tespit, konu ve mesâilindeki farklılaşma dolayısıyla yeni ilim dallarının teşekkülü ve küllî tefekkür geleneğinin vazgeçilmez bir parçası olması şeklinde tezâhür etmiştir.
Tefekkür geleneğimizin içinde yer alan ilim ehlinin, bu küllî tasavvuru idrâk etmesi ve tasavvuru teşkil eden bir duruşa sahip olması, mensuplarından söz konusu tasavvuru üstlenecek insanları/ilim ehlini yetiştirmesine bağlıdır. Bu da, içinde doğulan tasavvurun, hâli hazırda ve gelecekte üstlenilip sürdürülmesi için atılması gereken doğru adımları tespit ve tatbik ile mümkündür.
Geleceği kurgulayacak ilim ehlinin, içinden geldiği toplumdan edindiği ortalama müktesebâtla yetinmeksizin, tedrîs ve ta‘lîm sürecinde işaret edilen ilim dallarından her birinin ‘içselleştirerek’ elde edilmesi umulan kazanımlarını ikmâl etmesi gerekir. Dil, mantık ve irfân birlikteliğinin hâsıl ettiği usûlün kazanımlarının özümsemesi, kendisinde bir küllî tasavvur ve duruşun zâtında vücut bulması bize ait tasavvurun hâsıl olmasının vazgeçilmez yoludur.
Bütünüyle Batı esaslı eğitim-öğretim değerler manzûmesinin kurgulayıp kontrol ettiği dinî eğitim; her şeyden önce bize ait tasavvuru terk etmeyi öncelemiş, ikinci olarak bidâyetten itibaren tedrîs sürecini izleyip kâmil manada içselleştirerek bir tasavvur oluşumunu imkânsız hâle getirmiştir. Bugün, gerek yaygın gerekse örgün din tasavvurunun teşekkülünü sağlayan diyanet, ilâhiyat ve kendine ait tasavvuru keşfedip sürdürememiş medrese-dergâh camiası, farkında olmadan Batı değerler manzûmesi üzerinden ve müsaade edilen sınırlar içerisinde kalan bir tasavvur üretmektedir. Üretilen ‘yeni tasavvurun’ i‘tikâdî, amelî ve zihnî anlamda ilim geleneğimize aykırı bir mahiyet arz etmesi, ötekine ait değerleri destekleyici vasfından kaynaklanmaktadır.
İşaret edilen hususların farkında olarak yayın faaliyetlerini sürdüren Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) aracılığı ile kendi duruşumuzu ve müşterek tasavvurumuzu keşfe gayret gösteren arayışlara imkân sunmayı önemsiyoruz. Bir başka deyişle, tereddüt ve sapmaların farkına vararak seyrimize devam etmenin mutlak ihtiyacımız olduğunun idrâki içerisindeyiz. Dolayısıyla aklî, kalbî ve zihnî tekâmülü hâsıl eden usûl tasavvurumuzun öncelenmesi, malûmâtın bu tasavvura göre yorumlanması gerektiğini müdrikiz.
Yayın hayatımızın ikinci yirmi yılı içerisinde, faaliyetlerimizi kesintisiz sürdürerek geride bıraktığımız yirmi iki yılın ardından, Hadis Tetkikleri Dergisi’nin bu sayısında; hadis ilimlerinin muhtelif alanlarında ilmî, irfânî ve nazarî alanlara ta‘alluk eden ilginizi çekecek tetkiklere yer verdik. Araştırmacı ve akademisyenlerimizin müktesebâtını yansıtan tetkikler, araştırma notları, bilimsel etkinlik ve kitap tanıtımları bu sayımızda sizlerin ilgisine arz ettiğimiz içeriğimizdir.
Makaleleriniz ve araştırmalarınızla sağladığınız destekleriniz sayesinde muhteviyâtı daha da zenginleşecek olan Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) kendini keşif gayreti içerisinde olan ilim ehlince bize iletilen her türlü talebe açık olup bütün imkânlarımızı kullanarak talepte bulunanları desteklemeye çalışacağımızın bilinmesini isteriz.
Geride bıraktığımız kesintisiz yirmi iki yıl ve kırk üç sayı boyunca Hadis Tetkikleri Dergisi’ne (HTD) destek olan, sahip çıkan, bizleri cesaretlendiren, yazılarıyla bizi onurlandıran bütün hoca ve kardeşlerimize şükranlarımızı sunarken bundan sonra da HTD’nin imkânlarının, araştırmacılarımızın hizmetinde olduğunu te’yîden ifade istiyoruz.
Gelecek sayılarımızda görüşmek dileğiyle...
Saygılarımızla...
İbrahim HATİBOĞLU
Her düşünce ve tasavvur, kendi iç bütünlüğü içerisinde bir ilim telâkkîsine sahiptir. İslâmî ilim geleneği de kendi bütünlüğü içerisinde bu telâkkîyi önce inşâ sonra ikmâl etmiştir. Hayatın tabi akışı içerisinde ihtiyaçlar zuhûr ettikçe önce ilmî geleneğinin alt yapısını teşkil edecek ve istidlâle medâr olacak davranış ve deliller cem‘ ve tasnif edilmiş, sonra bunlar konularına göre taksime tabi tutulmuştur. İslâmî ilimlerin teşekkülünün ilk merhalesini teşkil eden cem‘ dönemi diyebileceğimiz bu sürecin ardından yeni bir telif sürecine intikâl edilmiştir.
İlim dallarının birbirinden ayrışmaya başladığı, konularının kendine haslığı göz önünde bulundurularak hususî eserlerde toplanmaya başlandığı birkaç yüzyıl devam eden bir sürecin ardından, özellikle farklı medeniyetlere ve dinlere mensup kişilerin Müslüman olmaları ile birlikte, onların sahip olduğu birikim ile İslâmî ilimlerin her birinin sahip olduğu kazanımlar mezcedilmeye başlandı. Dolayısıyla tasnif dönemi diyebileceğimiz bu süreci ikinci bir adım, imtizâcın hâsıl ettiği müktesebâtı ise tefekküre doğru atılan ilk adım olarak değerlendirmek mümkündür.
İlim dallarının, malumâta dayalı inşâdan tefekküre dayalı tasavvura geçişinde söz konusu ara merhale çok önemli bir tesir icra etmiştir. Bugün İslâmî düşüncenin tefekkür temellerinin sağlamlaştırıldığı merhale ve her türlü adımın atıldığ süreç ‘öteki ile karşılaşmanın kazanımlarının’ bize ait tasavvura uygun bir dönüşüme tabi tutulmasından sonra kurgulanmıştır. Öteki ile karşılaşma dönemi diyebileceğimiz bu merhalede mevcut kazanımları edinip üstlenmek, bir ilmi ilim yapan cihet-i vahdesini tespit, konu ve mesâilindeki farklılaşma dolayısıyla yeni ilim dallarının teşekkülü ve küllî tefekkür geleneğinin vazgeçilmez bir parçası olması şeklinde tezâhür etmiştir.
Tefekkür geleneğimizin içinde yer alan ilim ehlinin, bu küllî tasavvuru idrâk etmesi ve tasavvuru teşkil eden bir duruşa sahip olması, mensuplarından söz konusu tasavvuru üstlenecek insanları/ilim ehlini yetiştirmesine bağlıdır. Bu da, içinde doğulan tasavvurun, hâli hazırda ve gelecekte üstlenilip sürdürülmesi için atılması gereken doğru adımları tespit ve tatbik ile mümkündür.
Geleceği kurgulayacak ilim ehlinin, içinden geldiği toplumdan edindiği ortalama müktesebâtla yetinmeksizin, tedrîs ve ta‘lîm sürecinde işaret edilen ilim dallarından her birinin ‘içselleştirerek’ elde edilmesi umulan kazanımlarını ikmâl etmesi gerekir. Dil, mantık ve irfân birlikteliğinin hâsıl ettiği usûlün kazanımlarının özümsemesi, kendisinde bir küllî tasavvur ve duruşun zâtında vücut bulması bize ait tasavvurun hâsıl olmasının vazgeçilmez yoludur.
Bütünüyle Batı esaslı eğitim-öğretim değerler manzûmesinin kurgulayıp kontrol ettiği dinî eğitim; her şeyden önce bize ait tasavvuru terk etmeyi öncelemiş, ikinci olarak bidâyetten itibaren tedrîs sürecini izleyip kâmil manada içselleştirerek bir tasavvur oluşumunu imkânsız hâle getirmiştir. Bugün, gerek yaygın gerekse örgün din tasavvurunun teşekkülünü sağlayan diyanet, ilâhiyat ve kendine ait tasavvuru keşfedip sürdürememiş medrese-dergâh camiası, farkında olmadan Batı değerler manzûmesi üzerinden ve müsaade edilen sınırlar içerisinde kalan bir tasavvur üretmektedir. Üretilen ‘yeni tasavvurun’ i‘tikâdî, amelî ve zihnî anlamda ilim geleneğimize aykırı bir mahiyet arz etmesi, ötekine ait değerleri destekleyici vasfından kaynaklanmaktadır.
İşaret edilen hususların farkında olarak yayın faaliyetlerini sürdüren Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) aracılığı ile kendi duruşumuzu ve müşterek tasavvurumuzu keşfe gayret gösteren arayışlara imkân sunmayı önemsiyoruz. Bir başka deyişle, tereddüt ve sapmaların farkına vararak seyrimize devam etmenin mutlak ihtiyacımız olduğunun idrâki içerisindeyiz. Dolayısıyla aklî, kalbî ve zihnî tekâmülü hâsıl eden usûl tasavvurumuzun öncelenmesi, malûmâtın bu tasavvura göre yorumlanması gerektiğini müdrikiz.
Yayın hayatımızın ikinci yirmi yılı içerisinde, faaliyetlerimizi kesintisiz sürdürerek geride bıraktığımız yirmi iki yılın ardından, Hadis Tetkikleri Dergisi’nin bu sayısında; hadis ilimlerinin muhtelif alanlarında ilmî, irfânî ve nazarî alanlara ta‘alluk eden ilginizi çekecek tetkiklere yer verdik. Araştırmacı ve akademisyenlerimizin müktesebâtını yansıtan tetkikler, araştırma notları, bilimsel etkinlik ve kitap tanıtımları bu sayımızda sizlerin ilgisine arz ettiğimiz içeriğimizdir.
Makaleleriniz ve araştırmalarınızla sağladığınız destekleriniz sayesinde muhteviyâtı daha da zenginleşecek olan Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) kendini keşif gayreti içerisinde olan ilim ehlince bize iletilen her türlü talebe açık olup bütün imkânlarımızı kullanarak talepte bulunanları desteklemeye çalışacağımızın bilinmesini isteriz.
Geride bıraktığımız kesintisiz yirmi iki yıl ve kırk üç sayı boyunca Hadis Tetkikleri Dergisi’ne (HTD) destek olan, sahip çıkan, bizleri cesaretlendiren, yazılarıyla bizi onurlandıran bütün hoca ve kardeşlerimize şükranlarımızı sunarken bundan sonra da HTD’nin imkânlarının, araştırmacılarımızın hizmetinde olduğunu te’yîden ifade istiyoruz.
Gelecek sayılarımızda görüşmek dileğiyle...
Saygılarımızla...
İbrahim HATİBOĞLU