Henning Nølke’nin Önleyici Bağlamları Çerçevesinde Karşıtsal Sözcelerin Çok Sesli Çözümlemesi: Ayrık Tümce Örnekleri

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 23, 348 - 358, 14.03.2024

Gülden Pamukcu

https://doi.org/10.20304/humanitas.1385098

Öz

Bir sözcenin çok sesli olarak yorumlanmasına olanak tanıyan bazı metinsel ya da dilsel unsurlar bulunmaktadır. Oswald Ducrot’ya göre olumsuzlama çok önemli birçok seslilik unsurudur ve karşıtsal, betimsel ve üstdilsel olmak üzere üçe ayrılır. Öncelikli olan karşıtsal olumsuzlamadır çünkü olumsuzluğun özü karşıtlıktır. İskandinav dilbilimci Henning Nølke olumsuz sözcelerin yorumlanmasında çok sesliliğe sebep olan bir takım dilsel bağlamlar ortaya atar. Bunları “önleyici bağlamlar” olarak tanımlar. Bu çalışmada dilbilimsel çok seslilik kuramı çerçevesinde sözcelerin çözümlenmesinde bağlamın yeri ve önemi gösterilmiş ve Henning Nølke’nin öne sürdüğü dilbilimsel çok sesliliği destekleyen dilsel bağlamlardan ayrık tümce örnekleri metinsel bağlamlarıyla desteklenerek uygulamalı olarak çözümlenmiştir. Olumsuzlama ile birleşen ayrık tümcelerin karşıtsal olduğu ve çok sesliliği destekleyen önleyici bağlamlar arasına girdikleri sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Dilbilimsel çok seslilik, Henning Nølke ve önleyici bağlamlar, Çok seslilikte olumsuzlama, Bağlamsal metin analizi.

Polyphonic interpretation of polemic utterances in the framework of Henning Nølke's blocker contexts: Cleft sentences examples

Öz

There are some textual or linguistic elements that allow an utterance to be interpreted as polyphonic. According to Oswald Ducrot, negation is a very important element of polyphony, and it is divided into three categories as polemic, descriptive and metalinguistic. The polemic negation takes precedence because the basis of negation is opposition. The Scandinavian linguist Henning Nølke proposes a range of linguistic contexts that cause polyphony in the interpretation of negative utterances. He refers to these as "blocker contexts". In this study, the place and importance of context in the analysis of utterances within the framework of linguistic polyphony theory was shown and examples of cleft sentences, which are among the blocker contexts supporting linguistic polyphony suggested by Henning Nølke, were analysed practically by having been supported by their textual contexts. It is concluded that cleft sentences combined with negation are polemic and are among the blocker contexts supporting polyphony.

Anahtar Kelimeler

Linguistic polyphony, Henning Nølke and blocker contexts, Negation in polyphony, Contextual analysis of texts

Kaynakça

• Bakhtine, M. (1970). Problèmes de la poétique de Dostoïevski. Editions L'Âge d'homme.
• Budayıcıoğlu, G. (2016). Günahın Üç Rengi. Remzi Kitabevi.
• Budayıcıoğlu, G. (2019). Camdaki Kız. Doğan Yayınevi.
• Budayıcıoğlu, G. (2022). Kırmızı Pelerin. Doğan Yayınevi.
• Cristea, T., & Stoean, C. Ş. (2004). Modalités d'enonciation. Editura ASE.
• Ducrot O., & Todorov T. (1972). Dictionnaire encyclopédique des sciences du langage. Seuil.
• Ducrot, O. (1972). Dire et ne pas dire. Hermann.
• Ducrot, O. (1984). Le dire et le dit. Minuit.
• Kerbrat-Orecchioni C. (1990). Les interactions verbales, tome I, Approche interactionnelle et structure des conversations. Colin.
• Muller, C. (1991). La négation en français : syntaxe, sémantique et éléments de comparaison avec les autres langues romanes. Droz.
• Nølke, H. (1990). Formes et emplois des énoncés négatifs : polyphonie et syntaxe de ‘ne... pas’. Revue Rolane, 25(2), 215-232.
• Nølke, H. (1992). Ne... pas : négation descriptive ou polémique ? Contraintes formelles sur son interprétation. Langue française, (94), 48-67. https://doi.org/10.3406/lfr.1992.5802
• Nølke, H. (1993). Le regard du locuteur. Pour une linguistique des traces énonciatives. Kimé.
• Nølke, H., Fløttum, K., & Norén, C. (2004). Scapoline. La théorie scandinave de la polyphonie linguistique. Kimé.
• Perrin, L. (2009). La voix et le point de vue comme formes polyphoniques externes. Langue française, 164(4), 61-79. https://doi.org/10.3917/lf.164.0061
• Turan, Ü. D. (2002, Mayıs 23-24). Ayrık Tümce [Sözlü bildiri]. XVI. Dilbilim Kurultayı, Türkiye.