CELEBRATİONS OF THE 10TH ANNİVERSARY OF THE REPUBLİC İN TURKEY

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: Cumhuriyet'in 100. Yılı Özel Sayısı, 238 - 265, 10.05.2024

Saniye Vatandaş , Mehmet Güven Avcı , Celalettin Vatandaş

https://doi.org/10.20304/humanitas.1404879

Öz

On October 29, 1923, the regime changed in Turkey. For this reason, October 29 was considered very important, and October 29 of each year, the first of which was in 1924, began to be celebrated as the "Republic Day". The most important of these was the Republic Day of 1933. October 29, 1933 was considered important in many respects and a special importance was attached to the celebrations of that year. There are many internal and external reasons for this. However, one feature constituted the common aspect of the message intended to be given to everyone. This was the desire to show how many great things have been done in a short period of ten years by a regime about which there were no positive thoughts when it was established ten years ago and no hopes that it would develop and grow. For this purpose, the celebration ceremonies were intended to demonstrate the highest level of enthusiasm. Every detail of the celebration ceremonies was meticulously thought out and put into practice. This research aims to determine the meaning and importance attributed to the tenth anniversary of the Republic in the conditions of the period, based on the documents of that day.

Anahtar Kelimeler

Republic, Republic Day, Tenth Year of the Republic celebrations, public pulpits, Tenth Anniversary Amnesty

Proje Numarası

Yok

TÜRKİYE’DE CUMHURİYET’İN 10. YILI KUTLAMALARI

Öz

Türkiye, 29 Ekim 1923 günü, tarihinin önemli eşiklerinden birini geçti ve o gün rejim değişikliği yaşamıştır. Bu nedenle 29 Ekim günü çok önemsenmiş, ilki 1924 yılında olmak üzere, her 29 Ekim günü “Cumhuriyet Bayramı” olarak kutlanmaya başlanmıştır. Bunlar içerisinde en önemseneni ise 1933 yılının Cumhuriyet Bayramı olmuştur. 1933 yılının 29 Ekim günü birçok bakımdan önemli bulunmuş ve o seneki kutlamalara özel bir önem verilmiştir. Bunun dahili ve harici birçok sebebi vardır. Fakat bir özellik, herkese verilmek istenen mesajın ortak yönünü oluşturmuştur. Bu, on yıl önce kurulduğunda hakkında olumlu düşüncelerin, gelişip-büyüyeceğine dair ümitlerin olmadığı bir rejimin on yıl gibi kısa sürede ne kadar büyük işler yaptığını gösterme arzusudur. Bu amaçla, kutlama törenlerinin en üst düzeyde coşkulu olması istenmiştir. Kutlama törenlerinin her detayı titiz bir şekilde düşünülüp uygulamaya konmuştur. Bu araştırma, dönemin şartlarında Cumhuriyet’in onuncu yıl dönümüne yüklenen anlam ve önemi, o günün belgelerinden hareketle tespit etme amacındadır. Bu nedenle söz konusu kutlamalar, dönemin resmî belgelerinden ve yine o dönemin dergi ve günlük gazetelerinde yer alan makale ve haberlerden hareketle ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet, Cumhuriyet Bayramı, Cumhuriyet’in Onuncu Yılı kutlamaları, halk kürsüleri, Onuncu Yıl Affı

Etik Beyan

Çalışmada etik onaya gerek bulunmamaktadır

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Yok

Kaynakça

• 150 Mahkûm, 400 Kadar Mevkuf Tahliye Edilecek, Milliyet, 27 Teşrin-i Evvel 1933.
• 1937 Cumhuriyetin İlânı Yıl Dönümünde İstifade Edilecek Halk Kürsüleri Talimatı, Ulus Basımevi, Ankara, 1937.
• Adliyedeki Süs, Camide Kurulacak Mahyalar, Vakit, 23 Teşrin-i Evvel 1933.
• Af Kanununun Bugün Çıkması Muhtemel, Vakit, 26 Teşrin-i Evvel 1933.
• Af Layihası Meclis’e Verildi, Cumhuriyet, 26 Teşrin-i Evvel 1933.
• Ahmet Refik, “Gazi Mustafa Kemal”, Cumhuriyet, 29 Teşrin-i Evvel 1933.
• Ankara Görülmemiş Bir Gün Daha Yaşadı, Milliyet, 30 Teşrin-i Evvel 1933.
• Ankara İnsana Parmak Isırtacak Bir Halde, Vakit, 26 Teşrin-i Evvel 1933.
• Ankara’da Bayram, Vakit, 30 Teşrin-i Evvel 1933.
• Ankara’da Cümhuriyet Bayramı, Vakit, 1 Kasım 1933.
• Ankara’ya Gönderilmek Üzere İstanbul’un Toprağı Törenle Alınmış, Vakit, 31 Teşrin-i Evvel 1933.
• Ankara’ya Tehacüm Şimdiden Başladı, Cumhuriyet, 17 Teşrin-i Evvel 1933.
• Bayram Anadolu’da Nasıl Geçti?, Milliyet, 2 Kasım 1933.
• Bayram Hazırlıkları, Hizmet, 27 Teşrin-i Evvel 1933.
• Bayram Hazırlıkları, Millî Gazete, 11 Teşrin-i Evvel 1933.
• Bayram Kutlandı, Akşam, 30 Teşrin-i Evvel 1933.
• Bayram Programı, Hâkimiyeti Milliye, 27 Teşrin-i Evvel 1933.
• Bayrama Üç Gün Kaldı, Cumhuriyet, 25 Teşrin-i Evvel 1933.
• Bayramda Radyo, Vakit, 28 Teşrin-i Evvel 1933.
• Bayramda Tayyareler 50 Milyon Kâğıt Atacaklar, Cumhuriyet, 28 Teşrin-i Evvel 1933.
• Bayramımız Hariçte de Kutlandı, Milliyet, 31 Teşrin-i Evvel 1933.
• Bayramın 3. Üncü Günü De Her Yerde Aynı Hararet ve Heyecanla Tes’it Edildi, Cumhuriyet, 1 Kasım 1933.
• Bayramın Filmi, Akşam, 29 Teşrin-i Evvel 1933.
• Bayramın İkinci Günü, Ulus, 31 İlkteşrin 1937.
• Bayramın Son Günü, Cumhuriyet, 1 Kasım 1933.
• Bayramın Son Günü, Vakit, 1 Kasım 1933.
• Behnan, E. (1934). Cumhuriyetin Onuncu Yıl Dönümü Ankara’da Nasıl Kutlandı. Hâkimiyet-i Milliye Matbaası.
• Beyazıt Meydanının Adı Cumhuriyet Meydanı Oldu, Cumhuriyet, 24 Teşrin-i Evvel 1933.
• Beyazıt Meydanının İsmi Dünden İtibaren Cumhuriyet Meydanı Oldu, Milliyet, 31 Teşrin-i Evvel 1933.
• Büyük Bayram İçin Geniş Hazırlıklar Yapılıyor, Milliyet, 10 Teşrin-i Evvel 1933.
• Büyük Bayram İçin, Vakit, 25 Teşrin-i Evvel 1933.
• Büyük Bayram Nasıl Tesit Edilecek, Cumhuriyet, 29 Teşrin-i Evvel 1933.
• Büyük Bayrama Ait İhtisaslar, Cumhuriyet, 2 Kasım 1933.
• Büyük Bayramı Nasıl Kutlulayacağız, Hâkimiyeti Milliye, 13 Teşrin-i Evvel 1933.
• Büyük Bayramımızda, Vakit, 25 Teşrin-i Evvel 1933.
• Cenap Şahabettin, “Anlı ve Şanlı Yıl”, Cumhuriyet, 1 Teşrin-i Sani 1933.
• Cumhuriyet Bayramı Nasıl Kutlanacak?, Milli Gazete, 9 Teşrin-i Evvel 1933.
• Cumhuriyet Bayramı Programını Neşrediyoruz, Milliyet, 24 Teşrin-i Evvel 1933.
• Cumhuriyet Devrinde İzmir, Akşam, 31 Teşrin-i Evvel 1933.
• Cumhuriyetimiz 11 Yaşına Bastı, Cumhuriyet, 29 Teşrin-i Evvel 1933.
• Cumhuriyetin 10. Yıldönümü İçin, Cumhuriyet, 28 Teşrin-i Evvel 1933.
• Cumhuriyetin 14’üncü Yıldönümünü Ankara’da Kutlama Programı, Ulus, 28 Teşrin-i Evvel 1933.
• Cümhuriyet Bayramı Kutlamaları, Hâkimiyeti Milliye, 1 Teşrinisani 1928.
• Cümhuriyet Bayramı, Maraş Vilayet Gazetesi, 29 Teşrinievvel 1934.
• Cümhuriyet Bayramında, Hâkimiyet-i Milliye, 12 Teşrin-i Evvel 1933.
• Cümhuriyet Halk Fırkası Halk Kürsüleri, Hâkimiyet-i Milliye, 21 Birinci Teşrin, 1933.
• Cümhuriyet, Gaziantep, 29 Birinci Teşrin 1930.
• Çetin, N. (2021). Edirne’de Cumhuriyetin Onuncu Yılı Kutlamaları. E. Ünlan & A. Tokur (Ed.), 9. Uluslararası Atatürk Kongresi içinde (s.1687-1714). Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları. https://doi.org/10.51824/978-975-17-4794-5.58
• Deniz ve Hava Kuvvetlerimizin Bayramda Vazifeleri, Vakit, 28 Teşrin-i Evvel 1933.
• Dış Memlekette Büyük Bayram, Milliyet, 20 Teşrin-i Evvel 1933.
• Dost Rusya’nın Selamlarını Getiren Yüksek Misafirlerimiz Bugün Geliyorlar, Milliyet, 26 Teşrin-i Evvel 1933.
• Dün 120 Kadar Mahkûm ve Mevkuf Salıverildi, Milliyet, 29 Teşrin-i Evvel 1933.
• Dün Şehrimizde Yeni Açılan Müesseseler, Vakit, 31 Teşrin-i Evvel 1933.
• Dün Üniversitede Canlı Merasim Yapıldı, İlk Konferanslar, Milliyet, 26 Teşrin-i Evvel 1933.
• Dün Yapılan Açılma Merasimi, Vakit, 1 Kasım 1933.
• Edirne’de ve Bütün Trakya’da Hummalı Bir Hazırlık Var, Milliyet, 26 Teşrin-i Evvel 1933.
• Edirne’den 300 İzci Gidiyor, Milli Gazete, 19 Teşrin-i Evvel 1933.
• Edirneliler, Milli Gazete, 11 Teşrin-i Evvel 1933.
• Edirneliler, Milli Gazete, 29 Teşrin-i Evvel 1933.
• Elçiliklerdeki Ziyafetlerde Reisicumhur ve Nazırlar Bulundular, Milliyet, 1 Teşrin-i Sani 1933.
• En Büyük Bayramımız Yarın, Vakit, 28 Teşrin-i Evvel 1933.
• Enver Behnan, İnkılâp Ötkünçleri, Devlet Matbaası, İstanbul, 1934.
• Fakültelerde On Sene, Milliyet, 28 Teşrin-i Evvel 1933.
• Florinli Nazım, “Alkış ve Şükran Sesi”, Milliyet, 29 Teşrin-i Evvel 1933.
• Gazi Hz.lerinin Riyasetlerinde Mühim Bir İçtima Yapıldı, Cumhuriyet, 26 Teşrin-i Evvel 1933.
• Gazinin Nutku, Milliyet, 31 Teşrin-i Evvel 1933.
• Güzel Aydınımızda, Vakit, 25 Teşrin-i Evvel 1933.
• Halk Hatiplerimize Ait Vazifeler ve Zaman Taksimleri, Milli Gazete, 29 Teşrin-i Evvel 1933.
• Halk Kürsülerinde. Bu Kürsülere Çıkacak Olan Yurttaşlardan Bir Ricamız, Yeni Adana, 24 Teşrin-i Evvel 1933.
• Halk Kürsüsü, Yeni Adana, 4 Teşrin-i Evvel 1933.
• Hazırlıklar Bitti, Vakit, 26 Teşrin-i Evvel 1933.
• Hazırlıklar Hummalı Bir Şekilde Aldı, Milliyet, 26 Teşrin-i Evvel 1933.
• Hediye Edilen Tayyareler, Milliyet, 28 Teşrin-i Evvel 1933.
• İlk Mekteplerde, Vakit, 31 Teşrin-i Evvel 1933.
• İnönü, İ. (1987). Hatıralar. Bilgi Yayınları.
• İstanbul Civarı Köylüleri, Vakit, 2 Kasım 1933.
• İstanbul Dün de Büyük ve Eşsiz Bayramı Coşkun Bir Surette Kutlulamıştır, Vakit, 31 Teşrin-i Evvel 1933.
• İstanbul’un Her Tarafından Yüzlerce Tak Yükseldi, Milliyet, 28 Teşrin-i Evvel 1933.
• İzciler Bu Akşam Gidiyor, Milliyet 26 Teşrin-i Evvel 1933.
• Koçak, C. (1987). Cumhuriyetin Onuncu Yılı Kutlamaları. Tarih ve Toplum, 8(46), 36-42.
• Kubilay Abidesi, Akşam, 29 Teşrin-i Evvel 1933.
• Kutlama Yüksek Komisyonu, Onuncu Yıl Rehberi 1923–1933, Hâkimiyeti Milliye Matbaası, Ankara 1933.
• Meclis Gazi Hz.nin Yeni ne Tarihi Hitaplarile Dün Açıldı, Milliyet, 2 Kasım 1933.
• Meclis’e Verilen Umumi Af Kanununun Metni, Milliyet, 26 Teşrin-i Evvel 1933.
• Memleket Dışındaki Merasim, Cumhuriyet, 1 Teşrin-i Sani 1933.
• Memlekette Bayram, Vakit, 1 Kasım 1933.
• Millet Meclisinde Bayram Masarifi İçin Bir Kanun Çıktı, Hâkimiyeti Milliye, 13 Teşrin-i Evvel 1933.
• Ondokuz Tayyaremiz Geldi, Milliyet, 26 Teşrin-i Evvel 1933.
• Onuncu Yıl Bayramına Maarifin Hazırlığı, Vakit, 28 Teşrin-i Evvel 1933.
• Onuncu Yılın Bayramı, Milliyet, 29 Teşrin-i Evvel 1933.
• Öztürk, G. (2015). Niğde’de Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları (1926-1948), Gaziantep University Journal Of Social Sciences, 14(3), 585-599.
• Peyami Safa, “Durmayalım Düşeriz”, Cumhuriyet, 1 Kasım 1933.
• Programın İkinci Kısmı da Tespit Edildi, Milliyet, 25 Teşrin-i Evvel 1933.
• Radyo, Milliyet 26 Teşrin-i Evvel 1933.
• Reisicumhur’un Bayram Hitabı, Anadolu, 22 Teşrin-i Evvel 1930.
• Reisicümhur Hz.Nin Yıllık Nutukları, Vakit, 2 Kasım 1933.
• Rus Heyeti, Vakit, 28 Teşrin-i Evvel 1933.
• Rusya’dan Gelecekler Bu Sabah Şehrimizde, Vakit, 26 Teşrin-i Evvel 1933.
• Sadri Etem, “Bırakın Gençler Söylesinler”, Vakit, 20 Teşrin-i Evvel 1933.
• Salman Bolat, B. (2012). Milli Bayram Olgusu ve Türkiye’de Yapılan Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları (1923–1960). Atatürk Araştırma Merkezi.
• Sınmaz-Sönmez, C. (2004). Cumhuriyetin Onuncu Yıldönümü Kutlamaları ve 26 Ekim 1933 Tarihli Genel Af Yasası, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, (33-34), 89-101.
• Sularımızda Bayram, Vakit, 26 Teşrin-i Evvel 1933.
• Şevket Süreyya Aydemir, İkinci Adam, Remzi Kitapevi, İstanbul, 2000.
• Trenlerde Tenzilat Yapılıyor, Milli Gazete, 16 Teşrin-i Evvel 1933.
• Türk Köylüsünün Sevinci, Vakit, 31 Teşrin-i Evvel 1933.
• Türkiye Kültür Hareketleri ve Pratik Eğitim, Ulus, 21 Mart 1937.
• Üç Bin İzci Dün İki Tirenle Ankara’ya Gitti, Milliyet, 27 Teşrin-i Evvel 1933.
• Vilayetlerde Bayram, Milliyet, 31 Teşrin-i Evvel 1933.
• Yani Hal Binası, Talebe Yurdu, Cumhuriyet, 2. Kasım 1933.
• Yapılacak Küşat ve Temel atma Merasimleri, Cumhuriyet, 26 Teşrin-i Evvel 1933.
• Yıldönümü İçin Seferberlik, Vakit, 20 Teşrin-i Evvel 1933.
• Yılmaz, M. (2002). İngiliz Basını ve Atatürk’ün Büyük Türkiye’si. Phoenix Yayınları.
• Yunus Nadi, “Türkün Kulağına Akseden Ses: Kalk Kurtulacaksın”, Cumhuriyet, 29 Teşrin-i Evvel 1933.
• Yurttaşlara, Yeni Adana, 29 Teşrin-i Evvel 1933.
• Yüksek Komisyon Büyük Bir Gayretle Çalıştı, Cumhuriyet, 13 Teşrin-i Evvel 1933.