Primipar ve Multipar Gebelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının İncelenmesi: Karşılaştırmalı Bir Çalışma

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 2, 341 - 351, 31.08.2023

Melike Beyza Akkaş , Emel Ege

https://doi.org/10.21020/husbfd.1082464

Öz

Amaç: Gebelik dönemindeki bütün uygulamaların anne ve bebek sağlığı üzerinde etkileri vardır. Bundan dolayı bu dönemdeki sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve uygulamaları normalde olduğundan daha büyük öneme sahiptir. Bu çalışma ile gebelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını incelemek primipar ve multipar gebelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını karşılaştırmak amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: Araştırma karşılaştırmalı-tanımlayıcı türde yapılmıştır. Çalışma Karaman’da bir kamu hastanesinin kadın doğum polikliniklerine başvuran 140 primipar ve 140 multipar toplam 280 gebe ile gerçekleştirilmiştir. Veriler araştırmacı tarafından oluşturulan 26 soruluk anket formu ve sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeği (SYBDÖ) II formu kullanılarak toplanmıştır. Veriler bilgisayar ortamında SPSS (Statistical Package for Social Sciences) programı ile değerlendirilmiştir.
Bulgular: Primipar ve multipar gebelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının karşılaştırıldığı bu çalışmada primipar gebelerin SYBDÖ toplam puan ortalaması (138.58±16.72 sd:278) sağlık sorumluluğu, fiziksel aktivite, beslenme, manevi gelişim, kişilerarası ilişkiler ve stres yönetimi alt boyut puan ortalamaları, multipar gebelerin puan ortalamalarına (123.51±19.04) göre yüksek ve aradaki fark ileri düzeyde anlamlı bulunmuştur (p<.001).
Sonuç: Sonuç olarak primipar gebelerin multipar gebelere göre daha sağlıklı davranışlar sergiledikleri görülmüştür. Ayrıca sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının gebelerin eşlerinin eğitim düzeyi, maddi durum algısı gibi bazı sosyodemografik değişkenlerinden etkilendiği saptanmıştır. Tüm bu değişkenler dikkate alınarak gebelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile ilgili konularda bilgilendirilmesi ve deneyimli olmaları nedeniyle multipar gebelerin göz ardı edilmemesi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

primipar, multipar, SYBD

Investigation of Healthy Lifestyle Behaviours of Primiparous and Multiparous Pregnants: A Comparative Study

Öz

Objectives: The effects of healthy lifestyle behaviours and practices during pregnancy on maternal and infant health are quite high. Therefore, healthy lifestyle behaviours and practices in this period are of greater importance than usual. The aim of this study was to compare the healthy lifestyle behaviours of primiparous and multiparous pregnant women.
Materials and Methods: The research was conducted in a comparative-descriptive type. The study was carried out with a total of 280 pregnant women, 140 primiparous and 140 multiparous, who applied to the obstetrics and gynecology outpatient clinics of a public hospital in Karaman. The data were collected using a 26-question questionnaire created by the researcher and the healthy lifestyle behaviours scale II (HPLP) form. The data were evaluated in a computer environment with the SPSS (Statistical Package for Social Sciences) program.
Results: When comparing the healthy lifestyle behaviours of primiparous and multiparous pregnant women, the HPLP total score average (138.58±16.72 sd:278), health responsibility, physical activity, nutrition, spiritual development, interpersonal relations, and stress management sub-dimension mean scores of primiparous pregnant women were found to be significantly higher (p<.001) than the mean scores of multiparous pregnant women (123.51±19.04).
Conclusion: As a result, it has been observed that primiparous pregnant women exhibit healthier behaviours than multiparous pregnant women. In addition, it has been determined that healthy lifestyle behaviours are affected by some sociodemographic variables, such as the education level of the spouses of the pregnant women and the perception of financial situation. It can be recommended that multiparous pregnant women should not be ignored, as pregnant women are informed about healthy lifestyle behaviours, and they are experienced.

Anahtar Kelimeler

primiparous, multiparous, HPLP

Kaynakça

• Aksoy M. (2018). Gebe kadınlarda sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Medipol Üniversitesi, İstanbul.
• Aksoy, Y. E., Çeber Turfan, E. & Dereli Yılmaz, S. (2017). Assessment of health-promoting lifestyle habits in normal and high-risk pregnancies. Perinatal Journal, 25(1), 26–31. https://www.doi.org/10.2399/prn.17.0251006.
• Altıparmak, S, & Koca Kutlu, A. (2009). 15–49 Yaş Grubu Kadınlarda Sağlığı Geliştirme Davranışları ve Etkileyen Faktörler. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8(5), 421-26.
• Aslan Y. (2019). Gebelik öncesi uygulanan sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve gebelik döneminde uygulanan sağlık uygulamaları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Aydemir, H. & Uyar Hazar, H. (2014). Düşük riskli, riskli, yüksek riskli gebelik ve ebenin rolü. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(2), 815-833.
• Bahar, Z., Beşer, A., Gördes, N., Ersin, F. & Kıssal, A. (2008). Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği II'nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(1), 1-13.
• Balaban, S. (2016) Gebelikteki Sağlık Uygulamalarının Prenatal Bağlanmayla İlişkisi ve Etkileyen Faktörler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum,
• Beyaz, E., Gökçeoğlu, S. & Özdemir, N. (2020). Muş İl merkezinde gebelerin sağlık uygulama düzeylerinin belirlenmesi. Van Sağlık Bilimleri Dergisi, 13(2), 9-16.
• Bozhüyük, A., Özcan, S., Kurdak, H., Akpınar, E., Saatçi, E. & Bozdemir, N. (2012). Sağlıklı yaşam biçimi ve aile hekimliği. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 6(1), 13-21.
• Coşkun M. (2016). Gebelikte algılanan sosyal destek düzeyinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Koç Üniversitesi, İstanbul.
• Çaycı Esen, N. (2019). Gebelikte sağlık uygulamaları ve prenatal bağlanmanın doğum sonuçları üzerine etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstinye Üniversitesi, İstanbul.
• Deliktaş, A., Körükcü, Ö. & Kukulu, K. (2015). Farklı gruplarda annelik deneyimi. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(4), 274-283. https://www.doi.org/10.5455/musbed.20150831014409.
• Deniz, M. (2019). Gebelerde olumlu sağlık davranışları ve yasam kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Dereli Yılmaz, S. & Kızılkaya Beji, N. (2010). Gebelikte öz bakım gücünün değerlendirilmesi. Genel Tıp Dergisi, 20(4), 137-42.
• Genç Koyucu, R., Ülkar, D. & Erdem, B. (2020). Primipar ve multipar gebelerin gebelik streslerinin karşılaştırılması. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 8(3), 652-663. https://doi.org/10.33715/inonusaglik.745511.
• Gökyıldız, Ş., Alan, S., Elmas, E. & Küçük, E. (2014). Health-promoting lifestyle behaviours in pregnant women in Turkey. International Journal of Nursing Practice, 20(4), 390–397. https://doi.org/10.1111/ijn.12187.
• İmancıoğlu, N. (2020). Gebe bilgilendirme sınıfına katılımın gebelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarına etkisi: vaka kontrol çalışması. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• Kaloğlu Binici, D. & Köse, S. (2020). Primipar ve multipar gebelerde algılanan stres ve etkileyen faktörlerin incelenmesi. Ebelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 189-202.
• Kanığ, M. & Eroğlu, K. (2020). Gebelikte algılanan sosyal destek düzeyi ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 11(4), 333-340. https://doi.org/10.14744/phd.2020.89156.
• Onat, G. & Aba, Y. A. (2014). Health-promoting lifestyles and related factors among pregnant women. Turkish Journal of Public Health, 12(2), 69-79. https://doi.org/10.20518/thsd.69694. Özcan, H., Polat T., Yılmaz, M., Öztürk, A. & Aydoğan, T. (2020). Gebelerde sağlıklı yaşam davranışlarının ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(3), 482-492. https://doi.org/10.26453/otjhs.669573.
• Sis Çelik, A. & Aksoy Derya, Y. (2019). Gebelerin öz bakım gücü ile sağlık uygulamaları düzeylerinin ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(1), 111-119.
• Sözeri, C., Cevahir, R., Şahin, S. & Semiz, O. (2006). Gebelerin gebelik süreci ile ilgili bilgi ve davranışları. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 1(2), 92-104. Taşkın, L. (2014). Doğum ve kadın sağlığı hemşireliği (XII. baskı). Ankara: Sistem Ofset.
• Üst, Z. & Pasinlioğlu, T. (2015). Primipar ve Multipar gebelerde doğum ve postpartum döneme ilişkin endişelerin belirlenmesi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 2(3), 306-317. https://doi.org/10.17681/hsp.96963.
• Walker, S. N., Sechrist, K. R., & Pender, N. J. (1987). The Health-Promoting Lifestyle Profile: development and psychometric characteristics. Nursing Research, 36(2), 76-81.
• Yeşilkaya, H. (2018). Gebe Kadınların uyku sorunları ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
• Yıldız, A. (2020). Gebelerin öz bakım gücü ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.