Current Studies Conducted In Turkey towards Improving the Social Abilities In Children Diagnosed With Autism Spectrum Disorder

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 3, 1 - 18, 20.03.2016

Kübra Aslan Semra Şahin

Öz

Individuals with Autism Spectrum Disorder (ASD) are observed that they display social-interaction problems,
language and communication issues and limited/stereotypical interests and behaviors. Being lack of social
abilities may make lives of individuals diagnosed with ASD harder. For that reason, researches and practices in
the field of ASD has a great importance. This review paper contains published master’s and doctorate thesis
conducted between 2014-2015 in Turkey towards improving social abilities in individuals with ASD, in national
thesis research center, and the studies that were reached in Google Academics Search Engine and EBSCO-host
database by using the key words “autism”, “autism and social ability”.

Anahtar Kelimeler

Autism Spectrum Disorder, social ability

Ülkemizde Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklarda Sosyal Becerileri Geliştirmeye Yönelik Yapılan Güncel Çalışmalar

Öz

Otistik özellikler gösteren bireylerde; sosyal etkileşim sorunları, dil ve iletişim sorunları ile sınırlı/yinelenen ilgi
ve davranışlar gözlenmektedir. Sosyal beceri eksiklikleri, bu tanıyı alan bireylerin yaşamsal zorluğu haline
gelmektedir. Bu nedenle, sosyal beceriye yönelik yapılan araştırmalar ve uygulamalar büyük önem taşımaktadır.
Bu derleme, ülkemizde OSB’de sosyal beceriyi geliştirmeye yönelik 2010-2015 yılları arasında yapılan ulusal
tez araştırma merkezinde yayımlanmış yüksek lisans ve doktora tezleri, EBSCO-host veri tabanı ve google
akademik arama motorundan “otizm”, “otizm ve sosyal beceri” anahtar sözcükleri kullanılarak ulaşılan
çalışmaları içermektedir.

Anahtar Kelimeler

Otizm spektrum bozukluğu, sosyal beceri

Kaynakça

• Akmanoğlu, N., Kurnaz, E. (2014) Otizmli Çocukların Eğitiminde Yeni Eğilimler: Videoyla Kendine Model Olma ve Etkileri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 15(2) 63-77.
• Avcil, S., Baykara, B., Baydur, H., Munir, K. & Emiroğlu, N. (2014) 4-18 Yaş Aralığındaki Otistik Bireylerde Sosyal İletişim ÖlçeğiTürkçe Formunun Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi 2015;26(1):56-64
• Balçık, B., Çiftci-Tekinarslan, E. (2012) Otizmli Çocuklara Sosyal Beceri Öğretiminde Sosyal Öykülerin Etkisinin İncelenmesi Ozel Eğitim Dergisi, 13(2) 1-20
• Demir, Ş. (2014) Otizmli Çocukların Sosyal Becerilerini Etkileyen Faktörler. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi Cilt 47 (2), 223-245.
• Diken, H.İ. & Acar, Ç. (2012) Otistik Bozukluk Gösteren Çocuklara Video Model Öğretim Uygulamalarıyla Yapılan Çalışmaların İncelenmesi. Educational Sciences: Theory & Practice - 12(4)
• Diken, H & Güven, D. (2014) Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Okul Öncesi Cocuklara Yönelik Sosyal Beceri Öğretim Mudahaleleri. Özel Eğitim Dergisi, 15(1) 19-38
• Ergenekon, Y. (2012) Otizmli Çocuklara Videoyla Model Olma Kullanılarak Ev Kazalarında Basit İlkyardım Becerilerinin Öğretimi. Educational Sciences: Theory & Practice - 12(4) • Güz/Autumn • 2739-2766
• Ergül, C., Baydık, B & Demir, Ş. (2013) Özel Eğitim Öğretmen Adaylarının ve Öğretmenlerinin Zihin Engelliler Öğretmenliği Lisans Programı Yeterliklerine İlişkin Görüşleri. Educational Sciences: Theory & Practice - 13(1)
• Girli, A., Atasoy, S. (2010) Otizm Tanılı Kaynaştırma Öğrencilerine Uygulanan Bilişsel Süreç Yaklaşımına Dayalı Sosyal Beceri Programının Etkililiğinin İncelenmesi. Elementary Education Online, 9 (3), 990-1006, 2010. İlköğretim Online, 9(3), 990-1006, 2010. [Online]: http://ilkogretim-online.org.
• Girli, A., Sabırsız, S. (2011) Otizm Tanılı Çocuklara Uygulanan “Resimlerle Duyguların Öğretimi Programı”nın Etkililiğinin İncelenmesi, Özel Eğitim Dergisi12(1) 1-16.
• Güven, D., Vuran, S. (2015) Otizm Spekturum Bozukluğu Olan Bireylerin Sosyal Becerilerini Geliştirilmesinde Grup Müdahaleleri. Özel Eğitim Dergisi, 16(1) 29-51.
• Halisküçük, E. S. (2007). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilere makarna pişirme becerisinin öğretiminde video modelin etkililiği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Hanaylı, M.C., Serbest, S., Ürekli T., “Otizmli Çocukların Sosyal Becerilerini Geliştirmeye Yönelik Android Uygulaması” http://www.mehmethanayli.com/dosyalar/akedemik-konu_ekleri/bildiri-tam-metni-4.pdf. Erişim tarihi. 28 Aralık 2015.
• Matson, J. L., Matson, M. L. & Rivet, T. T. (2007). Social-skills treatments for children with autism spectrum disorders. An overview. Behavior Modification. 31, 5, 682-707.
• Karaaslan, Ö., Kutlu, M. (2010). Otizm Spektrum Olan Bireylerde Sosyal Öykü Kullanımı:Alanyazın Taraması Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 19, Sayı 2, 2010, Sayfa 1- 17
• Korkmaz-Toper, Ö., Ünal, F., Özdemir, B., Çimenci, S. (2014).Otizm Spektrum Bozukluğu Tanısı Almış Bir Kaynaştırma Öğrencisine, Teneffüs Zamanlarında Arkadaşları ile Oyun Oynama DavranışınınKazandırılmasında Sosyal Öykü Kullanımının Etkililiği. 24. Ulusal Özel Eğitim Kongresi bildiri özetleri el kitabı (s. 230). Edirne: Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
• Korkmaz-Toper, Ö. , Diken, H.İ (2013) Temel Tepki Oğretimi-TTO (Pivotal Response Treatment-PRT) ile Gerceklestirilen Etkililik Arastırmalarının Betimsel Analizi. Özel Eğitim Dergisi, 14(1) 41-55
• Koyuncu, M. (2009). Karşılıklı Yoğunlaştırılmış Etkileşim Yönteminin Otzimli Çocuklarda İletişim Becerilerinin Gelişimine Etkisinin Değerlendirilmesi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi
• Köroğlu, E. (Ed.) (2013) Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal El Kitabı. İstanbul:Hyb Yayıncılık.
• Kurt, O., Genç-Tosun, D. (2014). Otizm Spektrum Bozukluğu ve Video Modelle Öğretim. Özel Eğitim Dergisi, 15(3) 37-49.
• Meadan, H., Ostrosky, M.M., Zaghlawan, H.Y. & Yeong Yu, S.(2012). Using Coaching with Preschool Teachers to Support the Social Skills of Children with and without Autism Spectrum Disorders. International Journal of Early Childhood Special Education (INT-JECSE), 4(2), 74-94.
• Odluyurt, S. (2013). Kaynaştırmaya Devam Eden Otistik Özellikler Gösteren Çocuklara Kurallı Oyun Öğretiminde Akranları Tarafından Doğrudan Model Olma ve Videoyla Model Olma Öğretiminin Etkilerinin Karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 13(1), 523-540
• Olçay-Gül, S. (2012). Ailelerce sunulan sosyal öykülerin otistik spektrum bozukluğu olan ergenlerin sosyal becerilerine etkileri. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Ankara.
• Olçay-Gül, S., Tekin-İftar, E., (2012) Otizm Spektrum Bozukluğu Tanısı Alan Bireyler için Sosyal Öykülerin Kullanımı. Özel Eğitim Dergisi 2012, 13(2) 1-20.
• Olçay-Gül, O. S., Vuran S. (2010) Sosyal Becerilerin Öğretiminde Video Model Yöntemiyle Yürütülen Araştırmaların Analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri / Educational Sciences, 10 (1) 217-274.
• Özen, E., Özdemir, S. (2015) Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklarda Yüz İşleme ve Göz İşleme Becerileri. International Journal of Early Childhood Special Education (INT-JECSE), 7(1), 01-23.
• Papatğa, E. (2012). Otizmli Çocukların Oyun Becerileri ile Davranış ve Sosyal Beceri Özelliklerinin Karşılaştırılması. Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi
• Pierce, K., Conant, D. Stoner, R. & Desmond, J. (2011) Preference for Geometric Patterns Early in Life as a Risk Factor for Autism. rch Gen Psychiatry. ;68(1):101-109. doi:10.1001/archgenpsychiatry.2010.113
• Sucuoğlu, B., Kargın, T. (2006). İlköğretimde Kaynaştırma Uygulamaları: Yaklaşımlar, Yöntemler, Teknikler. Mor-pa Yayınları, İstanbul.
• Sucuoğlu, B., Çiftçi-Tekinarslan, İ. Ve Pınar, S. (2013) Zihin Engelli Çocukların Annelerinde Sosyal Beceri Dereceleme Sistemi Ebeveyn Formu’nun Psikometrik Özelliklerinin Değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, Cilt 38, Sayı 170
• Turhan, C. (2015). Otizm Spektrum Bozukluğu Gösteren Çocuklara Sosyal Beceri Öğretiminde Sosyal Öykü ve Video Model Uygulamalarının Etkililik ve Verimlilikleri. Yayımlanmış Doktora Tezi
• Turhan, C., Vuran, S (2015). Otizm Spektrum Bozukluğu Gösteren Çocuklara Sosyal Beceri Öğretiminde Sosyal Öykü ve Video Model Uygulamalarının Etkililik ve Verimlilikleri, International Journal of Early Childhood Special Education (INT-JECSE), 7(2), 294 – 315.
• Vuran, S., Genç-Bozkuş, G. (2013) Sosyal Becerilerin Öğretiminde Temel Tepki Öğretimiyle Yürütülen Araştırmaların İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri • Educational Sciences: Theory & Practice-13(3) • 1715-1742 ©2013 Eğitim Danışmanlığı ve Araştırmaları İletişim Hizmetleri Tic. Ltd. Şti. www.edam.com.tr/kuyeb, DOI: 10.12738/estp.2013.3.1549