Ergodik Edebiyat: Yeni Bir Okuma Yöntemi mi? Hâlihazırdaki Yöntemlerin Yeni Adı mı?

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 20, 328 - 349, 15.10.2022

Hayrunisa Topçu

https://doi.org/10.20304/humanitas.1143011

Cited By: 1

Öz

20. ve 21. yüzyıllarda yaşanan bilimsel ve teknolojik gelişmeler yaşamın her alanını etkilemiş ve “dijital çağ” adıyla nitelendirilen yeni bir dönemi başlatmıştır. Dijitalleşmenin etkisiyle değişime uğrayan alanlardan biri de edebiyattır. Bu süreç elektronik edebiyat olarak anılan yeni bir alanın doğmasına yol açar. Elektronik edebiyat eserlerinin yaygınlaşması, yeni okuma yöntemlerine ihtiyaç duyulmasına neden olur. Bu yazının konusu olan ergodik edebiyat, elektronik metinlerin artmasıyla teori hâline getirilen bir okuma yöntemidir. Kavramın çerçevesi Espen J. Aarseth’in Cybertext Perspectives on Ergodic Literature adlı çalışmasından yola çıkılarak oluşturulacak, hipermetin ve sibermetnin tanımları yapılacak, bunların ergodik edebiyat ile ilişkisi tartışılacaktır. Çalışmanın temel amacı, ergodik edebiyat kavramının teorik düzeyde Türkçe literatüre kazandırılmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Elektronik edebiyat, Ergodik edebiyat, Hipermetin, Sibermetin

Kaynakça

• Aarseth, E. J. (1997). Cybertext perspectives on ergodic literature. London: John Hopkins University Press.
• Aktaş, F. E. (2019). Misadventures of Laura Silver: Nezaket beraberinde masumiyeti getirmez. Kayıp Rıhtım. https://kayiprihtim.com/inceleme/misadventures-of-laura-silver-oyun-inceleme/ Erişim tarihi: 06.07.2022
• Aktulum, K. (2018). Metinlerarasılık görüngüsünde gerçeklik ya da metnin göndergeselliği. Bilig, 85, 233-256.
• Barthes, R. (2006). Yazı üzerine çeşitlemeler / metnin hazzı. (Ş. Demirkol, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1973).
• Barthes, R. (2020). Yazarın ölümü. (O. Tecimen, Çev.). Oggito, https://oggito.com/icerikler/yazarin-olumu/8913 Erişim tarihi: 31.08.2022
• Booth, W. C. (2012). Kurmacanın retoriği. (B. O. Doğan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1972).
• BloomChan. (2017). İblis: Ölüm okyanusu oyun incelemesi. BloomChan.blogspot. http://bloom-chan.blogspot.com/2017/08/ilbis-olum-okyanusu-oyun-incelemesi.html Erişim tarihi: 06.07.2022
• Cyber. (t.b.). Tureng İngilizce-Türkçe sözlük içinde https://tureng.com/tr/turkce-ingilizce/cyber Çınar, E. (2013). Kitap-lık dosya: Blog:Yeni bir yazın türü mü?, 168, 4-16.
• Eco, U. (1996). Anlatı ormanlarında altı gezinti. (K. Atakay, Çev.). İstanbul: Can Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1994).
• Ergodik teori. (t.b). Stringfixer. https://stringfixer.com/tr/Ergodic_theory
• Eskelinen, M. (2012). Cybertext poetics the critical landscape of new media. New York: Continumm Books.
• Gálves, R. C. ve Carreño, M. V. (2019). New possibilities in audiovisual ergodic narratives. International Journal of Transmedia Literacy, 5, 123-134.
• Genç, H. (2018, 22 Temmuz). Kitap okuma alışkanlığınızı değiştirecek uygulamalar. https://www.hasangenc.com/kitap-okuma-aliskanliginizi-degistirecek-uygulamalar/ Erişim tarihi: 31.08.2022
• Genette, G. (2017). Anlatının söylemi. (F. B. Aydar, Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi. (Orijinal çalışma basım tarihi 1972).
• Gere, C. (2018). Dijital kültür. (A. Akın, Çev.). İstanbul: Salon Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 2008).
• Foucault, M. (2006). Yazar nedir? Sonsuza giden dil seçme yazılar 6, (I. Ergüden, Çev.). (1. baskı) içinde (s. 224-259). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1994).
• Hayles, N. K. (2014). Elektronik edebiyat nedir? (G. Kayol Günher ve S. Ercan, Çev.). Yeni medyaya eleştirel yaklaşımlar (1. baskı) içinde (s. 323-367). İstanbul: Doğu Kitabevi. (Orijinal çalışma basım tarihi 2007).
• Huizinga, J. (2018). Homo ludens. (M. A. Kılıçbay, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Orijinal çalışma basım tarihi 1955).
• Idowu-Faith, B. O. (2012). Hyperfictional language in Michael Joyce’s Afternnon, a story and Megan Heyward’s of day, of night (Yayınlanmamış doktora tezi). Ibadan Üniversitesi, Nijerya.
• Kibar, M. (2020). Görsel roman nedir? Visual novel hakkında her şey. Kayıp Rıhtım. https://kayiprihtim.com/dosya/gorsel-roman-nedir-visual-novel/ Erişim tarihi: 08.07.2022
• Kontopoulou, E. U., Predari, M. ve Gallopoulos. (2013). Onomatology and content analysis of ergodic literature. NHT. 1-5.
• Madran, R. O. (t.b.). Bilgisayarın tarihçesi. İçinde Bilgisayar teknolojilerine giriş (Ders notu). https://madran.net/wp-content/uploads/2013/09/btu100_1_ek_bilgisayarin_tarihcesi.pdf Erişim tarihi: 04.07.2022
• Malinowski, B. (1990). İnsan ve kültür bir bilimsel kültür kuramı ve öbür denemeler. (M. F. Gümüş, Çev.). Ankara: Verso Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1944).
• Mendelsund, P. (2015). Okurken ne görürüz? (Ö. D. Gürkan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 2014).
• Montfront, N. (2020, 30 Aralık). Cybertext killed the hypertext star. Electronic book review. https://electronicbookreview.com/essay/cybertext-killed-the-hypertext-star/ Erişim tarihi: 06.07.2022
• Moran, B. (2002). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Onega S. ve Landa J. A. G. (2002). Anlatıbilime giriş. (Y. Salman ve D. Hakyemez, Çev.). İstanbul: Adam Yayınları. (Orijinal çalışma basım tarihi 1996).
• Özdenören, R. (2004). Sanal ortamda edebiyat. Hece Dosya: İnternet Ortamında Edebiyat, 8(96), 44-45. Sayısallaştırma ya da dijitalleştirme nedir? (t.b.). Dijitalles. https://www.dijitalles.com/blog/dijitallesme/sayisallastirma-ya-da-dijitallestirme/
• Seyhan, R. (2019). İnteraktif edebiyat (ya da öykü yeni bir döneme mi giriyor?). Fikir coğrafyası. https://www.fikircografyasi.com/makale/interaktif-edebiyat-ya-da-oyku-yeni-bir-doneme-mi-giriyor
• Siral, S. (2009). Dijital yeniden yaratım çağında çevirinin işleyişi: Elektronik edebiyat metinleri bağlamında çeviri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Tanburoğlu, Ö. (2018). Dijital çağın özü dijital değildir. Doğu Batı Dijital Çağ Özel Sayısı, 21(86), 7-12. Telli Yamamoto, G. ve Karamanlı Şekeroğlu, Ö. (2014). Sosyal medya ve blog. İstanbul: Kriter Yayınları.
• Ünal, H. (2016). Üç yeni mesajınız var. Hece Dijital Sayısal Kültür Özel Sayısı, 20(234-235-236), 9-17.
• Walker, J. (2012). Piecing together and tearing apart: Finding the story in Afternoon. https://jilltxt.net/txt/afternoon.html
• Yılmaz, S. (2011). Çeviribilimde metinlerarasılıktan metinlerötesiliğe: Yapısalcılık sonrası ve elektronik edebiyatla yenilenen metin kavramını çeviri kuramları üzerinden okumak (Yayınlanmamış doktora tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Yücel, D. M. (t.b.). Hayatın ölüm tarafı etkileşimli kurgu örneği. https://www.dmy.info/hayatin-olum-tarafi/