Recaizâde Mahmut Ekrem’s Theatre

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 18, 302 - 319, 15.10.2021

Selda Uygur Gürbüz

https://doi.org/10.20304/humanitas.935450

Öz

Recaizâde Mahmut Ekrem (1847-1914), one of the most important names of Tanzimat literature, was one of the leaders of the period of renewal. Ekrem, who is accepted as the teacher of the Servet-i Fünun generation. Recaizâde Mahmut Ekrem has produced works in various genres such as poetry, theater, story, novel, essay, art and literature. Although he mostly worked in the field of poetry, theater is one of the genres that Ekrem could not remain indifferent to. Published in 1870, Afife Anjelik was published chronologically before all these genres, poems with a large volume, so that Ekrem’s literary activities began with the genre of theater. In the study, the author’s theaters will be analyzed in detail, and it will be emphasized that the theater works should also be taken into consideration while evaluating the writer’s literary identity as a whole.

Anahtar Kelimeler

Recaizâde Mahmut Ekrem, theatre, Tanzimat, comedy, drama

Recaizâde Mahmut Ekrem’in Tiyatroları

Öz

Tanzimat edebiyatının en önemli isimlerinden biri olan Recaizâde Mahmut Ekrem (1847-1914) yenileşme döneminin önderlerinden biridir. Servet-i Fünûn neslinin hocası olarak kabul edilen Ekrem, Tanzimat’ın ve yenileşme döneminin ilk kuşağının öncü sanatçıları Namık Kemal ve Ziya Paşa’nın ardından Tanzimat’ın ikinci kuşağı olarak adlandırılan dönemde faaliyetlerini sürdürür. Yol gösterici ve öğretici kimliğiyle üstat sıfatıyla anılan Recaizâde Mahmut Ekrem, şiir, tiyatro, hikâye, roman, deneme, sanat ve edebiyat üzerine yazılar gibi çeşitli türlerde eserler vermiştir. En çok şiir alanında eser vermekle birlikte Tanzimat döneminde ‘eğlencelerin en faydalısı olduğu’ düşüncesiyle üzerinde en çok durulan türlerden biri olan tiyatro Ekrem’in kayıtsız kalamadığı türlerden biridir. 1870 yılında yayınlanan Afife Anjelik Ekrem’i ön plana çıkaran edebi türlerden daha önce kaleme alınmıştır ve daha hacimlidir. Bu nedenle Ekrem’in edebi faaliyetlerinin başlangıcını tiyatroya dayandırmak yanlış olmayacaktır. Çalışmada yazarın tiyatroları ayrıntılı analiz edilecek, yazarın edebi kimliği bütüncül olarak değerlendirilirken tiyatro eserlerinin de dikkate alınması gerektiği üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Recaizade Mahmet Ekrem, tiyatro, Tanzimat, komedi, dram

Kaynakça

• And, M. (2019). Kısa Türk tiyatrosu tarihi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Arslan, N. (2017). Recaizâde Mahmut Ekrem’in atala çevirisini biçimlendiren kültürel ve estetik kaygılar. Bilig, 81,139-163.
• Atay, S. (2021). Üstat Ekrem. Ankara: Hece Yayınları.
• Chateaubriand, F. (2002). Atala-Rene. İstanbul: Özgü Yayınları.
• Çamurdan, E. (2015). Tanzimat dönemi Türk tiyatrosu. İstanbul: Habitus Yayınları.
• Çetin, N. (2016). Tanzimat dönemi Türk edebiyatı. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Ekrem, R. M. (2020). Piyesler. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Enginün, İ. (2008). Türkçede Shakespeare. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kerman, Z. (1979). Recaizâde Ekrem’in atala romanı ile atala yahut Amerika vahşileri piyesi üzerine bir karşılaştırma denemesi. Nevin Önberk Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları Sempozyumu I Tiyatro, Ankara.
• Nutku, Ö. (2001). Dram sanatı tiyatroya giriş. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Parlatır, İ. (2012). Recaizâde Mahmut Ekrem. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Sazyek, H. (2020). Recaizâde Mahmut Ekrem Piyesler. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Sevengil, R.A. (2015). Türk tiyatrosu tarihi. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (1988). 19 uncu asır Türk edebiyatı tarihi. İstanbul: Çağlayan Kitabevi Yayınları.
• Yüksel, A. (1995). Modern Türk tiyatrosunda arayış ve gelişmeler. Tiyatro araştırmaları Dergisi, 12, 123-130.