Şanlıurfa'da 0-6 aylık bebeklerin sadece anne sütü alma durumları ve etkileyen faktörler

Yıl 2019, Cilt: 16 Sayı: 1, 111 - 116, 22.03.2019

Özlem Güner Fatma Koruk

Öz

Amaç:Çalışmada,
Şanlıurfa'da 0-6 aylık bebeklerin sadece anne sütü alma durumları ve bunu etkileyen
faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır.

Materyal ve metod:Çalışma kesitsel
tipte yapılmıştır. Evrenini Şanlıurfa il merkezinde yaşayan ve 0-6 aylık bebeği
olan anneler oluşturmuştur. Örnek seçiminde küme örnekleme yöntemi kullanılmış
ve çalışma toplam 203 anne ile tamamlanmıştır. Veriler, Veri Toplama Formu ve
Emzirme Öz Yeterlilik Ölçeği aracılığı ile 15 Mayıs – 30 Haziran 2015 tarihleri
arasında, yüz yüze görüşme tekniği kullanılarak toplanmıştır. Araştırma için
Harran Üniversitesi Etik Kurul'undan yazılı, katılımcılardan ise sözlü izin
alınmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde; tanımlayıcı istatistiklerden yüzde,
ortalama, standart sapma, tek değişkenli analizlerden Ki-kare ve Man Whithney-U
testi kullanılmıştır. Bağımsız değişkenlerin sadece anne sütü alma üzerindeki
etkisi çok değişkenli analizlerden Lojistik Regresyon Modeli (Enter) yöntemi
ile yapılmıştır.

Bulgular:Çalışmada
annelerin %71.4'ünün emzirme deneyiminin olduğu, %1.5'nin ilk emzirmede sorun
yaşadığı, %57.1'nin bebeğine doğum sonrası anne sütü dışında ek gıda verildiği
belirlenmiştir. Sadece anne sütü verme orantısı bebeği bir aylık olan annelerde
%37.9 iken, bebeği altı aylık olan annelerde %26.5’tir. İlk emzirmede sağlık
personelinden yardım alanlarda (p<0.05),
ilk emzirme öncesi anne sütü dışında gıda verilmeyenlerde (p=0.000)  ve emzirme öz yeterlilik ölçek puanı yüksek
olanlarda (p=0.000) sadece anne sütü verme orantısının daha yüksek olduğu
belirlenmiştir. Yapılan lojistik regresyon analizinde, sadece anne sütü ile
beslememe riskinin, bebeğine ilk emzirme öncesi anne sütü dışında gıda verilenlerde
139 kat fazla olduğu belirlenmiştir.

Sonuç:Örneklem
grubunda sadece anne sütü verme orantılarının oldukça düşük olduğu, doğum
sonrası yapılan eğitim ve danışmanlıkların sadece anne sütü ile besleme
davranışında etkili olduğu belirlenmiştir. Annelerin emzirme konusunda,
gebelikten başlayarak doğum sonu süreçte dahil sağlık personeli tarafından
bilgilendirilmesi ve desteklenmesi, emzirme başarısını arttırmak için öz
yeterliliklerini yükseltmeye yönelik girişimlerde bulunulması,  doğum sonu süreçte bebeklere anne sütü
dışında gıda verilmesinin önlenmesi için gerekli eğitim ve danışmanlıkların
yapılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anne sütü, emzirme

Breastfeeding status of 0-6 month old infants and the effective factors in Şanlıurfa

Öz

Background: The study was conducted to determine only the breastfeeding status of 0-6 month-old infants in Şanlıurfa and the effective factors.

Methods: The study is cross-sectional. The population of the study consisted of mothers who had 0-6 month-old infants and resided in the city center of Şanlıurfa. The cluster sampling method was used in the sample selection and the study was completed with total 203 mothers in the environment. The data were collected using the face-to-face interview technique between 15 May – 30 July 2015 by using Data Collection Form and Breastfeeding Self-Efficacy Scale. A written permission from Harran University Ethics Committee and verbal consent from the participants were obtained for the study. Percentage, mean, and standard deviation from descriptive statistics as well as Chi-square and Mann Whitney-U test from univariate analysis were used to assess the data. The effect of independent variables on breastfeeding was evaluated by the Logistic Regression Model (Enter) method.

Results: It was found in the study that out of the mothers, 71.4% had breastfeeding experience, 1.5% had problems with their first breastfeeding, and 57.1% gave supplementary food to their babies other than breast milk after the birth. The rate of only breastfeeding their babies was 37.9% in mothers behavior one-month-old infants and 26.5% in mothers behavior six-month-old infants. The rate of only breastfeeding was determined to be higher in mothers behavior who received help from healthcare professional in the first breastfeeding(p<0.05), did not give any food other than breast milk before first breastfeeding(p<0.001), and had high score of breastfeeding self-efficacy scale(p<0.001). In the logistic regression analysis, the risk of not feeding the babies only with breast milk was 139 times higher in those giving supplementary food other than breast milk before the breastfeeding.

Conclusions: According to the results of the study, it was determined that the rates of only breastfeeding was quite low in the sample group and the postpartum training and counselling were only effective in breastfeeding behaviors. In accordance with these results, it is recommended to inform and support the mothers about breastfeeding by the healthcare professional also in the postpartum period starting from the pregnancy, increase their breastfeeding self-efficacy to increase breastfeeding success, and to make necessary training and counselling to prevent giving any supplementary food to the infants other than breast milk in postpartum process.

Anahtar Kelimeler

Breast milk

Kaynakça

• Referans1 Cangöl E, Şahin N. Emzirmeyi Etkileyen Faktörler ve Emzirme Danışmanlığı. Zeynep Kamil Tıp Bülteni 2014;45:100-5.
• Referans2 Özkan H, Üst Z, Gündoğdu G, Çapık A, Şahin S. Erken Postpartum Dönemde Emzirme ve Depresyon Arasındaki İlişki. Şişli Etfal Hastanesi Tıp Bülteni, 2014; 48(2) .
• Referans3 Dennis CL. Breastfeeding Peer Support: Maternal and Volunteer Perceptions from a Randomized Controlled Trial, BIRTH; 2002; 29(3).
• Referans4 Irmak N. Anne Sütünün Önemi ve İlk 6 Ay Sadece Anne Sütü Vermeyi Etkileyen Unsurlar. Jour Turk Fam Phy 2016; 07 (2): 27-31.
• Referans5 Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2013. Erişim yeri: http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2013/rapor/TNSA_2013_ana_rapor.pdf Erişim tarihi: 27 Temmuz 2017.
• Referans6 Bolat F, Uslu S, Bolat G, Bülbül A, Arslan S, Çelik M, ve ark. İlk Altı Ayda Anne Sütü ile Beslenmeye Etki Eden Faktörler. Çocuk Dergisi, 2011; 11(1): 5-13.
• Referans7 Ünsal H, Atlıhan F, Özkan H, Targan Ş, Hassoy H. Toplumda Anne Sütü Verme Eğilimi ve Buna Etki Eden Faktörler. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 2005; 48 (3), 226-233.
• Referans8 Creedy DK, Dennis CL, Blyth R, Moyle W, Pratt J, De Veries S.M. Psychometric Characteristics of the Breastfeeding Self_Efficacy Scale:Data from an Australian Sample. Research in Nursing and Health, 2003; 26 (2), 143-152.
• Referans9 Dennis C.L. The Effect of Peer Support on Postpartum Depression:a Pilot Randomized Controlled Trial,Can J Psychiatry, 2002; 48, 2.
• Referans10 Yenal K, Aluş Tokat M, Durgun Ozan Y, Çeçe Ö, Bakılan Abalın F. Annelerin Emzirme Öz yeterlilik Algıları ile Emzirme Başarıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2013; 10(2): 14-19.
• Referans11 Meedya S, Fahy K, Kable A. Factors That Positively Influence Breastfeeding Duration to 6 Months: A Literature Review. Women Birth 2010; 23(4):135-145.
• Referans12 Gözükara F. Emzirmenin Başarılmasında Anahtar Faktör: Baba Desteğinin Sağlanması ve Hemşirenin Rolleri. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi (Journal of Harran University Medical Faculty) 2014;11,3.
• Referans13 Türkiye İstatistik Kurumu, Ölüm İstatistikleri, 2017. Sayı:27592, 7 Haziran 2018. Erişim yeri: file:///C:/Users/User/Downloads/%C3%96l%C3%BCm_%C4%B0statistikleri_07.06.2018.pdf. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2018.
• Referans14 Selimoğlu MA, Celiloğlu ÖS, Celiloğlu C. Anne Sütü ile Beslenmenin İleri Yaşama Etkileri. Türk Pediatri Arşivi, 2010; 45, 309-314.
• Referans15 Gözükara F. Ebeveynlere Emzirmeye Yönelik Verilen Eğitim ve Danışmanlık Hizmetlerinin Emzirme Davranışına Etkisi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, 2012.
• Referans16 Eryılmaz G. Laktasyon ve Emzirme. In: Şirin A, Kavlak O, Eds. Kadın Sağlığı, 1. Baskı. Bedray Basın Yayıncılık, İstanbul, 2008: 759-790.
• Referans17 World Health Organization/United Nations International Emergency Fund. Baby-Friendly Hospital Initiative: Revised, Updated and Expanded for Integrated Care. Section 3, Breastfeeding Promotion and Support in a Baby-Friendly Hospital, 2009: 58.
• Referans18 Balogun OO, Dagvadorj A, Anigo KM, Ota E, Sasaki S. Factors Influencing Breastfeeding Exclusivity During The First 6 Months of Life in Developing Countries: A Quantitative and Qualitative Systematic Review. Maternal and Child Nutrition. 2015; 11:433-51.
• Referans19 Öztürk Can H. Doğum Sonrası Bakım Rehberlerinin Kanıt Temelli Çalışmalarla Gözden Geçirilmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2015; 5 (2): 40-47.
• Referans20 Bandura A. Health Promotion from the Perspective of Social Cognitive Theory. Psychology and Health, 1998;13:623-649.
• Referans21 Wood NK, Woods NF, Blackburn ST, Sanders EA. Interventions that Enhance Breastfeeding Initiation, Duration, and Exclusivity: a Systematic Review. Mcn Am J Matern Child Nurs. 2016; 41(5):299-307.
• Referans22 Toprak F, Turan Z, Erenel A. Doğum Sonu Erken Dönem Hemşirelik Uygulamalarında Güncel Yaklaşımlar. Gümüşhane Sağlık Bilimleri Dergisi Derleme Makalesi, 2017; 6(2): 96 – 103.
• Referans23 Gölbaşı Z, Eroğlu K, Kaya D. Doğum Yapan Kadınların Anne Sütü ve Emzirme Mitlerine İnanma Durumlarının Belirlenmesi. KOU Sağ. Bil. Derg. 2018, C.4, S.2, s. 32-43.
• Referans24 Tokat MA, Okumuş H. Emzirme Öz Yeterlilik Algısını Güçlendirmeye Temelli Antenatal Eğitimin Emzirme Öz Yeterlilik Algısına ve Emzirme Başarısına Etkisi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2013;10(1):21-29.
• Referans25 Blyth R, Creedy DK, Dennis CL. Effect of Maternal Confidence on Breastfeeding Duration: an Application of Breastfeeding Self-efficacy Theory. Birth, 2002;29(4):278-84.
• Referans26 Nanishi K, Green J, Taguri M, Jimba M. Determining a Cutoff Point for Scores of the Breastfeeding Self-efficacy Scale- Short Form: Secondary Data Analysis of an Intervention Study in Japan. PLoSOne 2015;10:e0129698. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0129698
• Referans27 White ML. A Correlational Study Examining the Relationships Among Maternal Breastfeeding Self –Efficacy, Problem-Solving Skills, Satisfaction With Breastfeeding Experience, and Duration. Newfoundland: Memorial University of Newfoundland, School of Graduate Studies, Master of Nursing, 2002.