Bebeklerin İlk Emzirilmesinde Geleneksel Yaklaşımların Etkisinin Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 53 - 64, 31.01.2020

Ayşenur Turan , Leman Kutlu

Öz

Amaç: Çalışmanın amacı bebeklerin ilk emzirilmesinde geleneksel yaklaşımların etkisini değerlendirmektir.
Materyal-Metot: Bu çalışma tarama modelinde, kesitsel ve tanımlayıcıdır. Etik kurul izninden sonra Kasım 2017 ile Nisan 2018 tarihleri arasında iki devlet hastanesinin Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniğinde yapıldı. Postpartum dönemdeki gönüllü 150 anne örneklemi oluşturdu. Çalışmanın verileri annelerin sosyo demografik ve gebelik özelliklerini içeren Kişisel Bilgi Formu ve İlk Emzirmede Geleneksel Yaklaşımları Değerlendirme Formuyla toplandı. Annelere çalışma hakkında bilgi verilip onamı alındı. Okur-yazar olanlar anketi kendisi doldurdu. Okuryazar olmayanların anketleri de yüz yüze görüşme yöntemiyle araştırmacılar tarafından dolduruldu. Anketler doldurulduktan sonra emzirme eğitimi yapıldı ve emzirme eğitimi broşürü verildi. Veriler SSPS 22 programında değerlendirildi. Veriler frekans, yüzde, ortalama ve standart sapma, cross-table ve ki kare testleriyle analiz edildi. Anlamlılık düzeyi p<0.05 olarak kabul edildi.
Bulgular: Çalışmadaki postpartum kadınların çoğunun;28.41±6.078 yaşlarında, ilköğretim mezunu (%60), ev hanımı (%86.7), Doğu Anadolulu (%25,3), İstanbul’da yaşadığı (%100), çekirdek aileden (%79.3), planlı gebelik (%71.3), sezaryen doğum (%56,7), bir çocuğu olduğu (%52) belirlendi.
Emzirme eğitimi aldığını(%53.3), emzirmenin faydalarını (%62) ve ilk altı ay bebeğin anne sütü alması gerektiğini bildiği (%99.3)doğumdan sonra sütünün geldiği (%81.3), ilk yarım saat içinde emzirmediği (%64), ilk olarak anne sütünü verdiği (%81.3), bebeğini sık sık (%98,7) emzirdiği (%94.7), sütünün yeterli olduğu (%46), ve ek gıdalara başlamadığı(%68.7), beslenmesinin sütünü artıracağını bildiği (%70), önceki çocuğunu emzirdiği(%67.3), emzik ve biberon kullanmadığı(%68.7), sütünü sağmayı bildiği (%69.3), aile planlaması yönteminin emzirmesini etkilemediği (%58.7) saptandı.
İlk emzirmede geleneksel yaklaşımlardan bebeğine ilk önce; su (%26), şekerli su (%11.3) zemzem suyu (%26),bal- pekmez (%3.3), hazır mama veren (%10) ), ağzına hurma süren (%20), ilk gelen ağız sütünü döken (%2), annelerin sayısının az olduğu belirlendi.
Sonuç: İlk emzirmede geleneksel yaklaşımların etkili olduğuna inanmadıkları (%52) ve kullanmadıkları (%61.3), ilk olarak anne sütünü verdikleri (%81.3), İlk Emzirmede geleneksel yaklaşımlara inanma ve kullanma durumuna göre annenin eğitimine, çocuk sayısına, memleketine, aile tipine, emzirme eğitimi almalarına, emzirmenin faydalı olduğunu bilmesine, sütünün yetme durumuna, doğum şekli dağılımları karşılaştırıldığında aralarında anlamlı farklılıklar olmadığı saptandı (P>0.05).

Anahtar Kelimeler

ilk emzirme, Geleneksel yaklaşımlar, postpartum

Teşekkür

Katkılarından ve işbirliğinden dolayı T.C. Haliç Üniversitesi Ebelik Bölümü öğrencileri Gökçe Azaklı, Betül Altıkatoğlu, Melek Avcı ve Dudu Kaygısız'a teşekkür ederiz.

Kaynakça

• (1) Aslan, E., Dinç, H. Yenidoğanın Adaptasyonu ve Bakımı. Ed: Kızılkaya Beji, N. İçinde: Hemşire ve Ebelere Yönelik Kadın Sağlığı ve Hastalıkları. Nobel Tıp Kitabevleri. Genişletilmiş 2. Baskı. İstanbul, 2016.
• (2) Kaya, M., Ünsal, S., Sarıgül, A., ve Yüksel, Ç. Anne Sütü, Anne Sütü ile Birlikte Mama ve Sadece Mama ile Beslenen Bebeklerin Koklear Fonksiyonlarının Değerlendirilmesi Evaluation of Cochlear Functions of Breastfed, Mixed Fed Babies and Baby Food. Güncel Pediatri. 2017, 15(2); 18-25.
• (3) Yılmaz, C. Doğum Sonrası Erken Dönemde Ebeveynlere Verilen Emzirme Eğitiminin Bebeklerin İlk Altı Ay Anne Sütü Alma Durumuna Etkisi, Master's thesis; Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye, 2016
• (4) Horta, B.L., Victora, C.G., and World Health Organization. Short-Term Effects of Breastfeeding: A Systematic Review on The Benefits of Breastfeeding on Diarrhoea and Pneumonia Mortality. WHO Library Cataloguing-in-Publication Data; 2013.
• (5) Victora, C.G., Bahl, R., Barros, A.J.D., França, G. V. A., Horton, S., Krasevec, J., Murch, S., Sankar, M.J., Walker, N., Rollins, N.C., Lancet Breastfeeding Series Group. Breastfeeding in the 21st Century: Epidemiology, Mechanisms, And Life Long Effect. Lancet. 2016, 387(10017); 475-90. Doi: 10.1016/S0140-6736(15)01024-7.
• (6) Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. 2018 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ve TÜBİTAK, Ankara, Türkiye. 2019. http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2018/rapor/TNSA_2018_ana_Rapor.pdf
• (7) Balogun, O. O., Dagvadorj, A., Anigo, K. M., Ota, E., & Sasaki, S. (2015). Factors influencing breastfeeding exclusivity during the first 6 months of life in developing countries: a quantitative and qualitative systematic review. Maternal & Child Nutrition, 2015, 11(4), 433–451. doi:10.1111/mcn.12180
• (8) Wood, N. K., Woods, N. F., Blackburn, S. T., & Sanders, E. A. Interventions that Enhance Breastfeeding Initiation, Duration, and Exclusivity. MCN, The American Journal of Maternal/Child Nursing,, 2016, 41(5), 299–307. doi:10.1097/nmc.0000000000000264
• (9) Gölbaşı, Z., Eroğlu, K., & Kaya, D. (2018). Doğum Yapan Kadınların Anne Sütü ve Emzirme Mitlerine İnanma Durumlarının Belirlenmesi. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(2), 32-43.
• (10) Dinç, A., Dombaz, İ., ve Dinç, D. 6-18 Ay Arası Bebeği Olan Annelerin Emzirme ve Anne Sütüne İlişkin Geleneksel Uygulamaları. Balikesir Saglik Bil Derg., 2015, 4(3); 125-30. Doi: 10.5505/bsbd.2015.40316
• (11) Erkaya, R., Görsoy, A.A., ve Güler, H. Annelerin anne sütünü artırmaya yönelik aldıkları besinler. GUSBD, 2015, 4(3); 373-387.
• (12) Tanrıverdi, S., Köroğlu, Ö.A., Kültürsay, N., ve Egemen, A. Annelerin Anne Sütünü Arttıran Faktörlere İlişkin Görüş Ve Yaklaşımları. J Pediatr. 2014; 1(2):84-86
• (13) Çelik, A.S., Çapık, A., ve Engin, R. Erzurum’da Gebelik ve Doğum Sonu Dönemde Yapılan Geleneksel Uygulamaların Belirlenmesi. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 2012, 15(4); 262-67.
• (14) Hahn-Holbrook, J., Dunkel Schetter, C., Haselton, M. Breastfeeding and Maternal Mental and Physical Hhealth: Is Breast Best for Mom too? Ed: Spiers, M., Geller, P., Kloss, J. In: Women’s Health Psychology. New Jersey: Wiley, 2013.
• (15) Daglas. M., Antoniou, E. Cultural Views And Practices Related to Breastfeeding. Health Science Journal , 2012, 6(2); 353-61. E-ISSN: 1791-809X
• (16) Işık, M.T., Akçınar, M., Kadıoğlu, S. (2010). Mersin ilinde gebelik, doğum ve loğusalık dönemlerinde anneye ve yenidoğana yönelik geleneksel uygulamalar. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 2010, 7(1); 63-84.
• (17) Bettiol, A., Lombardi, N., Marconi, E., Crescioli, G., Bonaiuti, R., Maggini, V., and Vannacci, A. The use of complementary and alternative medicines during breastfeeding: results from the Herbal supplements in Breastfeeding InvesTigation (HaBIT) study. British Journal of Clinical Pharmacology, 2018, 84(9); 2040–2047. Doi:10.1111/bcp.13639
• (18) Abada, T.S.J., Trovato, F., and Lalu, N. Determinants of Breastfeeding in the Philippines: a survival analysis. Social Science and Medicine, 2001, 52, 71–81. Doi: 10.1016/s0277-9536(00)00123-4
• (19) Yiğitalp, G., Gümüş, F. Diyarbakır’da 15-49 Yaş Kadınların Bebek Bakımıyla İlgili Geleneksel Uygulamaları. Türkiye Çocuk Hast Derg/Turkish J Pediatr Dis, 2017, 3; 188-96.
• (20) Egelioğlu Çetişli, N., Karayağız Muslu, G., Şen, S., Er Güneri, S., Bolışık, B., ve Saruhan, A. Ege Bölgesinde Doğum Sonu Dönemde Uygulanan Geleneksel Uygulamalar. Uluslararası Hakemli Hemşirelik Araştırmaları Dergisi, 2014, 1(1); 22-35.
• (21) Yalçın, H. Gebelik, Doğum, Lohusalık Ve Bebek Bakımına İlişkin Geleneksel Uygulamalar (Karaman Örneği). Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 2012, 55; 19-31.
• (22) Sivri, B.B., Karataş, N. Toplumun Kültürel Yönü: Doğum Sonu Dönemde Anne ve Bebek Bakımına Yönelik Yapılan Geleneksel Uygulamalar ve Dünyadan Örnekler. J Curr Pediatr, 2015, 13(3); 183-93.
• (23) Eker, A., Yurdakul, M. Annelerin Bebek Beslenmesi ve Emzirmeye İlişkin Bilgi ve Uygulamaları. STED, 2006, 15(9); 158-163.
• (24) Arabacı, Z., Yıldırım, J.G., Dündar, B.N., ve Kadam, Z. Bebeklerde uygulanan geleneksel yöntemler. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 2016, 1; 61-86.
• (25) Sülü Uğurlu, E., Başbakkal, Z., Dayılar, H., Çoban, V., Zeynep A. Ödemiş’te Bulunan Annelerin Bebek Bakiminda Uyguladiklari Geleneksel Yöntemlerin İncelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2013, 2; 342-60.
• (26) Çetinkaya, A., Özmen, D., ve Cambaz, S. Manisa’da Çocuğu Olan 15- 49 Yaş Kadınların Doğum Sonu Dönemde Yenidoğan Sağlığı ile İlgili Geleneksel Uygulamaları. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2008, 12; 39-46.
• (27) Hizel, S., Ceyhun, G., Tanzer, F., Sanli, C. Traditional Beliefs as Forgotten İnfluencing Factors on Breast-Feeding Performance in Turkey. Saudi Med J., 2006, 27; 511-8.