Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Üniversite Öğrencilerinin Sık Görülen Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlara İlişkin Bilgileri ve Cinsel Davranışları

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 2, 1 - 19, 02.12.2015

Özlem Akalpler Kafiye Eroğlu

Öz

Üniversite eğitimi öğrencilerin yaşam biçimlerinde önemli değişiklikler yaşadığı dönemi kapsamaktadır. Bu dönemde gençler yaşadıkları fiziksel ve psikososyal değişimlerin etkisi ile riskli cinsel davranışlarda bulunabilmektedir. Gençlerin cinsel yaşamlarına yaklaşımlarını ve davranışlarını anlamak, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar konusundaki bilgilerini belirlemek, riskli cinsel davranışları önceden saptamak, toplum sağlığının korunması ve geliştirilmesi için yararlı olacaktır. Araştırma, üniversite öğrencilerinin sık görülen cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara (CYBE) ilişkin bilgilerini ve cinsel davranışlarını belirlemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Çalışmamızda üniversitede öğrenim gören 14762 öğrenci araştırmanın evrenini oluşturmuştur. Örneklem büyüklüğü, evrenin bilindiği durumlarda örneklem hesabı formülü (n=Nt²pq / d²(N-1)+t²pq) kullanılarak 384 olarak hesaplanmıştır. Örnekleme alınacak öğrenci sayısı belirlendikten sonra üniversitedeki her bir fakülte ve yüksekokul bir tabaka olarak kabul edilmiş ve tabaka ağırlıkları göz önünde bulundurularak her bir okuldan örnekleme alınacak öğrenci sayısı basit rastgele örnekleme yöntemi kullanılarak seçilmiştir. Veriler araştırmacı tarafından, 01.03.2010-14.05.2010 tarihleri arasında, sosyodemografik özellikleri, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar ve cinsel davranışları içeren soru formu aracılığı ile toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde; Statistical Package for Social Sciences (SPSS) for Windows 17.0 paket programı, yüzdelik, aritmetik ortalama, Pearson ChiSquare ve Likelihood Ratio analizi kullanılmıştır. Bilgi sorularının değerlendirilmesinde; bilgi düzeyini belirlemeye yönelik sorulara öğrencilerin verdikleri “doğru” yanıtlara “1”, “yanlış” ya da “bilmiyorum” şeklindeki yanıtlara da “0” puan verilmiş ve bilgi düzeyi belirlenmiştir. Öğrencilerin %40.1’inin sık görülen cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara yönelik bilgi düzeyi “orta”, %36.5’inin “iyi” ve %23.4’ünün “kötü” olarak belirlenmiştir. Öğrencilerin tamamına yakınının AIDS’in (Acquired Immune Deficiency Syndrome), “cinsel ilişki” ve “kan nakli” ile bulaştığını bildiği saptanırken, yaklaşık üçte birinin “anneden bebeğe doğum sırasında”, yarısının da “ortak tuvalet” ve “sivrisinek” yoluyla bulaştığını belirtmesi dikkat çeken bulgulardır. Öğrencilerin AIDS, gonore ve Hepatit B’nin bulaşma yolları, belirtileri, tedavi ve korunması konusunda istenilen düzeyde doğru yanıt vermedikleri; cinsel deneyim yaşayan öğrencilerin ilk cinsel deneyimlerini tanımadığı kişilerle yaşadıkları (%44.8) ve cinsel ilişki sırasında herhangi bir korunma yöntemi kullanmamış oldukları (%45.9) saptanmıştır. Sonuç olarak; öğrencilerin orta düzeyde bilgiye ve bazı riskli cinsel davranışlara sahip olmaları nedeniyle, üniversitelerde medikal hizmet birimleri içinde gençlik danışma birimlerinin oluşturulması, üreme sağlığı konusunda sürekli, etkin eğitim ve danışmanlık hizmetlerinin verilmesi önerilmiştir. Anahtar Kelimeler: Cinsel yolla bulaşan enfeksiyon, üniversite öğrencileri, bilgi, cinsel davranış.

Anahtar Kelimeler

Cinsel yolla bulaşan enfeksiyon, üniversite öğrencileri, bilgi, cinsel davranış

Kaynakça

• World Health Organization. Progress in Reproductive Health Research. Sexual Health-A New Focus for WHO, 2013. URL: http://www.who.int/reproductivehealth/publications/sexual_health/en/. 19-09-2014.
• Taşkın L. Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. 8. Basım. Ankara. Sistem Ofset Matbaacılık, 2009.
• Patricia S. Adolescent sexual health. J of Family Practice. 2004; 53: 3-5.
• World Health Organization. Guidelines for the Management of Sexually Transmitted Infections. WHO Library Cataloguing in-Publication Data, 2013. URL: http://apps.who.int/iris/ bitstream/10665/85376/1/9789241505895_eng.pdf. 19-09-2014.
• Ayhan A, Durukan T, Günalp S, Gürgan T, Önderoğlu LS, Yaralı H, Yüce K. Temel Kadın Hastalıkları ve Doğum Bilgisi. Ankara. Güneş Tıp Kitabevi, 2008.
• Ferroli KL. ve Burstein GR. Adolescent sexually transmitted diseases: New recommendations for diagnosis, treatment and prevention. The American Journal of Maternal Child Nursing 2002; 28,2;113- 120.
• Sexually Transmitted Diseases (STDs) Data and Statistics. URL:http://www.cdc.gov/std/stats/2013. 19- 09-2014.
• Kaplan S. Türkiye ve Avrupa Birliğinde HIV/AIDS politikaları. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2008; 3(7):43-54.
• Global report: UNAIDS report on the global AIDS epidemic 2013. URL: http://www.unaids.org/sites/ default/files/en/media/unaids/contentassets/documents/epidemiology/2013/gr2013/UNAIDS_Global_ Report_2013_en.pdf. 19-09-2014.
• Şahin N, Akın S, Durna Z. Üniversite Öğrencilerinin Hepatit B’ye İlişkin Bilgi Düzeyleri ve Tutumları. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2010; 7 (2): 36-43.
• Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı, Sağlık İstatistikleri, 2013. URL: http://www. saglikbakanligi.com. 22-12-2014.
• Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması. (SB, AÇSAP). Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı: Gençlere Yönelik Üreme Sağlığı Hizmetleri (GYÜSH). Ankara: Buluş Tasarım ve Matbaacılık. 2006.
• Beksaç MN, Demir N, Koç A,Yüksel A. Obstetrik: Maternal ve Fetal Tıp ve Perinatoloji Ders Kitabı. Birinci Baskı, İstanbul, MN Medikal & Nobel Tıp Kitabevi. 2001.
• Zarakolu IP. Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar. Hacettepe Tıp Dergisi 2006; 37: 21-34.
• Gilbert ES. ve Harmon JS. Yüksek Riskli Gebelik ve Doğum El Kitabı. Çeviri Editörü: Taşkın, L. Ankara, Palme Yayıncılık. 2002.
• Littleton LY. ve Engerretson JC. Maternal, Neonatal and Women’s Health Nursing. Houston 2002; p: 625-629.
• Aslan E, Bektaş H, Başgöl Ş, Demir S, Yılmaz PI. Üniversite öğrencilerinin cinsel sağlık konusundaki bilgi düzeyleri ve davranışları. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi 2014; 23(5): 174-182.
• Aslantekin F. ve Aslan G. Cinsel yolla bulaşan hastalıklarda sağlık eğitiminin önemi ve ebenin eğitimci rolü. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2006; 1(1): 89-90.
• Kaya F, Serin Ö, Genç A. Eğitim fakültesi birinci sınıf öğrencilerinin cinsel yaşamlarına ilişkin yaklaşımlarının belirlenmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2007; 6 (6): 441-448
• Gölbaşı Z. ve Kutlu Ö. Lise Öğrencisi (15-17 yaş arası) adolesan kızlar için hazırlanan üreme sağlığı eğitim programına dayalı üreme sağlığı bilgi testinin geliştirilmesi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2002; 4(2):21-30
• Koluaçık S. İnönü Üniversitesi öğrencilerinin cinsel/üreme sağlığı konusunda bilgi, tutum ve uygulamaları ve bunları etkileyen faktörler. Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2007 Malatya.
• Pınar G. Üniversite gençlerine yönelik geliştirilen cinsel sağlık ve üreme sağlığı eğitim programının etkinliği. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2007, Ankara.
• Şahin N. Üniversite öğrencilerinin hepatit B’ye ilişkin bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Bilim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2009, İstanbul.
• Lowdermilk DL. ve Lerry S. Maternity & Women’s Health Care. Houston, 2007, p: 174-194.
• Cinsel Eğitim Tedavi ve Araştırma Derneği (CETAD) Gençlik ve Cinsellik. Bilgilendirme Dosyası-7. Karabey S., Müftüoğlu N. (Ed). 2006.
• Yurdakul M, Çelik T, Güneyli H, Tokgöz E. Mersin Üniversitesi son sınıf öğrencilerinin cinsel yolla bulaşan hastalıklara ilişkin bilgilerinin değerlendirilmesi. Sağlık ve Toplum Dergisi 2005; 15: 1
• Beydağ KD. Sağlık yüksekokulunda öğrenim gören bir grup üniversite öğrencisinin hıv/aıds konusundaki bilgi düzeyleri. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2007; 6(1): 59-66.
• Uzun E. ve Kişioğlu M. SDU Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Keçiborlu eğitim ve araştırma bölgesi çalışmaları bir meslek yüksekokulunda okuyan öğrencilerin cinsel yolla bulaşan hastalıklarla ilgili bilgi durumları. S.D.Ü.Tıp Fak. Derg.2007; 14(3): 7-12.
• Clark LR, Jackson M, Allen-Taylor L. Adolescent knowledge about sexually transmitted disease. Sex Transm Dis 2002; 29: 436-43.
• Basavayya GS, Sai TS, Kolli SK. Awareness of HIV/AIDS among medical students. Indian J Public Health. 2005; 49: 32-3.
• Gupta N, Mathur A, Singh MP, Saxena NC. Reproductive health awareness of school-going, unmarried, rural adolescent. The Indian Journal of Pediatrics 2004; 71 (9): 797-801.
• Yazganoğlu KD, Özarmağan G, Tozeren A, Özgülnar N. Üniversite öğrencilerinin cinsel yolla bulaşan infeksiyonlar hakkında bilgi, tutum ve davranışları. Türkderm 2012; 46: 20-25.
• Pınar G, Doğan N, Ökdem Ş, Algıer L, Öksüz E. Özel bir üniversitede okuyan öğrencilerin cinsel sağlıkla ilgili bilgi, tutum ve davranışları. Tıp Araştırmaları Dergisi 2009; 7(2): 105-113.
• Demir G. Selçuk Üniversitesi öğrencilerinin cinsel yolla bulaşan hastalıklar (CYBH) konusundaki bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2006, Konya.
• Kaymak Y, Açıkel CH, Göçgeldi E, Güleç M, Şimşek I. Üniversite öğrencilerinin cinsel yolla bulaşan hastalıklar hakkında bilgi düzeylerinin saptanması. Türkiye Klinikleri Journal of Dermatoloji 2006; 16: 153-159.
• Ocak S, Turhan E, Çetin M. Hatay Polis Meslek Yüksekokulu öğrencilerinin cinsel yolla bulaşan hastalıklara ilişkin bilgilerinin değerlendirilmesi. HIV/AIDS Dergisi 2005; 8(4): 135-142.
• Açıkel CH, Babayiğit MA, Kılıç S, Hasde M, Bakır B. Genç erişkinlerin cinsel yolla bulaşan hastalıklar konusunda bilgi düzeyleri. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2005; 4 (1).
• Demirtaş B. Bir üniversitenin Eczacılık Fakültesi birinci sınıf öğrencilerinin cinsel yolla bulaşan hastalıklara ilişkin bilgileri. HIV/AIDS Dergisi 2005; 13(21): 13-18.
• Kaynar Tunçel E, Dündar C, Pekşen Y. Sağlık Hizmetleri meslek yüksek okulu birinci sınıf öğrencilerinin AIDS hakkındaki bilgi ve tutumlarının değerlendirilmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2006; 5 (5).
• Bulduk S, Esin MN, Umut N. Adolesanların HIV/AIDS bilgi düzeyleri ve hastalığa karşı sosyal önyargıları. STED 2006; 15(8): 139-143.
• Anjum Q, Siddiqui H, Ahmed Y, Rizvi SR, Usman Y. Knowledges of students regarding hepatitis and HIV/AIDS of a private medical university in Karachi. J Pak Med Assoc 2005; 55: 285-288.
• Çelen MK, Ayaz C, Geyik MF, Hoşoğlu S, Acemoğlu H, Uluğ M. Lise öğrencilerinin viral hepatit konusundaki bilgi düzeyini belirlemek amacıyla yapılan anketin sonuçları. Viral Hepatit Dergisi 2005; 10(1): 58-61.
• Gündüz T, Altıparmak S, Karadeniz G. Yüksekokul öğrencilerinin cinsel yolla bulaşan hastalıklar hakkında bilgi düzeyleri. Viral Hepatit Dergisi 2004; 9(2): 93-98.
• Stallworth J, Roofe M, Clark LF, Ehiri JE, Mukherjee S, Person S, Jolly PE. Predictors of sexual involvement among adolescents in rural Jamaica. Int J Adolesc Health 2004; 16: 165-78.
• Slaymaker E. ve Buckner B. Monitoring trends in sexual behavior in Zambia 1996-2003. Sex Transm İnfect 2004; 80, 85-90.
• Ma Q, Kihara MO, Cong L, Xu G, Zamani S, Ravari SM. Sexual behavior and awaress of Chinese University students in transition with implied risk of sexually transmitted diseases and HIV infection: A cross-sectional study. BMC Public Health 2006; 6(232), 1-11.
• Simbar M, Tehrani FR, Hashemi Z. Reproductive Health Knowledge, Attitudes and practices of İranian college students. East Mediterr Health J 2005; 11(5-6), 888-897.
• Virtala Am, Kunttu K, Huttunen TA, Virjo IO. Sexual intercourse and current contraceptive use among university students in Finland. Euro J Obstet Gynecol Reprod Biol 2007; 2(8).
• Akın A. ve Özvarış ŞB. Adölesanların Cinsel ve Üreme Sağlığını Etkileyen Faktörler Projesi, Hacettepe Üniversitesi Kadın Sorunları ve Araştırma Merkezi, 2004.
• Siyez DM. ve Siyez E. Üniversite öğrencilerinin cinsel yolla bulaşan hastalıklara ilişkin bilgi düzeylerinin incelenmesi. Türk Üroloji Dergisi 2009; 35(1): 49-55.
• Sarpkaya D. KKTC İskele bölgesinde yaşayan 15-49 yaş kadınların aile planlaması yöntem kullanımları ve yöntem kullanımını etkileyen faktörler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, 2010, Lefkoşa.
• Capuano S, Simeone S, Scaravilli G, Raimondo D. ve Balbi C. Sexual behaviour among İtalian adolescents: knowledge and use of contraseptives. Eur J Contracept Reprod Health Care 2009; 14(4), 285-9.
• Siyez E. ve Siyez DM. Ergenlerin cinsel yaşam deneyimlerinin bazı psikososyal değişkenler açısından değerlendirilmesi. Türk Üroloji Dergisi 2007; 33 (1):56-63.
• Biri A, Korucuoğlu Ü, Yılmaz E, Şimşek Ç, Aksakal FN, İlhan M. Adolesan kızların cinsel bilgi gereksinim durumlarının belirlenmesi. Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneği Dergisi 2007; 4(2): 104-107.
• Koç Z. ve Sağlam Z. Üniversite öğrencilerinin cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve aile planlaması ile ilgili bilgi ve görüşlerinin belirlenmesi. HIV/AIDS Dergisi 2006; 9 (2).
• Khan SJ, Anjum Q, Khan NU, Nabi FG. Awareness about common diseases in selected female collage students of Karachi. J Pak Med Assoc 2005; 55, 195-198.
• Uzer Ekin G. Lise öğrencilerinin HIV/AIDS ile ilgili bilgi düzeyi ve tutumlarının değerlendirilmesi. Bakırköy Tıp Dergisi 2014;10:24-26.
• Çaltık Yılmaz A, Başkan S. İlköğretim ve lise öğrencilerinin AIDS’e ilişkin bilgilerinin değerlendirilmesi. Güncel Pediatri 2014;1:9-15.
• Ekşi Z, Kömürcü N. Knowledge level of unıversıty students about sexually transmıtted dıseases. Procedia - Social and Behavioral Sciences 122 2014; 465–472.
• Oğuzkaya Artan M, Baykan Z. Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin cinsel yolla bulaşan hastalıklar konusundaki bilgi düzeyleri ve bunu etkileyen faktörler. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi 2010; 67 (3): 127–133.
• Agarwal AS , Maurya AA , Siddiqui WA. Knowledge and attitude of medical students, interns and post graduate medical students regarding HIV/AIDS. Indian Journal of Basic and Applied Medical Research December 2013; vol.-3, ıssue-1, p.267-277.
• Gölbaşı Z, Kelleci M. Sexual experience and risky sexual behaviours of Turkish university students. Archives of Gynecology and Obstetric 2011; vol. 283, ıssue 3, pp 531-537.
• Öncel S, Kulakaç Ö, Akcan A, Ersavar K, Dedeoğlu N. Apprentices’ Knowledges and attitudes about sexually transmitted disease. Sexuality and Disability 2012; vol. 30, ıssue 1, pp 53-66.
• Anwar M, Sulaiman SA, Ahmadi K, Khan TM. Awareness of school students on sexually transmitted infections (STIs) and their sexual behavior: a cross-sectional study conducted in Pulau Pinang, Malaysia. BMC Public Health 2010 Jan; 30;10:47.