An Investigation of the Prevalence of Peer Bullying Among Middle School Students

Yıl 2020, Cilt: 35 Sayı: 1, 40 - 54, 31.01.2020

Füsun Gökkaya , Serap Tekinsav Sütcü

Öz

Peer bullying is defined as a student/students repetitively exposure to the other student/students negative effects. Before starting with the bullying prevention programs, first of all, the level of bullying should be identified. Therefore, the main aim of this study is to investigate the secondary school students’ participation in peer bullying status and whether the bullying status varies according to gender and class level and also whether bullying types show differences according to sex. 1740 participants are taken from 5-8 grades students. Data are taken with Peer Bullying Scale-Child Form (PBS-CF) and socio demographic information form. 907 of the sample are girls and 833 of it are boys. According to the obtained results 2.8% of the girls are bully (n=49), 34.9% are victim (n=608) and 27.0% (n=469) are bully-victim and 35.3% are (n=614) are bystanders. Boys and 8th graders are in the bully-victim status more. Girls do bullying verbally (ex. swearing, saying bad things, nicknaming negatively, making fun of the view of others), boys do bullying by spreading rumors (ex. not allowing to the game, not make a pass to them in the games, no talking, not answering them).

Anahtar Kelimeler

Peer bullying, bullying statutes, types of bullying, middle school

Akran Zorbalığının Ortaokul Öğrencileri Arasındaki Yaygınlığının İncelenmesi

Öz

Bir öğrencinin/öğrencilerin bir başka öğrenciyi/öğrencileri tekrarlayan bir şekilde birden çok kez olumsuz etkilere maruz bırakması” biçiminde tanımlanan akran zorbalığı hem zorbalığa uğrayan hem de zorbalık uygulayan çocuklar için olumsuz sonuçlar doğurmaktadır. Bu nedenle okullarda yaşanan akran zorbalığını önlemek önemli bir konu haline gelmiştir. Önlenme çalışmalarına başlamadan önce durum tespiti yapmak dolayısıyla akran zorbalığının düzeyini anlamak gerekmektedir. Bu doğrultuda, araştırmanın temel amacı ortaokul öğrencilerinin akran zorbalığı statülerinde yer alma oranları ile zorbalık statülerinin cinsiyet ve sınıf seviyesine göre ve zorbalık türlerinin de cinsiyete göre fark gösterip göstermediğini incelemektir. Araştırmanın örneklemini İzmir’in farklı merkez ilçelerinden altı devlet okulunun 5.-8. sınıflarında okuyan 1740 öğrenci oluşturmuştur. Çalışmanın verileri Akran Zorbalığı Belirleme Ölçeği-Çocuk formu ve sosyo-demografik bilgi formu kullanılarak toplanmıştır. Örneklemin 907’si kız, 833’ü erkek öğrencidir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre araştırmaya katılan öğrencilerin % 2.8’i zorba (n=49), % 34.9’u (n=608) kurban, % 27.0’i (n=469) zorba-kurban ve % 35.3’ü (n= 614) izleyici statüsünde bulunmaktadır. Erkek öğrencilerin ve sekizinci sınıfların daha fazla zorba-kurban statüsünde yer aldığını söylemek mümkündür. Kız öğrencilerin sözel yolla (örn. küfür etme, kötü sözler söyleme, hoşa gitmeyen isim/lakap takma, dış görünüşüyle alay etme), erkek öğrencilerin söylenti yayarak (örn. oyuna almama, top oynarken pas atmama, konuşmama, sorularına cevap vermeme) zorbalık uyguladığı anlaşılmıştır. Elde edilen sonuçlar literatür ışığında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Akran zorbalığı, zorbalık statüleri, zorbalık türleri, ortaokul

Kaynakça

• Arabacı, B. (2012). Çalışan kadınların cinsiyet ayrımcılığına yönelik algıları: Bursa Dokuma Sanayii örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne. İndirilme Tarihi: 02.03.2018, URL: http://dspace.trakya.edu.tr/jspui/bitstream/1/1554/1/0102992.pdf
• Atik, G. (2006). İlköğretim ikinci kademe öğrencileri arasındaki zorbalık davranışını yordamada denetim odağı, benlik saygısı, aile stili, yalnızlık ve akademik başarının rolü. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Ankara.
• Atik, G. ve Kemer, G. (2008). İlköğretim ikinci kademe öğrencileri arasındaki zorbalığı yordamada problem çözme becerisi, sürekli öfke-öfke ifade tarzları ve fiziksel öz yeterliğin rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 198-206.
• Ayas, T. ve Pişkin, M. (2011). Lise öğrencileri arasındaki zorbalık olaylarının cinsiyet, sınıf düzeyi ve okul türü bakımından incelenmesi. İlköğretim Online, 10 (2), 550-568. [Çevirim-içi: http://ilkogretim-online.org.tr]. Erişim tarihi: 18.04.2017.
• Baldry, A.C. & Farrington, D.P. (1999). Types of bullying among Italian school children. Journal of Adolescence, 22, 423–426.
• Baldry, A. C.,& Farrington, D. P. (2004). Evaluation of an intervention program for the reduction of bullying and victimization in schools. Aggressive Behavior, 30, 1-15.
• Balkaya F. (2001). Çok boyutlu öfke envanterinin geliştirilmesi ve bazı semptom gruplarındaki etkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Balkaya, F. ve Şahin, N. H. (2003) Çok boyutlu öfke ölçeği. Türk Psikiyatri Dergisi, 14(3), 192-202.
• Banks, R. (1997). Bullying in schools (ERIC Report No. EDO-PS-97-170), 1-6. University of Illinois Champaign. [Available online at: www.eric.ed.gov]. Retrieved on April 18, 2017.
• Batıgün, A. D. (2002). Gençler ve intihar: Diğer yaş gruplarıyla farklılaşan özellikler. Yayınlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Fakültesi, Ankara.
• Batsche, G. M.,& Knoff, H. M. (1994). Bullies and their victims: understanding a pervasive problem in the schools. School Psychology Review, 23, 165-175.
• Bender, D., & Löseli, F. (2011). Bullying at school as a predictor of delinquency, violence and other anti-social behaviour in adulthood. Criminal Behaviour and Mental Health, 21(2), 99–106.
• Bulgurcu, S. (2011). İstanbul ilinde bir ilköğretim okulunda 6–8. sınıflarda akran zorbalığı sıklığının araştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Aile Sağlığı ABD, İstanbul.
• Büyükşahin Çevik, G. (2007). Lise 3. Sınıf öğrencilerinin arkadaşlık ilişkileri ve benlik saygılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Adana.
• Camodeca, M., Goossens, F. A., Meerum Terwogt, M., & Schuengel, C. (2002). Bullying and victimization among school-age children: Stability and links to proactive and reactive aggression. Social Development, 11, 332-345.
• Caravita, C.S., Di Blasio, P.,& Salmivalli, C. (2009). Unique and interactive effects of empathy and social status on involvement in bullying. Social Development, 18(1), 140-163.
• Cenkseven Önder, F. ve Sarı, M. (2012). İlköğretim öğrencilerinde zorbalık ve okul yaşam kalitesi. İlköğretim Online, 11(4), 897-914. [Çevirim-içi: http://ilkogretim-online.org.tr]. Erişim tarihi: 18.04.2017.
• Committee for Children, (2014). A bullying prevention program. Stop bullying: create a safe and safe respectful learning enviorement. [Available online at: www.writehabit.org/StR_Brochure.pdf.] Retrieved on September 04, 2014.
• Çayırdağ, N. (2006). İlköğretim 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin okul kültürünü algılayışları ile zorbalık eğilimleri ve zorbalıkla baş etme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çınkır, Ş., ve Karaman-Kepenekci, Y. 2003. Öğrenciler arası zorbalık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 34, 236-253.
• Doğan, A. (2010). Ekolojik sistemler kuramı çerçevesinde akran zorbalığının incelenmesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 17(3), 149-162.
• Dölek, N. (2002). İlk ve orta öğretim okullarındaki öğrenciler arasında zorba davranışların incelenmesi ve “zorbalığı önleme tutumu geliştirilmesi programının etkisinin araştırılması. Yayınlanmamış doktora tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Due, P., Holstein, B. E., Lynch, J., Diderichsen, F., Gabhain, S. N., Scheidt, P., & Currie, C. (2005). Bullying and symptoms among school-aged children: international comparative cross sectional study in 28 countries. European Journal of Public Health, 15(2), 128-132.
• Eslea, M., & Rees, J. (2001). At what age are children most likely to be bullied at school? Aggressive Behavior, 27, 419-429.
• Espelage, D.,& Swearer, S. (2004). Bullyıng in American schools- a social-ecological perspective on prevention and intervention. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Farrington, D. P., & Ttofi, M. M. (2010). Campbell systematic reviews: School-based pprograms to reduce bullying and victimization (Last updated). The Cample Collaboration.
• Fekkes, M., Pijpers, F. I .M., & Verloove-Vanhorick, S. P. (2005). Bullying: who does what, when and where? Involvement of children, teachers and parents in bullying behavior. Health Education Research Theory & Practice, 20(1), 81-91.
• Fleming, L., & Jacobsen, K. (2009). Bullying and symptoms of depression in Chilean middle school students. Journal of School Health, 79(3). 130-137.
• Forero, R., McLellan, L., Rissel, C., & Bauman, A. (1999). Bullying behaviour and psychosocial health among school students in New South Wales, Australia: cross sectional survey. British Medical Journal, 319(7206), 344–348.
• Genç, G. (2007). Genel liselerde akran zorbalığı ve yönetimi. Yayınlanmamış doktora tezi. İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Glover, D., Gough, G., Johnson, M., & Cratwright, N. (2000). Bulling in 25 secondry schools: Incidence, impact and intervention. Educational Research, 42, 41-156.
• Gökler, R. (2007). İlköğretim öğrencilerinde akran zorbalığının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gökler, R. (2009). Okullarda akran zorbalığı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 511-537.
• Güçlü Yılmaz, F. (2015). Ergen suçları, ergen suçlulara yönelik okul içindeki düzenlemeler ve Türk Ceza Kanunu karşılaştırması. Ankara Barosu Dergisi, 3, 335-354.
• Gültekin, M. (2014). Bilimsel araştırmalarda kadın-erkek farklılıkları. Aile Akademisi Derneği-Bursa, 1-38. [Çevirim-içi: turkiyeaileplatformu.com/wp-content/.../2014/.../arastirma_kadin_erkek_farkliliklari.,] Erişim tarihi: 17.04.2017.
• İlhan Alper S. (2008). İlköğretimde zorbalık. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Jacops, A. (2008). Compenents of evidence-based intervevtions for bullying and peer victimization. In M. Roberts (Ed), Handbook of evidence-based therapies for children and adolescents (pp. 261-279). Kansas: Springer.
• Kapcı, E. (2004). İlköğretim öğrencilerinin zorbalığa maruz kalma türünün ve sıklığının depresyon, kaygı ve benlik saygısıyla ilişkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 1-13.
• Kartal, H. ve Bilgin, A. (2007). İlköğretim öğrencilerine yönelik bir zorbalık karşıtı program uygulaması: okulu zorbalıktan arındırma programı. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(2), 207-227.
• Kaltiala-Heino, R., Rimpela, M., Rantanen, P., & Rimpela, A. (2000). Bullying at school-an indicator of adolescents at risk for mental disorders. Journal of Adolescence, 23(6), 661–674.
• Kılıç, R. (2006). Okullarda şiddetin önlenmesi, mevcut uygulamalar ve sonuçları. Selahattin Gelbal (edt.), Türk Eğitim Derneği. Ankara.
• Kim, M., J., Catalano, R., F., Haggerty, K., P., & Abbott, R., D. (2011). Bullying at elementary school and problem behaviour in young adulthood: A study of bullying, violence and substance use from age 11 to age 21. Criminal Behaviour and Mental Health, 21(2), 136–144.
• Kumru, A., Carlo, G., & Edwards, C.P. (2004). Olumlu sosyal davranışların ilişkisel, kültürel, bilişsel ve duyuşsal bazı değişkenlerle ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 19 (54), 109-125.
• Menesini, E., Sanchez, V.,Fonzi, A.,Ortega, R., Costabile, A., & Feudo, G. Lo. (2003). Moral emotions and bullying: A cross-national comparison of differences between bullies, victims and outsiders. Aggressive Behavior, 29, 515-530.
• Muñoz, L.C., Qualter, P., & Padgett, G. (2011). Empathy and bullying: exploring the influence of callous-unemotional traits. Child Psychiatry and Human Development, 42(2), 183-196.
• Nansel, T. (2001). School kids cite widespread bullying. Science News, 159(18), 280-281.
• Nansel, T. R., Overpeck, M., Pilla, R. S., Ruan, W. J., Simons-Morton, B.,& Scheidt, P. (2001). Bullying behaviors among us youth prevalence and association with psychosocial adjustment. Journal of American Medical Association, 285(16), 2094-2100.
• Olweus, D. (1994). Annotation: bullying at school: basic facts and effects of a school based Intervention program. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 35(7), 1171-1190.
• Olweus, D. (2004). Bullying at school (9 th edition). UK: Blackwell.
• Özkan, Y. ve Çiftçi E. G. (2010). Düşük sosyo-ekonomik düzeydeki ilköğretim okullarında akran zorbalığı. İlköğretim Online, 9(2), 576-586. [Çevirim-içi: dergipark.gov.tr/ilkonline/issue/8595/106922]. Erişim tarihi: 18.04.2017.
• Pekel-Uludağlı, N. ve Uçanok, Z. (2005). Akran zorbalığı gruplarında yalnızlık ve akademik başarı ile sosyometrik statüye göre zorba/ kurban davranış türleri. Türk Psikoloji Dergisi, 56, 77-92.
• Pellegrini, A. D. (1999). School bullies, victims, and aggressive victims: factors relating to group affiliation and victimization in early adolescence. Journal of Educational Psychology, 91(2), 216-224.
• Pişkin, M. (2002). Okul zorbalığı: Tanımı, türleri, ilişkili olduğu faktörler ve alınabilecek önlemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimler, 2(2), 531-562.
• Pişkin, M. (2010). Ankara’daki ilköğretim öğrencileri arasında akran zorbalığının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 35(156), 175-189.
• Pişkin, M., ve Ayas, T. (2011). Akran zorbalığı ölçeği: Çocuk formu. Akademik Bakış Dergisi, 23, 44-66.
• Porter, L. (2007). Bullying. Student Behaviour: Theory and Practice for Teachers (3rd ed.). Sydney: Allen and Unwin.
• Rigby, K., & Barnes, A. (2002). To tell or not to tell: the victimised student’s dilemma. Youth Studies Australia, 21(3) 33-36.
• Rigby, K. (2003). Addressing bullying in schools: Theory and Practice. Australıan Instıtue of Criminology Trends and Issues, 259, 1-5.
• Rivers, I., & Smith, K., P. (1994).Types of bullying behaviour and their correlates. Aggressive Behavior, 20, 359-368.
• Roland, E. (2002). Aggression, depression, and bullying others. Aggressive Behavior, 28(3), 198–206.
• Salmivalli, C., Lagerspetz, K., Björkqvist, K., Österman, K., & Kaukiainen, A. (1996). Bullying as a group process: Participant Roles and their relations to social status within the group. Aggressive Behavior, 22, 1-15.
• Salmivalli, C. (1999). Participant role approach to school bullying – implications for interventions. Journal of Adolescence, 22, 453-459.
• Satan, A. (2006). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin zorba davranış eğilimlerinin okul türü ve bazı sosyo demografik değişkenler ile ilişkisi. Yayınlanmamış doktora tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Siyez, D. ve Kaya, A. (2011). Akran zorbalığı gruplarında empatik eğilim. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 23-43.
• Slee, P. T. (1995a). Bullying in the playground: The Impact of interpersonal violence on Australian children’s perceptions of their play environment. Children’s Environments, 12(3), 320-327.
• Slee, P. T. (1995b). Bullying: Health concerns of australian secondary school students. International Journal of Adolescence and Youth, 5(4), 215-224.
• Solberg, M. E., & Olweus, D. (2003). Prevalence estimation of school bullying with the Olweus bully/victim questionnaire. Aggressive Behavior, 29, 239–268.
• Solberg M. E., Olweus D.,& Enderesen I. M. (2007). Bullies and victims at school: Are they the same pupils? British Journal of Educational Psychology, 77, 441-464.
• Soysal, A. Ş., Can, H., ve Kılıç, K. M. (2009). Üniversite öğrencilerinde a tipi davranış örüntüsü ile öfke ifadesi arasındaki ilişkinin analizi ve cinsiyetler açısından karşılaştırılması. Klinik Psikiyatri Dergisi, 12, 61-67.
• Sutton, J., Smith, P. K.,& Swettenham, J. (1999). Social cognition and bullying: social inadequacy or skilled manipulation? British Journal of Developmental Psychology, 173, 435-450.
• Tambağ, H, Öz, F. (2005) Aileleri ile birlikte ve yetiştirme yurtlarında yaşayan ergenlerin öfke ifade etme biçimleri. Kriz Dergisi, 13(1), 11-21.
• Topçu, Ç. (2008). Siber zorbalığın empati, toplumsal cinsiyet, geleneksel zorbalık, internet kullanımı ve yetişkin denetimiyle ilişkisi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Ankara.
• Totan, T. (2008). Ergenlerde zorbalığın anne, baba ve akran ilişkileri açısından incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Ttofi, M., & Farrington, D. (2008). Bullying: short-term and long-term effects, and the importance of defiance theory in explanation and prevention bullying. Victims and Offenders, 3(2-3), 289–312.
• Tural Hesapçıoğlu, S. ve Yeşilova, H.(2015). Lise öğrencilerinin zorbalığa ve zorbalara ilişkin duyguları, düşünceleri ve tutumları. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 16, 284-293.
• Wang, J., Iannotti, J. R., & Nansel, T. R. (2009). School bullying among US adolescents: physical, verbal, relational and cyber. Journal of Adolescent Health, 45(4), 368–375.
• Wong, J. S. (2009). No bullies allowed understanding peer victimization, the ımpacts on delinquency, and the effectiveness of prevention programs. Unpublished doctor’s degree thesis, Pardee RAND Graduate School.
• Yıldırım, R. (2012). Akran zorbalığı. Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2), 39-51.