Huzurevinde Kalan Yaşlılarda Rekreatif Etkinliklerin Aktivite Teorisi Kapsamında Uygulanabilirliğinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 25 - 36, 30.06.2023

Merve Çokşen , Pınar Güzel Gürbüz

Öz

Bu araştırmanın amacı, dezavantajlı gruplardan birisi olarak tanımlanan huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin aktivite teorisi kapsamında gönüllü katılımlarını rekreatif etkinlikler aracılığı ile teşvik ederek, serbest zaman aktivitelerine katılımında engelleyici faktörlerinin azaltılmasına ve/veya ortadan kaldırılmasına yönelik bir çalışma ortaya koymaktır. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu kamuya bağlı bir Huzurevinde, 65-87 yaş aralığında olan ve çalışmaya gönüllü olarak katılan 20 yaşlı birey oluşturmaktadır. Bu araştırmanın desenini fenomenoloji yaklaşımı oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak gözlem, görüşme ve doküman analizinden yararlanılmıştır. Çalışmada nitel analiz yöntemlerinden betimsel ve içerik analizi yöntemleri kullanılmıştır. Elde edilen veriler Nvivo 10 for Windows programı ile analiz edilmiştir. Araştırmanın bulgular bölümünde huzurevi katılımcılarına uygulanan rekreatif etkinlikler etkinlik öncesi ve etkinlik sonrasında yapılan görüşmelere ilişkin bulgular, katılımcılardan etkinlik boyunca tutmaları istenen günlüklere ilişkin bulgular yer almıştır. Katılımcılara her bulgu için sorular yöneltilmiştir ve bu bulgular sonucunda birtakım temalar ortaya çıkmıştır. Yaşlılığın bir sorun olarak görülmesi değil, yaşamın bir parçası olduğu, bireyin kendisine ayırdığı serbest zamanın aktif yaşlanma kapsamında kaliteli değerlendirilmesinin önemi ortaya konmuştur. Katılımcıların aktivite teorisi kapsamında kendilerinde engel gördükleri sağlık sorunlarını rekreatif etkinlik yoluyla hafifletebildikleri ve psiko-sosyal yönden güçlendikleri sonuçlarına ulaşılmıştır. Özellikle ileri yaş gruplarında rekreatif etkinliklerin yaşam felsefesi olarak sürdürülmesini destekleyen programların uygulanması gerekliliği bu çalışma sonucunda önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yaşlılık, Huzurevi, Rekreasyon, Aktivite Teorisi

Kaynakça

• Akgül, H. (2017). Nineden-Dededen, Toruna; Bilgi ve İletişim Teknojilerine Yönelik Metaforik Algılar. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi.
• Arslan, M. M., ve Bayrakçı, M. (2006). Metaforik Düşünme ve Öğrenme Yaklaşımının Eğitim Öğretim Acısından İncelenmesi. Milli Eğitim Dergisi.
• Aytaç, S. (2017). Emeklilerde Yaşam Tatmini: Bursa Örneği. U.Ü. Sosyoloji Konferansları.
• Baumeister, R. F., & Leary, M. R. (1995). The Need To Belong: Desire For İnterpersonal Attachments As A Fundamental Human Motivation. Psychological Bulletin.
• Baykan, S., Tokyürek, Ş. ve Şanlı, N. (1995). Ailenin Eğitim ve Korunmasında Vakıfların Rolü: Bir Model Önerisi. FSM Vakıf Üniversitesi, https://acikerisim.fsm.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/11352/1108/Baykan%20%26%20Toky%C3%BCrek%20%26%20%C5%9Eanl%C4%B1.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2005). Research Methods in Education (5th Ed.). London: Routledge Falmer.
• Çiftçi, G. (2019). Türkiye ve Dünya’da Uzun Vadeli Bakım (Yaşlılık) Sigortası Model ve Uygulamaları. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Esentaş, M., Güzel, P., Özbey, S., Kılınç, Z. ve Çelebi, M. (2016). Kız Öğrencilerin “Doğa Kampı” Kavramına İlişkin Metaforik Algıları. Batman Üniversitesi, Manisa Celal Bayar Üniversitesi ve Abant İzzet Baysal Üniversitesi International Journal of Social Science Research.
• Esentaş, M., Güzel, P., Yıldız, K., ve Çokşen, M. (2018). Huzurevinde Yaşayan Bireylerde Serbest Zaman Aktivitelerine Katılımının Yaşam Kalitesindeki Rolü. Journal of Physical Education and Sports Science/Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi.
• Fenigstein, A., Scheier, M.F. ve Buss, A.H. (1975). Public And Private Self- Consciousness: Assessment And Theory. Journal Of Consulting And Clinical Psychology.
• Hogg M. (1997). Sosyal Psikolojik Açıdan Grupta Bütünleşme. (Çev. Aktaş A. M.). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• İçli, G. (2008). Yaşlılar ve Yetişkin Çocuklar. Pamukkale Üniversitesi Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi.
• Karaküçük, S. (2008). Rekreasyon Boş Zamanları Değerlendirme. Ankara: Gazi Kitapevi.
• Karan, A. (2013). Yaşlılarda Egzersiz ve Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar. İzmir 6. İleri Yaş Sempozyumu (ss.15-20), Düzenleyen Balçova Termal Otel İzmir. 19 -20 Mart 2013.
• Kılavuz, A., M. (2005). Batı Kültüründe Yaşlanma Dönemi Yalnızlık Duygusunu Azaltma ve Arkadaş İlişkilerini Geliştirme Açısından Dinî Etkinliklerin Önemi. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.
• Kutsal, G., Y. (2011). Yaşlanan Dünyanın Yalanan İnsanları. H.Ü. Geriatrik Bilimler Araştırma Merkezi.
• Lee, K., Kim, H. ve Yi, E. (2014). The Effect Of Push Factors İn The Leisure Sports Participation Of The Retired Elderly On Re-socialization Recovery Resilience. Incheon National University ve Gachon University JER.
• Onağ, G., Z., Güzel, P. ve Özbey, S. (2013). Futbol Antrenörlerinin Görüşlerine Göre, Takım Başarısını Etkileyen Faktörler: Nitel Bir Araştırma. Celal Bayar Üniversitesi Pamukkale Journal of Sport Sciences.
• Öktem, K. (1990). Grup Dinamiği Seminerlerinin Gereği ve Uygulanması Üzerine Notlar. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi.
• Patton, Q., M. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri. (Çev. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir). Ankara: Pegem Akademi.
• Ramazanoğlu, F., Karahüseyinoğlu, F., M., Demirel, T., E., Ramazanoğlu, O., M. ve Altungül, O. (2005). Sporun Toplumsal Boyutlarının Değerlendirilmesi. Marmara Üniversitesi ve Fırat Üniversitesi Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları.
• Sağ, R. (2010). Etkinlik Teorisine Göre Zenginleştirilmiş Sınıflarda Öğretim Uygulamalarının Adayları Özyeterlik Algılarına Etkisi. M.A.K.Ü. Eğitim ve Bilim.
• Sevil, T. (2015). Terapatik Rekreasyonel Aktivitelere Katılımın Yaşlıların Algıladıkları Boş Zaman Tatmini, Yaşam Tatmini ve Yaşam Kalitesine Etkisi. (Doktora Tezi). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Śniadek, J. ve Zajadacz, A. (2010). Senior Citizens And Their Leisure Activity: Understanding Leisure Behaviour Of Elderly People In Poland. Adam Mickiewicz University Studies In Physical Culture And Tourism.
• Tütüncü, Ö. (2012). Rekreasyon ve Rekreasyon Terapisinin Yaşam Kalitesindeki Rolü. D.E.Ü. Anatolia; Turizm Araştırmaları Dergisi.
• Üçok, A. (2018). Yaşlılık Olgusuna Yaşlıların Bakış Açısı İle Sosyolojik Bir Yaklaşım – Gaziantep’te Kamu ve Özel Huzurevleri. (Doktora Tezi). Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ülgen, Y., S. (2012). Evde Yaşayan Yaşlılarda Sosyal Katılımı Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Wan, T., T. Odell, B., G. Lewis, D., T. ve Lewis, M. (1982). Promoting The Well-Being Of The Elderly: A Community Diagnosis. Routledge.
• Yücel, H. (2008). Evde ve Huzurevindeki Yaşlılarda Çok Amaçlı Aktivite Eğitiminin Etkinliğinin Karşılaştırılması. (Doktora Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Yüksel, M. (2018). Gençlikten Yaşlılığa Sporun Değişen Anlamı. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.
• Zıplar, T., Ü. (2015). Dünya’da ve Türkiye’de Yaşlılık Hizmetleri. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi.