Türkiye’de Köy Romanını Yeniden Yorumlamak: Modernleşme ve Alegori

Yıl 2021, Cilt: 38 Sayı: 2, 357 - 369, 15.12.2021

Kadir Dede

https://doi.org/10.32600/huefd.799321

Cited By: 1

Öz

Bu çalışma 1950-1960 yılları arasında yayımlanan köy romanlarının modernleşme ve ulus-inşası süreçleriyle olan ilişkisini milliyetçilik ve ulusal alegori olgularının ışığında çözümlemeyi amaçlamaktadır. Genelde edebiyat, özelde ise roman türü, Tanzimat Dönemi’nden itibaren belirleyici bir paradigma olarak modernleşme süreci ve özellikle 1923’ten sonra devlet eliyle yürütülen bir proje olarak ulus inşası ile yoğun bir ilişki içinde olmuştur. Ancak ellili yıllarda popülerlik kazanan köy romanı, yazarları, konuları, anlatının geçtiği mekan ve edebi akımlar içerisinde yerleştirileceği konum itibarıyla önemli farklar arz eder. Öyle ki, o güne değin bir “ulusal alegori” niteliği taşıyan Türk romanının bu vasfından radikal bir şekilde uzaklaşır. Çalışma bu uzaklaşmadan hareketle köy romanı hakkında iki temel soruyu yanıtlamaya çalışır: 1) Önceki dönem romanında temel paradigmayı oluşturan modernleşme ve milliyetçilik olgularının izleri köy romanında ne ölçüde takip edilebilir? 2) Köy romanlarının sunduğu içerik ve anlatı özellikleri romanın alegorik vasfının aşılmasına ve yeni bir estetik anlayışına karşılık gelmektedir midir?

Anahtar Kelimeler

Köy romanı, modernizm, milliyetçilik, alegori, estetik

Destekleyen Kurum

Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırmalar Birimi

Proje Numarası

SKG-2017-13160

Reinterpretation of Village Novel in Turkey: Modernization and Allegory

Öz

This study aims to analyze the relationship between village novels that published in 1950-1960 and the processes of modernization and nation-building through the conceptual framework of nationalism and national allegory. Literature in general, and the novel in particular, has been closely associated with the modernization process as a defining paradigm since the Tanzimat period, and especially with nation-building as a state-led project after 1923. However, as a genre that became popular in the 1950s, the village novel has broken up with the previous tradition in terms of its authors, subjects, space aspect of the narrative and its situation within different literary movements. So that, it radically diverges from the “national allegorical” character of the Turkish novel. The research investigates the potential answers to the following questions: 1) Is it possible to observe the effects of modernization and nationalism as the main paradigm of the previous novel tradition? 2) Can the features of the village novel on content and narrative be interpreted as a surpass of the allegory and a new aesthetic understanding?

Anahtar Kelimeler

Village novel, modernism, nationalism, allegory, aesthetics

Proje Numarası

SKG-2017-13160

Kaynakça

• Ahmad, A. (1987). Jameson’s Rhetoric of Otherness and The “National Allegory”. Social Text, 17, 3-25.
• Akyıldız, K. ve Karacasu, B. (1999). Mavi Anadolu: Edebi kanon ve milli kültürün yapılandırılışında Kemalizm ile bir ortaklık denemesi. Toplum ve Bilim, 81, 26-43.
• Alangu, T. (1965). Cumhuriyetten Sonra hikaye ve roman cilt 2: 1930-1950. İstanbul: İstanbul Matbaası.
• Anderson, B. (2009). Hayali cemaatler – Milliyetçiliğin kökenleri ve yayılması. (İ. Savaşır, Çev.). İstanbul: Metis.
• Apaydın, T. (1983). Sarı traktör. İstanbul: Cem.
• Arısoy, M. S. (1972). Karapürçek. İstanbul: Varlık.
• Aygen, R. E. (1957). Despot. İstanbul: Remzi.
• Baykurt, F. (2006). Yılanların öcü. İstanbul: Literatür.
• Belge, M. (1998). Edebiyat üstüne yazılar. İstanbul: İletişim.
• Blommaert, J. (2005). Discourse – A critical introduction. Cambridge: Cambridge University Press.
• Çavdar, T. (2009). Türkiye’nin yüzyılına romanın tanıklığı. İstanbul: Yazılama.
• Dino, G. (1978). Türk romanının doğuşu. İstanbul: Cem.
• Erdinç, F. (1979). Alinin biri. İstanbul: Habora.
• Evin, A. (1983). Origins and development of the turkish novel. Minneapolis: Bibliotheca İslamica.
• Fairclough, N. (2006). Discourse and social change. Cambridge: Polity Press.
• Gündüz, O. (2007). 1960 Sonrası. T.S. Halman (Ed.). Türk edebiyatı tarihi 4 içinde (s. 279-382). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Gürbilek, N. (2004). Kör ayna, kayıp şark. İstanbul: Metis Yayınları.
• Gürsel, N. (1993). Bozkırdaki yabancı – Türk edebiyatı üzerine. İstanbul: Yapı Kredi.
• Hançerlioğlu, O. (1954). Ekilmemiş topraklar. İstanbul: Varlık.
• Irmak, E. (2018). Eski köye yeni roman. İstanbul: İletişim.
• Jameson, F. (2016). Modernizm ideolojisi – Edebiyat yazıları. (K. Atakan & T. Birkan, Çev.). İstanbul: Metis.
• Jusdanis, G. (1998). Gecikmiş modernlik ve estetik kültür - Milli edebiyatın icat edilişi. (T. Birkan, Çev.). İstanbul: Metis.
• Kaplan, R. (1997). Cumhuriyet dönemi Türk romanında köy. Ankara: Akçağ.
• Karataş, T. (2001). Ansiklopedik edebiyat terimleri sözlüğü. İstanbul: Perşembe Kitapları.
• Karpat, K. (2009). Osmanlı’dan günümüze edebiyat ve toplum. İstanbul: Timaş.
• Kemal, O. (1972). Bereketli topraklar üzerinde. İstanbul: Cem.
• Kemal, Y. (1967). Teneke. İstanbul: Ararat Yayınevi.
• Kemal, Y. (2013). İnce Memed 1-2-3-4, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Kıray, M. B. (2006). Toplumsal yapı ve toplumsal değişim. İstanbul: Bağlam.
• Kudret, C. (1987). Türk edebiyatında hikâye ve roman II: Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e kadar (1911-1922). İstanbul: İnkılâp.
• Kocagöz, S. (1954). Yılan hikayesi. İstanbul: Yeditepe.
• Makal, M. (1978). Bizim köy. İstanbul: Derinlik.
• Mardin, Ş. (1992). Türk modernleşmesi – Makaleler 4. İstanbul: İletişim.
• Moran, B. (2010). Türk romanına eleştirel bir bakış I. İstanbul: İletişim.
• Moran, B. (2001). Türk romanına eleştirel bir bakış II. İstanbul: İletişim.
• Nabi, Y. (1937). Edebiyatımızın bugünkü meseleleri. İstanbul: Kanaat.
• Naci, F. (2007). Yüzyılın 100 Türk romanı, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Naci, F. (2002). Türk romanında ölçüt sorunu: Eleştirinin günlüğü ı (1980-1986). İstanbul: Yapı Kredi.
• Özkırımlı, U. (2010). Milliyetçilik üzerine güncel tartışmalar: Eleştirel bir müdahale. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Parla, J. (1993). Babalar ve oğullar – Tanzimat Romanının epistemolojik temelleri. İstanbul: İletişim.
• Parla, J. (2011). Alegoriden Mesel’e: Türk romanında Anadolunun kayıtları. Z. Uysal (Ed.). Edebiyatın omzundaki melek: Edebiyatın tarihle ı̇lişkisi üzerine yazılar içinde (s. 317-336). İstanbul: İletişim.
• Seyhan, A. (2014). Dünya edebiyatı bağlamında modern Türk romanı. İstanbul: İletişim.
• Szeman, I. (2003). Zones of ınstability – Literature, postcolonialism, and the nation. Baltimore: The John Hopkins University Press.
• Tahir, K. (2019). Körduman. İstanbul: İthaki.
• Tahir, K. (1996). Yediçınar taylası. İstanbul: Adam.
• Tahir, K. (1991). Sağırdere. İstanbul: Adam.
• Tahir, K. (1989). Köyün kamburu. İstanbul: Adam.
• Tankut, H. R. (1939). Köylerimiz – Bugün nasıldır, dün nasıldı, yarın nasıl olmalıdır. Ankara: Kenan Basımevi.
• Tekeli, İ. (2007). Türkiye’de siyasal düşüncenin gelişimi konusunda bir üst anlatı. T. Bora & M. Gültekingil (Ed.). Modern Türkiye’de siyasi düşünce cilt 3 – Modernleşme ve batıcılık içinde (s. 19-42). İstanbul: İletişim.
• Timur, T. (2002). Osmanlı-Türk romanındaki tarih, toplum ve kimlik. Ankara: İmge.
• Tuncer, C. (1960). Hacizli toprak. İstanbul: Remzi.
• Uysal, Z. (2004). Sahih bir toplumcu gerçekçilik: Bereketli toprakların destanı. Varlık, 1167, 16-19.
• Yalçın, A. (2002). Siyasal ve sosyal değişmeler açısından Cumhuriyet Dönemi Türk romanı (1920-1946). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yavuz, H. (2007). Modernleşme: Parça mı, bütün mü? Batılılaşma: simge mi, kavram mı? T. Bora & M. Gültekingil (Ed.). Modern Türkiye’de siyasi düşünce cilt 3 – Modernleşme ve batıcılık içinde (s. 212-218). İstanbul: İletişim.
• Yılmaz, D. (2002). Roman kavramı ve Türk romanının doğuşu, İstanbul: Ozan.