Karia Bölgesi’nde Yeni Bir Erken Tunç Çağı Merkezi: Çapalıbağ

Yıl 2020, Cilt: 37 Sayı: 1, 195 - 219, 30.06.2020

Umay Oğuzhanoğlu , Sabiha Pazarcı

https://doi.org/10.32600/huefd.682373

Cited By: 4

Öz

Karia, Batı Anadolu’da Erken Tunç Çağı açısından çok az araştırılmış bir bölgedir. Bu nedenle, kazılarda elde edilmiş arkeolojik verilerin değerlendirilmesi, bölge açısından özel bir önem taşımaktadır. Bu çalışmada, Muğla Müzesi tarafından Yatağan ilçesindeki kömür havzasında yürütülen kurtarma kazılarında, Çapalıbağ Mevkii’nde açığa çıkarılan Erken Tunç Çağı mezarlarından elde edilen veriler ve Karia Erken Tunç Çağı içerisindeki yeri değerlendirilmeye çalışılmıştır. Tek örnek hariç tamamı pithos ve çömleklerden oluşan 19 adet mezar, bunların içinden ve çevresinden ele geçirilmiş olan seramik örnekleri ve metal buluntular değerlendirmeye alınmıştır. Mezarlığın kuzey kesiminin ETÇ IA’da, güney kesiminin ise ETÇ IB/IIA sürecinde kullanım gördüğü anlaşılmıştır. Seramik örnekleri içerisinde, Kalkolitik Çağ’dan başlayan bazı geleneklerin devam ettiği, Karia için karakteristik olan Geç-ETÇ II unsurlarının ise henüz ortaya çıkmadığı dikkat çekmektedir. Tamamı ETÇ IB/IIA evresine ait olan az sayıdaki metal buluntular, altın, gümüş ve bakır/bakır alaşımı kullanımının ve özellikle de kaplama tekniğinin bölgede erken bir süreçte kullanıldığını göstermesi açısından ilgi çekici sonuçlar vermiştir. Mezarlardan alınan mutlak yaşlandırma sonuçlarına göre, mezarlığını MÖ 3100-2600 aralığına tarihlendirilmesi mümkün olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Erken Tunç Çağı, Yatağan Ovası, Güneybatı Anadolu, Karia, Mezarlık

A New Early Bronze Age Site in Caria: Çapalıbağ

Öz

Caria is an underinvestigated part of West Anatolia in terms of the Early Bronze Age (EBA). For this reason, the study on new archaeological data obtained through excavations is particularly important for the region. This paper focuses on a new Early Bronze Age cemetery unearthed during the rescue excavation by Muğla Museum in the coal basin in Yatağan district. The main subject of the study consists of 19 tombs (all of which are pithoi or pots except for one), pottery and metals discovered in Çapalıbağ. The northern part of the cemetery started being used as of EBA IA, whilst the southern part was in use during EBA IB/IIA. While pottery retained some characteristics of chalcolithic period, the Carian late-EBA II traits did not fully emerge yet. Metal finds, all of which date to EBA IB/IIA, demonstrated the use of gold, silver and copper/copper alloy and especially the coating technique in the region in an early stage. The cemetery was used between 3100-2600 BC according to the results of absolute aging obtained from the graves.

Anahtar Kelimeler

Early Bronze Age, Yatagan Plain, Southwest Anatolia, Caria, cemetery

Kaynakça

• Arık, R. O. (1937). Les fouilles d’Alaca Höyük entreprises ar la société d’histoire turque. Rapport préliminaire sur les travaux en 1935. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Bent, J. T. (1888). Discoveries in Asia Minor. The Journal of Hellenic Studies, 82-87.
• Blegen, C. W., Caskey, J. L., Rawson M. ve Sperling, J. (1950). Troy I, General Introduction, The First and Second Settlements. New Jersey: Princeton University Press.
• Bostancı, O. Kolankaya-Bostancı, N., Deniz, U. ve Oğuzhanoğlu, U. (2006). Erken Tunç Çağı Anadolu Ticaret Ağına Yeni Bir Katkı: Kula Bölgesinden Bir Grup Erken Tunç Çağı Seramiği. Anadolu Medeniyetleri Müzesi 2005 Yıllığı, 221-50.
• Boysal, Y. (1979). Lagina Kazıları, Türk Tarih Kongresi, 8, 389-390.
• Bronk-Ramsey, C. (2017). Methods for Summarizing Radiocarbon Datasets. Radiocarbon, 59(2), 1809-1833.
• Duru, R. (1996). Kuruçay Höyük II, 1978-1988 Kazılarının Sonuçları, Geç Kalkolitik ve İlk Tunç Çağı Yerleşmeleri. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Duru, R. (2001). Bademağacı Kazıları 1999 Yılı Çalışma Raporu. Belleten, LXIV/240, 583-598.
• Duru, R. (2002). Bademağacı Kazıları 2000 ve 2001 Yılları Çalışma Raporu. Belleten, LXVI/246, 549-594.
• Duru, R. (2004). Bademağacı Kazıları 2002 ve 2003 Yılları Çalışma Raporu. Belleten, LXVIII/252, 519-560.
• Efe, T. ve Ay-Efe, D. Ş. M. (2000). Early Bronze Age I Pottery from Küllüoba near Seyitgazi, Eskişehir. Anatolia Antiqua, 8, 1-87.
• Efe T. ve Fidan, M. E. (2006). Pre-Middle Bronze Age metal objects from inland Western Anatolia: A typological and chronological evaluation. Anatolia Antiqua, 14, 15-43.
• Eslick, C. (1992). Elmalı-Karataş I. The Neolithic and chalcolithic Periods: Bağbaşı and Other Sites. Bryn Mawr: Bryn Mawr College.
• Eslick, C. (2009). Elmalı-Karataş V. The Early Bronze Age Pottery of Karataş: Habitation Deposits. Oxford: Archaeopress.
• Fidan, M. E. (2005). İç Batı Anadolu Tunç Çağı Öncesi Metal Eserler. Yüksek Lisans Tezi: İstanbul Üniversitesi.
• French, D. H. (1997). Early Bronze Age Pottery in Western Anatolia. A Summary 1970-1995. C. Doumas (Ed.) Poliochni e l’antica eta’ del Bronzo nell’Egeo settentrionale içinde (s. 569-595) Athens: Scuola Archeologica Italiana de Atene.
• Gülseven, E. (2002). Milas Müzesi Eski Tunç Çağı Kapları Yüksek Lisans Tezi: Muğla Üniversitesi. Günel, S. (2014). Çine-Tepecik 2012 Yılı Kazıları. Kazı Sonuçları Toplantısı, 35/2, 111-123.
• Gürkan G. ve Seeher J. (1991). Die Frühbronzezeitliche Nekropole von Küçükhöyük bei Bozüyük. Istanbuler Mitteilungen, 41, 39-90.
• Herscher, E. (2003). The Ceramics. S. Swiny, G. Rapp and E. Herscher (Ed.), Sotira Kaminoudhia: an Early Bronze Age Site in Cyprus içinde (pp 145-210). Boston : American Schools of Oriental Research.
• Joukowsky, M. S. (1986). Prehistoric Aphrodisias: an account of the excavations and artifact studies. Providence, R.I. : Brown University, Center for Old World Archaeology and Art.
• Kadish, B. (1969). Excavations of Prehistoric Remains at Aphrodisias, 1967. American Journal of Archaelogy, 73, 49-65.
• Kara, O. (2013). Karia Bölgesi Tunç Çağı Yerleşimler. Doktora Tezi: Selçuk Üniversitesi.
• Kazıl, E. (2004). Yatağan Ovası ve Çevresinin Arkeolojik Araştırması, Yüksek Lisans Tezi: Muğla Üniversitesi.
• Keskin, L. (2009). İzmir Bölgesi Maden İşçiliği. Başlangıcından M.Ö. III. Bin Sonuna Kadar Madeni Eser Üretimi ve Ticareti. Doktora Tezi: Ankara Üniversitesi.
• Koşay, H. Z. (1938). Alaca Höyük Hafriyatı 1936. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Koşay, H. Z. (1951). Türk Tarih Kurumu Tarafından Yapılan Alaca Höyük Kazısı. 1937-1939’daki Çalışmalara ve Keşiflere Ait İlk Rapor. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Lamb, W. (1936). Excavations at Thermi in Lesbos. Cambridge: Cambridge University.
• Lamb, W. (1937). Excavations at Kusura Afyon Karahisar: II. Archaeologia, 87, 217-273.
• Lloyd S., Mellaart J. (1962). Beycesultan Vol. I. The Chalcolithic and Early Bronze Age Levels. London: The British Institute of Archaeology at Ankara.
• Maguire, L. C. (1990). The Circulation of Cypriot Pottery in the Middle Bronze Age. PhD Dissertation: University of Edinburgh.
• Massa, M. (2016). Networks before Empires: Cultural Transfers in West and Central Anatolia during the Early Bronze Age. PhD Dissertation: University College London.
• Mellaart, J. (1954). “Report on a Survey of Pre-Classical Remains in Southern Turkey. Anatolian Studies, 4, 175-240.
• Mellink, M. J. (1991). Anatolian Contacts with Chalcolithic Cyprus. Bulletin of the American Schools of Oriental Research 282/283, 167-175.
• Obladen-Kauder, J. (1996). Kleinfunde aus ton, knochen und metall. A. Baykal-Seeher ve J. Obladen-Kauder (Eds.), Demircihüyük IV Die kleinfunde içinde (s. 209-314). Mainz am Rhein: Philipp von Zabern.
• Oğuzhanoğlu, U. (2015). Stratonikeia Antik Kenti Çevresinde Erken Yerlesim İzleri. B. Söğüt (Ed.), Stratonikeia Çalısmaları 1, Stratonikeia ve Çevresi Araştırmaları içinde (s. 9-28). İstanbul: Ege Yayınları.
• Oğuzhanoğlu, U. (2019). Erken Tunç Çağı’nda Stratonikeia. B. Söğüt (Ed.), Stratonikeia Mimari, Heykel ve Küçük Buluntu Araştırmaları içinde (s. 1-11). İstanbul: Ege Yayınları.
• Oğuzhanoğlu-Akay, U. (2015). Laodikeia-Kandilkırı Verileri Işığında Güneybatı Anadolu’da Erken Tunç Çağı 2 ve 3. Doktora Tezi: Pamukkale Üniversitesi.
• Özdemir, S. (2011). M.Ö. III. Binde (Eski Tunç Çağı) Orta Anadolu ve Kuzey Anadolu’da Madeni Silah Tiplerinin Gelişimi. Yüksek Lisans Tezi: Selçuk Üniversitesi.
• Özdoğan, M. (2019). Hammaddeden Ustalara Tarihöncesi Arkeolojisinde Malzeme. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat.
• Pecorella, P. E. (1984). La Cultura Preistorica di Iasos in Caria. Roma: G. Bretschneider.
• Reimer, R. W., Richards, D. A., Scott, E. M., Southon, J. R., Staff, R. A., Turney, C. S. M. ve van der Plicht, J. (2013). IntCal13 and Marine13 Radiocarbon Age Calibration Curves 0-50,000 Years cal BP. Radiocarbon, 55(4).
• Sarı, D. (2012). İlk Tunç Çağı ve Orta Tunç Çağı’nda Batı Anadolu’nun Kültürel ve Siyasal Gelişimi. MASROP E-Dergi, 7, 112-249.
• Sarı, D. ve Arslan, F. (2017). İlk Tunç Çağı’nda Batı Anadolu’da Üç Ayaklı Mutfak Kabının Yayılımı ve Gelişimi. Belleten LXXXI/290, 1-22.
• Söğüt, B. (2013). Stratonikeia’da Hellenistik Dönem Öncesi. M. Tekocak (Ed.), K. Levent Zoroğlu’na Armağan içinde (s. 605-623), İstanbul: Ege Yayınları.
• Stronach, D. (1962). “Metal Objects”. S. Lloyd ve J. Mellaart, Beycesultan Vol. I. The Chalcolithic and Early Bronze Age Levels. London: The British Institute of Archaeology at Ankara.
• Swiny, S. (2003). The metal. In S. Swiny, G. Rapp ve E. Herscher (Eds.) S. Swiny, G. Rapp ve E. Herscher (Ed.), Sotira Kaminoudhia: an Early Bronze Age Site in Cyprus içinde (pp 369-396). Boston : American Schools of Oriental Research.
• Şahoğlu, V., Vural, H. ve Karaturgut, E. (2009). Çeşme-Boyalık Erken Tunç Çağı Mezarlığı. Araştırma Sonuçları Toplantısı, 26/1, 235-252.
• Tekin, H. (2015). Eski Anadolu Madenciliği. Arkeolojik Verilerin Işığı Altında Başlangıcından Demir Çağı’na Kadar. Ankara: Bilgin.
• Tekin, H. (2018). Madeni Eser Tipolojisi. Ankara: Bilgin.
• Tırpan, A. A. (1997). Buluntular Işığında Lagina ve Yakın Çevresinin Tarihi Süreci, Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi, 11, 75-98.
• Tırpan A. ve Gider Z. (2011). Lagina ve Börükçü 2009 Yılı Çalışmaları. Kazı Sonuçları Toplantısı, 32-2, 374-395.
• Tolstikov, V. (1996). The Gold of Troy. Searching for Homer’s Fabled City. New York: Abrams Türkteki, M. (baskıda). The ‘Anatolian-Type’ Amphora and its Relation to the Early Bronze Age Elites. Form Past to Preset: Studies in Memory of Manfred O. Korfmann içinde.
• Tütüncüler-Bircan, Ö. (2019) Batı Anadolu Aşağı Büyük Menderes Havzası ETÇ Köy Yaşamından Kesit: Çakırbeyli-Küçüktepe Höyük. A. Erön ve E. Erdan (Ed.) Doğudan Batıya 70. Yaşında Serap Yaylalı’ya Sunulan Yazılar içinde (s. 453-463), Ankara: Bilgin.
• Umurtak, G. ve Duru, R. (2014). Hacılar Büyük Höyük Kazıları. Arkeoloji ve Sanat, 145, 1-20.
• Vermeule, E. (1964). The Early Bronze Age in Caria. Archaeology, 17/4, 244-249.
• Warner, J. L. (1994). Elmalı-Karataş II. The Early Bronze Age Village of Karataş. Bryn Mawr: Bryn Mawr College.
• Webb, J. M. ve Frankel, D. (1999). Characterizing the Philia Facies: Material Culture, Chronology, and the Origin of the Bronze Age in Cyprus. American Journal of Archaeology, 103, 3-43.
• Yaylalı S. ve Akdeniz E. (2002). Aphrodisias Müzesi’ndeki Karahisar Buluntuları. Olba, VI, 1-40.