1990 SONRASI YAŞANAN GELİŞMELERİN TÜRKİYE’DE YEREL KATILIM UYGULAMALARINA ETKİLERİ

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: Cumhuriyet'in 100. Yılı Özel Sayısı, 167 - 183, 10.05.2024

Miray Özden

https://doi.org/10.20304/humanitas.1431943

Öz

Yerel yönetimlerin, vatandaşların günlük yaşamlarını etkileyen konularda daha etkin bir rol üstlenmesi, karar alma süreçlerine katılımın yerel düzeyde artırılmasına, toplumun çeşitli kesimlerinin temsil edilmesine ve bu şekilde oluşturulan politikaların daha kapsayıcı ve adaletli bir şekilde şekillenmesine olanak tanımaktadır. Yerel yönetimlerin üstlendiği bu misyon, demokrasinin sürdürülebilirliği aşamasında vatandaşların aktif katılımını çok daha ön plana çıkarmakta ve çağdaş yönetim teknikleri ile kullanılan katılım araçlarının çeşitlendirilmesi gerekliliğini vurgulamaktadır. Günümüzde dijitalleşmenin beraberinde getirdiği yeni kavramlar, yerel katılım yöntemlerinde “ulaşılabilirliği”, “kolaylığı” ve “kapsayıcılığı” arttırmakta, vatandaşları yönetim süreçlerine yaklaştırmaktadır. Bu açıdan, yerel yönetimlerin güncel gelişmeleri takip etmeleri, katılım yöntemleri açısından gelecek stratejileri belirlemelerine katkı sağlayacaktır. Uluslararası gelişmelere ve yeniliklere paralel olarak Türkiye’de de yerel yönetimlerin hizmet kalitelerini iyileştirmeleri aşamasında benimsedikleri yeni yol haritaları, yerel düzeyde bir vatandaşlık pratiği algısının oluşmasına zemin hazırlamış, vatandaş katılımının güçlendirilmesi yönündeki çalışmaların ivme kazanmasına yol açmıştır. Bu maksatla, çalışmada, Türkiye’de özellikle 1980 sonrası başlayan gelişmelerin 1990 yılında hız kazanarak yerel katılım pratiklerini etkilemesine temel oluşturması üzerinde durularak; Cumhuriyeti'nin 100. yılında yerel yönetimlerin vatandaş katılımını güçlendirmesi ve geleceğe yönelik stratejiler geliştirmesi için çeşitli öneriler sunulması amaçlanmaktadır. Bu öneriler, demokratik süreçlerin daha etkin hale getirilmesi, dijital katılımın teşvik edilmesi ve sürdürülebilirlik odaklı stratejilerin benimsenmesi gibi unsurları içermektedir.

Anahtar Kelimeler

Yerel yönetimler, Vatandaş katılımı, 100. Yıl, Türkiye, Yerel katılım

The Impacts of Developments Post-1990 On Local Participation Practices in Türkiye

Öz

Increasing the effectiveness of local governments in influencing the daily lives of citizens, enhancing participation in decision-making processes at the local level, ensuring representation of various segments of society, and shaping policies in a more inclusive and just manner are all made possible. This mission undertaken by local governments highlights the paramount importance of active citizen participation in the sustainability of democracy, emphasizing the necessity to diversify contemporary governance techniques and participation tools. In the present era, new concepts brought about by digitization enhance the “accessibility,” “ease,” and “inclusivity” of local participation methods, bringing citizens closer to governance processes. Therefore, staying abreast of current developments and determining future strategies for participation methods will contribute to local governments in Türkiye. In parallel with international advancements and innovations, the new roadmaps adopted by local governments in improving service quality in Türkiye have laid the groundwork for the formation of a perception of citizenship practice at the local level, propelling initiatives to strengthen citizen participation. With this purpose in mind, the study focuses on the foundation laid by developments in Türkiye, especially those that gained momentum after 1980 and significantly influenced local participation practices by 1990. The aim is to provide various recommendations for strengthening citizen participation in local governments and developing strategies for the future, particularly in light of the centennial of the Republic. These suggestions encompass elements such as making democratic processes more effective, encouraging digital participation, and adopting sustainability-focused strategies.

Anahtar Kelimeler

Local government, Citizen participation, 100th Anniversary, Türkiye, Local participation

Kaynakça

• Arıkboğa, E. (2015). Özerklik: Yerel yönetimler ve Türkiye. Marmara Belediyeler Birliği Kültür Yayınları.
• Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı Ek Protokol. (2009). https://rm.coe.int/168008482a
• Belediye Kanunu. (2005). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5393.pdf
• Büyükşehir Belediye Kanunu. (2005). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=5216&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Çitçi, O. (1996). Temsil, katılma ve yerel demokrasi. Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, 5(6), 5-14.
• Çukurçayır, M. A. (2012). Siyasal katılma ve yerel demokrasi. Çizgi Yayınevi.
• Eryılmaz, B. (2013). Kamu yönetimi: Düşünceler yapılar fonksiyonlar ve politikalar. Umuttepe Yayınları.
• Görmez, K. (2020). Cumhuriyetten günümüze yerel temsil ve katılım. K. Görmez, R. Keleş, & Y. Erbay (Ed.), Türkiye’de ve Avrupa’da yerel temsil ve katılım içinde (s. 123-199). İmge Kitabevi.
• Göymen, K. (2014). Önsöz. İ. İzci (Ed.), Katılımcı yerel yönetim içinde (s. 11-19). Sosyal Demokrasi Vakfı Yayınları.
• Hekimler, O. (2021). Almanya Fransa ilişkilerinde itici bir güç: Aachen sözleşmesi. A. Hekimler (Ed.), Festschrift Otto Kaufmann armağanı içinde (s. 959-988). Legal Yayınevi.
• Hekimler, O. (2022). AB bütünleşmesi sürecinde sınır aşan bölgesel ve yerel işbirlikleri. G. Y. Şeren, O. Geyik, & D. Akbaş Akdoğan (Ed.), Yerel yönetimler üzerine siyasi, mali ve sosyal tartışmalar içinde (s. 113-144). Gazi Yayınevi.
• İl Özel İdaresi Kanunu. (2005). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2005/03/20050304-1.htm
• Kamu Yönetimi Temel Kanun Tasarısı. (2003). https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem22/yil01/ss349m.htm (25.09.2019)
• Kantar, G., & Akova, S. (2020). Kültür ve iletişim bağlamında Batı Balkanlar. Berikan Yayınevi.
• Keleş, R. (2014). Yerinden yönetim ve siyaset. Cem Yayınevi.
• Keleş, R., Erbay, Y., & Görmez, K. (2020). Türkiye’de ve Avrupa’da yerel temsil ve katılım. İmge Kitabevi.
• OSCE. (2016), Implementing citizens participation in decision making at local level. https://www.osce.org/mission-to-skopje/231356
• Özden, M. (2020a). Katılımcı demokrasi ve yerel yönetimlerde katılım: Trakya örneği [Doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Özden, M. (2020b). Katılımcı demokrasi ve Trakya’da yerel katılım pratikleri. Gazi Yayınevi.
• Pandeya, G. P. (2015). Does citizen participation in local government decision-making contribute to strengthening local planning and accountability systems? An empirical assessment of stakeholders’ perceptions in Nepal. International Public Management Review, 16(1), 67-98.
• Polat, İ. (2017). Katılım ve yönetişim mekanizması olan Kent Konseyleri. Şehir ve Toplum Dergisi, (8), 53-54.
• Şahin, S. Z. (2017). Yerel iktidar karşısında katılım açmazları ve fırsatları. Şehir ve Toplum Dergisi, (8), 21-31.
• Tekeli, İ. (2017). Yerel yönetimlerde hizmetin ötesinde katılımcılık bulunuyor. Şehir ve Toplum Dergisi, (8), 12-17.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi. (2003). Kamu yönetimi temel kanunu tasarısı ile içişleri, plan ve bütçe ve anayasa komisyonları raporları. 2003.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. (1982). Madde: 127. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2709.pdf
• Walsh, M. L. (1977). Building citizen involvement: Strategies for local government. Washington, Dc. National league of cities and the international city/county management association. https://www.ca-ilg.org/sites/main/files/file-attachments/building_citizen_involvement_excerpt_0.pdf
• Yaylı, H., & Pustu, Y. (2008). Yerel demokrasinin ilkeleri. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 16(16), 133-153.
• Yerel Gündem 21. (1995). http://www.mfa.gov.tr/yerel-gundem-21.tr.mfa. (28.08.2019).
• Yerel Gündem 21 Programı (1999). https://habitatdernegi.org/sona-eren-projeler/yerelgundem-21-programi/. (28.08.2019).