Öz
The opinions, diagnoses, and proposals of numerous government officials and figures from the clergy who identified the causes of "dissolution" in the Ottoman state system and societal structure, and provided significant suggestions for remedies (reforms), are highly important in understanding the functioning of the process. Their accurate diagnoses and treatment recommendations have not only remained significant during their time but have also retained and even increased their value over the course of history. Kâtip Çelebi (1609-1657) is one of these figures. Kâtip Çelebi's examination of the dissolution during a relatively early period, his proposals to investigate and halt the dissolution, and his contributions to problem-solving through original treatment suggestions make him highly valuable. Therefore, knowing this influential figure's observations and thoughts on the subject is crucial for comprehending the conditions of that era.
Anahtar Kelimeler
Kâtip Çelebi ottoman system dissolution in the Ottoman system reform in the Ottoman empire
Kaynakça
- Akyol, A. (2017). Dini tekellere karşı bireyin inşası. İlesam Dergi. 2 (3). Ocak-Şubat 2017. 22-26
- Altaş, E. (2002). Kâtip Çelebi’de ıslahat düşüncesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi.
- Altaş, E. (2007). Kâtip Çelebi’de ıslahat düşüncesi, Kutadgubilig. (12) Ekim-2007, 173-313.
- Banarlı, N. S. (1998). Kâtip Çelebi. Resimli Türk edebiyatı tarihi. İstanbul: MEB Yayınları.
- Bulut, E. (2006). Kâtip Çelebi’nin düşüncesinde aklî ilimlerin yeri ve önemi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi.
- Doğmuş, L. (2002). Türkiye’de XVII. yüzyıldaki dini çatışmalara sosyolojik bir bakış, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
- Erdem, M. A. (2009). Osmanlı düzeninde reform arayışları ve Kâtip Çelebi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi.
- Eş-Şâtıbî, M. (2009). El-i’tisam (Bid’atlar Karşısında Kitap ve Sünnete Bağlılıkta Yöntem). (A. İyibildiren, çev.). Konya: Kitap Dünyası.
- Günaltay, M. Ş. (1997). Hurafeler ve İslam gerçeği. İstanbul: Marifet Yayınları.
- İbn Sina. (2016). El-Kanun Fi't-Tıbb. (E. Kâhya, çev.). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
- İdiz, F. (2015). Kâtip Çelebî’nin mîzânü’l-hakk adlı eseri bağlamında Kâdızâdeliler-Sivasîler mücâdelesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 8(39). 1052-1063.
- Kâtip Çelebi. (1145). Cihânnüma, İstanbul: Müteferrika basımı.
- Kâtip Çelebi. (1972). Mizanü’l hakk fi ihtiyari’l-ahakk, (O. Ş. Gökyay, çev.). İstanbul: Devlet Kitapları.
- Kâtip Çelebi. (1982). Düstürü’l-amel li ıslâhi’l-halel (Bozuklukların düzeltilmesinde tutulacak yollar), (A. Can, çev.). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Kâtip Çelebi. (2007). Keşfü'z zünûn an esami'l - kütübi ve'l - fünun [Kitapların ve ilimlerin isimlerinden şüphelerin giderilmesi]. (R. Balcı, çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Kâtip Çelebi. (2008). Mîzânü'l-Hakk fî ihtiyâri'l-ehakk, (S. Uludağ, çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
- Kutluer, İ. (2000). Kâtip Çelebi ve Bilimler: Keşfü'z-zunun'un Mukaddimesinde "el-ilm Kavramı. M. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi. (18). 79-99
- Naima (1969). Naima tarihi. (Z. Danışman, çev.). İstanbul: Zuhuri Danışman Yayınevi.
- Özçelik, İ. (2017). Kâtip Çelebi’nin penceresinden Osmanlı devlet ve toplum hayatına ilişkin bazı düşünceler. Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi. 2(2).
- Yaran, R. (1992). “Bid’at”, İslam ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
- Yurtoğlu, B. (2007). Keşfü’z-zünûn ve Kâtip Çelebi’nin bilim anlayışı. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi.
Öz
Osmanlı devlet sisteminde ve toplum yapısında açığa çıkan “çözülmenin” sebeplerine ilişkin teşhislerde bulunan ve bu kapsamda “tedaviye” (ıslaha) yönelik önemli tekliflerde bulunan çok sayıda devlet görevlisi ve ulemaya mensup şahsiyetlerden bazılarının görüş, tespit ve teklifleri sürecin işleyişini anlamak açısından oldukça önemlidir. Bunlar, tespitleriyle ve tedavi önerileriyle sadece yaşadıkları zaman için değil, o günden bugüne uzanan süreçteki hak ederek kazandıkları önemlerini hemen hiç kaybetmeden ve hatta daha da değerli hale gelerek devam ettirmişlerdir. Kâtip Çelebi (1609-1657) bunlardan birisidir. Kâtip Çelebi, oldukça erken sayılabilecek bir dönemde, çözülmeyi tetkik edip, çözülmeyi durduracak ve problemleri çözmeye katkı sağlayacak tekliflerini dile getirmesiyle, teşhislerindeki isabetlilikle, tedavi tekliflerindeki orijinallikle oldukça değerlidir. Dolayısıyla zamanını aşmış bu şahsiyetin konuya ilişkin tespit ve düşüncelerini bilmek, dönemin şartlarını anlamak açısından önem arz etmektedir
Anahtar Kelimeler
Kâtip Çelebi Osmanlı sistemi Osmanlı sisteminde çözülme Osmanlı devletinde ıslahat
Kaynakça
- Akyol, A. (2017). Dini tekellere karşı bireyin inşası. İlesam Dergi. 2 (3). Ocak-Şubat 2017. 22-26
- Altaş, E. (2002). Kâtip Çelebi’de ıslahat düşüncesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi.
- Altaş, E. (2007). Kâtip Çelebi’de ıslahat düşüncesi, Kutadgubilig. (12) Ekim-2007, 173-313.
- Banarlı, N. S. (1998). Kâtip Çelebi. Resimli Türk edebiyatı tarihi. İstanbul: MEB Yayınları.
- Bulut, E. (2006). Kâtip Çelebi’nin düşüncesinde aklî ilimlerin yeri ve önemi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi.
- Doğmuş, L. (2002). Türkiye’de XVII. yüzyıldaki dini çatışmalara sosyolojik bir bakış, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
- Erdem, M. A. (2009). Osmanlı düzeninde reform arayışları ve Kâtip Çelebi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi.
- Eş-Şâtıbî, M. (2009). El-i’tisam (Bid’atlar Karşısında Kitap ve Sünnete Bağlılıkta Yöntem). (A. İyibildiren, çev.). Konya: Kitap Dünyası.
- Günaltay, M. Ş. (1997). Hurafeler ve İslam gerçeği. İstanbul: Marifet Yayınları.
- İbn Sina. (2016). El-Kanun Fi't-Tıbb. (E. Kâhya, çev.). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
- İdiz, F. (2015). Kâtip Çelebî’nin mîzânü’l-hakk adlı eseri bağlamında Kâdızâdeliler-Sivasîler mücâdelesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 8(39). 1052-1063.
- Kâtip Çelebi. (1145). Cihânnüma, İstanbul: Müteferrika basımı.
- Kâtip Çelebi. (1972). Mizanü’l hakk fi ihtiyari’l-ahakk, (O. Ş. Gökyay, çev.). İstanbul: Devlet Kitapları.
- Kâtip Çelebi. (1982). Düstürü’l-amel li ıslâhi’l-halel (Bozuklukların düzeltilmesinde tutulacak yollar), (A. Can, çev.). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
- Kâtip Çelebi. (2007). Keşfü'z zünûn an esami'l - kütübi ve'l - fünun [Kitapların ve ilimlerin isimlerinden şüphelerin giderilmesi]. (R. Balcı, çev.). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
- Kâtip Çelebi. (2008). Mîzânü'l-Hakk fî ihtiyâri'l-ehakk, (S. Uludağ, çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
- Kutluer, İ. (2000). Kâtip Çelebi ve Bilimler: Keşfü'z-zunun'un Mukaddimesinde "el-ilm Kavramı. M. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi. (18). 79-99
- Naima (1969). Naima tarihi. (Z. Danışman, çev.). İstanbul: Zuhuri Danışman Yayınevi.
- Özçelik, İ. (2017). Kâtip Çelebi’nin penceresinden Osmanlı devlet ve toplum hayatına ilişkin bazı düşünceler. Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi. 2(2).
- Yaran, R. (1992). “Bid’at”, İslam ansiklopedisi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
- Yurtoğlu, B. (2007). Keşfü’z-zünûn ve Kâtip Çelebi’nin bilim anlayışı. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Değişme, Azgelişmişlik ve Modernleşme Sosyolojisi |
| Bölüm | Tüm Sayı |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 21 Haziran 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 11 Sayı: INCSOS VIII Özel Sayısı |
