Aile Desteği Çocukların Sağlıklı Yeme Öz Yeterliliğini Etkiler mi?

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 3, 299 - 304, 28.12.2023

Necla Kasımoğlu , Nazan Gürarslan Baş

https://doi.org/10.31125/hunhemsire.1177062

Öz

Amaç: Bu araştırma aile desteğinin çocukların sağlıklı yeme-öz-yeterlilik davranışları üzerine etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Araştırma, Mayıs 2021/2022 tarihleri arasında Türkiye’nin doğusunda bir ilin merkezinde 4. sınıfında öğrenim görmekte olan 202 öğrenci ile yürütülmüştür. Veriler ‘Kişisel Bilgi Formu’, ‘Sağlıklı Yeme İle İlgili Aile Desteği Ölçeği’ ve ‘Sağlıklı Yeme Öz-Yeterlik Ölçeği’ kullanılarak yüz yüze görüşme yöntemiyle toplanmıştır. Elde edilen veriler bilgisayar destekli programda sayı, yüzdelik, ortalama, standart sapma, t-testi, Kruskal Wallis ve korelasyon ile analiz edilmiştir.
Bulgular: Araştırmaya katılan öğrencilerin yaş ortalaması 10.05±.51’dir. Öğrencilerin anne yaşı, baba yaşı ve anne çalışma durumu ile Sağlıklı Yeme Öz-Yeterlik Ölçeği puan ortalamaları arasında; babanın öğrenim düzeyi ile de, Sağlıklı Yeme ile İlgili Aile Desteği Ölçeği puan ortalaması arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (p<0.05). Sağlıklı yeme öz-yeterlilik düzeyi ile ailenin sağlıklı yeme alışkanlığını destekleme puan ortalamaları arasında negatif yönde ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır (p<0.001).
Sonuç: Araştırmada elde edilen bulgulara göre, okul dönemi çocuklarının yeme öz yeterliği düşüktür ve aileler sağlıklı yeme davranışlarıyla ilgili destekleri yüksektir. Bu doğrultuda, çocukların sağlıklı yeme öz yeterliği ve ailenin sağlıklı yeme davranışıyla ilgili desteğini yükseltmek için çocuk ve ailesiyle çalışan pediatri hemşirelerinin eğitim ve danışmanlık rollerine gereksinim duyulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Beslenme davranışı, çocuk, hemşireler, öz-yeterlik

Does Family Support Affect Children's Healthy Eating Self-Efficacy?

Öz

Aim: This study was conducted to determine the effect of family support on healthy eating self-efficacy behaviors of children.
Material and Methods: The study was conducted with 202 students in the 4th grade studying in the center of a province in the east of Turkey between May 2021 and 2022. Data was collected through face-to-face interviews using the "Personal Information Form", "Family Support Scale for Healthy Eating", and "Self-Efficacy Scale for Healthy Eating". The data was analyzed using numbers, percentages, mean, standard deviation, t-test, Kruskal Wallis, and correlation with computer-aided programs.
Results: The mean age of the students participating in the study was 10.05±.51. There was a statistically significant difference found between the average scores of the students' self-efficacy for healthy eating and their mothers' age, fathers' age, and their mothers' employment status, as well as the father's education level and the average score of family support scale for healthy eating (p<0.05). A negative and statistically significant relationship was found between the Healthy Eating Self-Efficacy score average and the Family Support for Healthy Eating score average (p<0.001).
Conclusion: According to the study's findings, the healthy eating self-efficacy of school-age children is low, and the support of families for healthy eating behaviors is high. In this direction, the education and counseling roles of pediatric nurses working with children and their families are needed to increase children's healthy eating self-efficacy and family support for healthy eating behavior.

Anahtar Kelimeler

Child, feeding behavior, nurses, self-efficacy

Kaynakça

• 1. Yılmaz HB, Bolışık B. Çocuklarda Beslenme. Conk Z, Başbakkal Z, Yılmaz HB, Bolışık B, editörler. Pediatri Hemşireliği. 2. baskı. Ankara: Akademisyen Kitapevi; 2018: s. 233-235.
• 2. Akder RN, Meseri R, Çakıroğlu FP. Okul Çağı Çocukluk Döneminde Beslenme Eğitimi. Ankara Sağlık Bilim Derg. 2018;(2):1-10.
• 3. Arslan N. Oyun Çocuğu ve Okul Çağı Beslenmesi. Selimoğlu A, editör. Sağlıkta ve Hastalıkta Çocuk Beslenmesi. Ankara: Ankara Nobel Tıp Kitapevleri; 2018: s.71-80.
• 4. Bebetsos E, Zorzou A, Bebetsos G, Kosta G, Karamousalidis G. Children’s Self-Efficacy and Attitudes towards Healthy Eating. An Application of the Theory of Planned Behavior. Int J Sport Phys Educ. 2015;1(1):1-8.
• 5. Kabasakal E, Arslan UE, Üner S, Ünlü Konşuk H, Bilir N, Yardım MS, ve ark. Çocukların Sağlıklı Beslenmesinin Değerlendirilmesine Yönelik Bir Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması: Sağlıklı Yeme İle İlgili Aile Desteği Ölçeği. Sağlık ve Toplum. 2020;20(3):88-95.
• 6. Ayhan NY, Asil E. Okul Çağı ve Adolesan Dönemde Beslenme. Karaağaoğlu N, Şanlıer N, editörler. Anne- Çocuk Beslenmesi. 2. baskı. Ankara: Hedef CS Yayıncılık ve Mühendislik; 2020: s. 156-7.
• 7. Gangloff B, Mazilescu CA. Normative characteristics of perceived self-efficacy. Soc Sci. 2017;6(4):139.
• 8. Kabasakal E, Arslan UE, Üner S, Ünlü Konşuk H, Bilir N, Yardım MS, ve ark. Çocuklar İçin Sağlıklı Yeme Öz-Yeterlik Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Türkiye Çocuk Hast Dergis. 2021;15:72-7.
• 9. Simmonds G, Tinati T, Barker M, Bishop FL. Measuring young women’s self-efficacy for healthy eating: Initial development and validation of a new questionnaire. J Health Psychol. 2016;21(11):2503-13.
• 10. Yardımcı H, Örmeci FÖ, Özçelik AÖ, Sürücüoğlu MS, Özdoğan Y. Nutrition Education in Preschool Children. J Int Educ Sci. 2015;2(5):449-57.
• 11. Akdemir N, Akkuş Y. Bağışıklık Sistemi Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı. Akdemir N, Birol L, editörler. İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı. 5. baskı. Annkara: Akademisyen Kitapevi; 2020:s. 1019-1026.
• 12. Baş K, Yaman A, Sanyürek KN, Baş GN. Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Süt Tüketme Alışkanlıkları ve Annelerinin Çocuklarına Süt Tükettirme Gerekçeleri. Munzur Üniversitesi Sos Bilim Derg. 2018;6(6):118-29.
• 13. Story M, Sherwood NE, Himes JH, Davis M, Jacobs DR Jr, Cartwright Y, et al. An after-school obesity prevention program for African-American girls: The Minnesota GEMS pilot study. Ethn Dis. 2003;13(1 Suppl. 1):S54-64.
• 14. Ersoy G, Rakıcıoğlu N, Karabudak E, Özel HG, Köksal E, Özer E ve ark. Yaşam Sürecinde Beslenmenin Önemi ve Enerji Dengesi. Türkiye Beslenme Rehberi TÜBER 2015. T.C. Sağlık Bakanlığı; 2019: s. 109-112.
• 15. Başçı AB. Sağlık Davranışı Etki̇leşi̇m Modeli̇ne Dayalı Sağlıklı Beslenme Programının İlköğreti̇m Öğrenci̇leri̇ni̇n Beslenme Tutum ve Davranışlarına Etki̇si̇ [Doktora tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi; 2020.
• 16. Söğüt SC, Erdoğan S. Psychosocial and Behavioral Predictors for Prevention of Obesity Among Adolescents: a Transtheoretical Model Perspective. Int J Heal Serv Res Policy. 2016;3(1):22-32.
• 17. Karakuş E. İlkokul 4. Sınıf Öğrencilerinin Beslenme Özellikleri İle Okuduğunu Anlama Başarısı Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi [Yüksek lisans tezi]. Ankara: Ankara Üniversitesi; 2020.
• 18. Karacabey K, Angin M. Farklı Okullarda Eğitim Gören 10 - 15 Yaş Arasındaki Çocuklarda Beslenme Öz Yeterlik Düzeyleri ve Etkileyen Faktörler. Hemşirelik Bilim Derg. 2019;2(2):14-7.
• 19. Konca E, Ermiş E, Ermiş A, Erilli NA. 7-14 Yaş Öğrenci̇leri̇n Fiziksel Aktivite Durumları ve Beslenme Alışkanlıklarının Araştırılması. J Turkish Stud. 2019;14(1):105-17.
• 20. Das JC. Fast Food Consumption in Children: A Review. Med Clin Rev. 2015;01(01):1-4.
• 21. Scaglioni S, De Cosmi V, Ciappolino V, Parazzini F, Brambilla P, Agostoni C. Factors Influencing Children’s Eating Behaviours. Nutrients. 2018;10(6):1-17.
• 22. Sağır L. Yeme Tutumu, Ayrılık Anksiyetesi ve Yetişkin Ayrlık Anksiyetesi Arasındaki İlişki [Yüksek lisans tezi]. İstanbul: Demiroğlu Bilim Üniversitesi; 2021.
• 23. Sing LK. Impact of Working Mothers on Children’s Development. Int J Res Advent Technol. 2018;3(3):18-22.
• 24. Hossain MB, Khan MHR. Role of parental education in reduction of prevalence of childhood undernutrition in Bangladesh. Public Health Nutr. 2018;21(10):1845-54.
• 25. Faught E, Vander Ploeg K, Chu YL, Storey K, Veugelers PJ. The influence of parental encouragement and caring about healthy eating on children’s diet quality and body weights. Public Health Nutr. 2016;19(5):822-9.
• 26. Berge JM, Wall M, Larson N, Forsyth A, Bauer KW, Neumark-Sztainer D. Youth Dietary Intake and Weight Status: Healthful Neighborhood Food Environments Enhance the Protective Role of Supportive Family Home Environments. Heal Place. Published online 2014;26:69-77.