TÜKETİCİLERİN DEĞER YAPILARI, GÖNÜLLÜ SADE YAŞAM TARZI VE SÜRDÜRÜLEBİLİR TÜKETİM ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Yıl 2010, Cilt: 28 Sayı: 2, 117 - 150, 31.12.1899

Engin Özgül

Öz

Çevresel bozulmanın arttığı modern
yaşamda gerçekleşen yüksek tüketim ve bu tüketim miktarının doğal kaynaklar ve
çevre dengesi üzerinde yarattığı olumsuz etki dikkatleri tüketimin
sürdürülebilirliği noktasına çevirmiştir. Çalışmada, tüketicilerin değer ve
yaşam tarzlarının ve son dönemde çevre yönelimli pazar bölümünü araştırmada
kullanılan gönüllü sade yaşam tarzının sürdürülebilir tüketim ile ilişkileri
incelenmiştir. Bu kapsamda tüketicilerin değer ve yaşam tarzları VALS ölçeği,
gönüllü sade yaşam tarzı ve sürdürülebilir tüketim davranışları ise ilgili
çalışmalardan elde edilen ölçekler, anket yöntemi yoluyla elde edilen veriler
aracılığıyla ölçümlenmiştir. Çalışmada tüketicilerin sürdürülebilir tüketim
davranışlarını maddi tasarruf sağlayan ve çevresel duyarlılık ile ilgili
davranışlar olarak iki bölümde incelenebileceği saptanmıştır. Genel olarak
bakıldığında, tüketicilerin büyük bölümünün sürdürülebilir tüketim davranışını
önemsediği saptansa da tasarruf sağlayan davranışların, çevre yönelimli
davranışlara göre daha çok önemsendiği ortaya çıkmıştır. VALS değer ve yaşam
tarzı grupları açısından yapılan değerlendirmede ise düşünen, yapıcı,
mücadeleci ve deneyimliler gruplarının sürdürülebilir tüketim ile ilişkili
olduğu ancak bu ilişkinin deneyimliler grubunda negatif olduğu ortaya
çıkmıştır. VALS ölçeğinde verilen değer ve yaşam tarzlarının sürdürülebilir
tüketimi açıklama yüzdesinin hayli düşük olduğu, gönüllü sade yaşam tarzı ile
ilgili saptanan yaşam tarzlarının sürdürülebilir tüketimi açıklamada çok daha
anlamlı olduğu sonucuna varılmıştır. Ancak VALS ölçeğinin işletmeler tarafından
kullanım yoğunluğu dikkate alındığında araştırma sonuçlarının sürdürülebilir
tüketim ile ilgili pazarlama faaliyetlerine ışık tutacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilir tüketim, değer ve yaşam tarzları”, Vals Modeli, gönüllü sade yaşam tarzı

The Structure of Consumers’ Value, Voluntary Simple Life Style and Effect on Sustainable Consumption

Öz

High
consumption in modern life with increasing environmentally destructions, and
the negative effects of this consumption on natural resources and ecological
equilibrium have pointed the attentions on sustainability of consumption. In
this study, the relation of the value structure of consumers and the voluntary
simple life style which is recently used in researching environment-oriented
market dimension with the sustainable consumption have been analyzed. In this
context, value orientation of consumers VALS scale, voluntary simple life style
and sustainable consumption behavior of the relevant studies have been measured
through the scales. According to the research, it is pointed out that
sustainable consumption behavior can be divided into two parts: financial
saving and environmental sensitivity behaviors. In general, although it is
determined that majority of consumers pay attention to sustainable consumption
behavior; behavior of saving money’s being more important than
environment-oriented behavior has emerged. In terms of the evaluation group for
VALS, fulfilled, makers, strugglers and experiencers’ groups of sustainable
consumption are associated with sustainable consumption, but this relationship
has emerged negatively in experiencers’ group. In addition, VALS value and life
styles are quite low for explaining sustainable consumption, but voluntary
simple life style scale is more meaningful in explaining sustainable
consumption. However, while taking into account the intensive usage of VALS
scale of the companies, it is believed that the results will lead to the
sustainable consumption which is related to the marketing activities. On the
other hand, when the intensity of VALS scale usage by companies taken into
account, the results of research related to sustainable consumption are thought
to shed light on marketing activities.

Anahtar Kelimeler

Sustainable consumption, value, VALS Model, voluntary simple life style

Kaynakça

• Alonso, J. (1999) Comportamiento del Consumidor, ESIC Editorial, Madrid.
• Arnold, M., K.E. Reynold (2003) “Hedonic Shopping Motivations”, Journal of Retailing, 79(2), (77-95).
• Barton, L. (1981) “Voluntary Simplicity Lifestyles and Energy Conservation”, Journal of Consumer Research, 8, 223-234.
• Bearden, W., R.G. Netemeyer, J.E. Teel (1989) “Measurement of Consumer Susceptibility to Interpersonal Influence”, Journal of Consumer Research, 19, 473-481.
• Bollen, K.A., L.S. Long (1993) Testing Structural Equation Models, Sage: London.
• Comim, F., R. Tsutsumı, A. Verea (2007) “Choosing Sustainable Consumption: A Capability Perspective on Indicators”, Journal of International Development, 19, 493-509.
• Cowles, D., L.A. Crosby (1986) “Measure Validatıon in Consumer Research: A Confirmatory Factor Analysis of the Voluntary Simplicity Lifestyle Scale”, Advances in Consumer Research, 13(1), 392-397.
• Dietz, T., P.C. Stern, G.A. Guagnano (1998) “Social Structural and Social Psychological Bases of Environmental Concern”, Environment and Behavior, 30(4), 450-472.
• Featherstone, M. (1996) Postmodernizm ve Tüketim Kültürü, (Çev. M. Küçük), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Fraj, E., E. Martinez (2006) “Environmental Values and Lifestyles as Determining Factors of Ecological Consumer Behavior: An Emprical Analysis”, Journal of Consumer Marketing, 23(3), 133-144.
• Grunert, S.C., H.J. Juhl (1995) “Values, Environmental Attitudes, and Buying of Organic Foods”, Journal of Economic Psychology, 16, 39–62.
• Hair, J.F., R.E. Anderson, R.L. Tahtam, W. Black (1998) Multivariate Data Analysis, Upper Saddle River: Prentice Hall.
• Hofstede, G. (1980) Culture’s Consequences, Beverly Hills CA: Sage.
• Homer, P.M., L.R. Kahle (1988) “A Structural Equationtest of the Value-Attitude-Behaviour Hierarchy”, Journal of Personality and Social Psychology, 54(4), 638-46 Iwata, O. (1997) “Attitudinal and Behavioral Correlates of Voluntary Simplicity Lifestyles”, Social Behavior and Personality, 25, 233-240.
• Iwata, O. (2001) “Attitudinal Determinants of Environmentally Responsible Behavior”, Social Behavior and Personality, 29(2), 183-190.
• Iwata, O. (2006) “An Evaluation of Consumerism and Lifestyle as Correlates of a Voluntary Simplicity Lifestyle”, Social Behavior and Personality, 34(5), 557-568.
• Jöreskog, K.G., D. Sörbom (1993) LISREL 8: Structural Equation Modeling with the SIMPLIS Command Language, Chicago: Scientific Software International.
• Kahle, L.R. (1996) “Social Values and Consumer Behaviour: Research from the List of Values”, The Psychology of Values: The Ontario Symposium, 8, Lawrence Erlbaum Associates Publishers, Hillsdale, NJ, 135-50.
• Karp, D.G. (1996) “Values and Their Effect on Pro-Environmental Behavior” Environment and Behavior, 28, 111–133.
• Malhotra, N.K. (2004) Marketing Research: An Applied Orientation, New York: Prentice Hall.
• Maruyama, G.M. (1998) Basics of Structural Equation Modelling, Sage: California.
• Mccarty, J.A., L.J. Shrum (1994) “The Recycling of Solid Wastes: Personal Values, Value Orientations, and Attitudes About Recycling as Antecedents of Recycling Behavior”, Journal of Business Research, 30, 53-62.
• Mitchell, A. (1983) The Nine American Life Styles, New York, NY: Warner.
• Nakip, M. (2003) Pazarlama Araştırmaları Teknikler ve SPSS Destekli Uygulamalar, Anklara: Seçkin Yayıncılık.
• Nunnally J.C. and I.H. Bernstein (1994) Psychometric Theory, (3rd ed.) New York: McGraw Hill.
• Odabaşı, Y. (1999) Tüketim Kültürü–Yetinen Toplumun Tüketen Topluma Dönüşümü, İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• OECD (1997) Sustainable Consumption and Production, OECD: Paris.
• Özdamar, K. (1999) Paket Programları ile İstatistiksel Veri Analizi-1, (2.Baskı), Eskişehir: Kaan Kitapevi.
• Rokeach, M.J. (1973) The Nature of Human Values, New York: The Free Press. Schultz, P.W., L. Zelezny (1999) “Value as Predictors of Environmental Attitudes: Evidence for Consistency Across 14 Countries”, Journal of Environmental Psychology, 19, 255–265.
• Schwartz, S.H. (1992) “Universals in the Content and Structure of Values: Theoretical Advances and Emprical Tests in 20 Countries”, Advances in Experimental Social Psychology, 25, 1-65.
• Schwartz, S.H. (1994) “Are there Universal Aspects in the Structure and Content of Human Values?”, Journal of Social Issues, 50(4), 19–45.
• Shama, A. (1985) “The Voluntary Simplicity Consumer”, The Journal of Consumer Marketing, 2, 57-63.
• Stern, P.C., T. Dietz, T. Abel, G.A. Guagnano, L. Kalof (1999) “A Value-Belief-Norm Theory of Support for Social Movements: The Case of Environmentalism” Human Ecology Review, 6, 81–97.
• Şan, M.K. (2007) “Sanayi Sonrası Toplum Kuramları”, http://www.bilgiyonetimi.org/cm/pages/mkl_gos. php?nt=269 (28.06.2008).
• Şener, A., O. Hazer (2007) “Değerlerin Kadınların Sürdürülebilir Tüketim Davranışı Üzerindeki Etkilerine İlişkin Bir Araştırma”, http://www.sdergi.hacettepe.edu.tr/De.pdf (20.05.2008).
• Şimsek, Ö.F. (2007) Yapısal Eşitlik Modellemesine GirişTemel İlkeler ve LISREL Uygulamaları, Ankara: Ekinoks.
• Thøgersen, J., F. Ölander (2002) “Human Values and the Emergence of a Sustainable Consumption Pattern: A Panel Study”, Journal of Economic Psychology, 23(5), 605-30.
• Thøgersen, J., S.C. Grunert-Beckmann (1997) “Values and Attitude Formation towards Emerging Attitude Objects: From Recycling to General, Waste Minimizing Behavior”, Advances in Consumer Research, 1997, 24, 182-189.
• Thøgersen, J., F. Ölander (2003) “Spillover of Environment-Friendly Consumer Behaviour”, Journal of Environmental Psychology, 23(3), 225-36.
• Yılmaz, C., E. Ceylan (2004) “Yaşam Tarzı ve Değer Yargılarına Dayalı Veri Tabanlı Tüketici Bölümlendirme Yöntemlerinin Türk Tüketicileri için Geliştirilmesine Yönelik Bir Uygulama”, 9.Ulusal Pazarlama Kongresi Bildiri Kitabı, 275-297. http://www.strategicbusinessinsights.com/vals/ustypes.shtml / AT:09.04.2010