Güvenceli Esneklik Kapsamında Özel İstihdam Büroları Aracılığıyla Ödünç İş İlişkisi

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 23, 26.04.2018

Davuthan Günaydın , Özkan Edemir

Öz

Özellikle 1970’lerle birlikte yaşanmaya başlayan ekonomik krizler Keynesyen kapitalist üretim modelinin sonunu getirirken, beraberinde işsizliği de yapısal bir sorun haline getirmiştir. Bu dönemde hükümetlerin işsizlikle mücadele için pek çok aktif ve pasif emek piyasası politikalarını hayata geçirdiği görülmektedir. Ancak 1980’lerde uygulanmaya başlanan neoliberal iktisadi paradigma ile birlikte emek piyasası düzenlemelerinin işsizliği azaltmaktan ziyade farklı boyutlar kazanmasına neden olduğu görülmektedir. Özellikle esneklik çerçevesinde şekillenen emek piyasası, a-tipik çalışma modellerinin yaygınlaşmasına neden olmuştur. Özel istihdam büroları (ÖİB) aracılığıyla ödünç iş ilişkisi de esnek çalışma modeli olarak karşımıza çıkmaktadır. Özel istihdam büroları aracılığıyla ödünç iş ilişkisinde, ÖİB iş sözleşmesiyle kendisine bağlı olan işçisini, ödünç alan işletmelerle yapmış olduğu ödünç işçi sağlama sözleşmesi kapsamında bu işletmelere göndermektedir. İşçinin asıl işvereni ÖİB olduğu için ücret ödeme sorumluluğu ÖİB ait olmakta ancak işçiye işe yönelik talimat verme yetkisi ödünç alan işverene geçmektedir. Genelde geçici bir süre için yapılan ödünç iş ilişkisi işçiler açısından iş, ücret, iş sağlığı ve iş güvenliği konusunda birtakım güvencesizlikleri getireceği düşüncesiyle eleştirilmektedir.

Bu çalışmada, 2016 yılında 6715 sayılı Kanun ile yasallaşarak uygulamaya geçilen ve özel istihdam büroları aracılığıyla “Ödünç İş İlişkisi” bu çalışma modeli ile çalışan işçiler ve onlara iş bulan özel istihdam büroları özelinde incelenmektedir. Bu maksatla bu çalışma, özel istihdam büroları ve özel istihdam büroları aracılığıyla ödünç iş ilişkisi kuran çalışanlar arasında yapılan yarı yapılandırılmış görüşme formu ile elde edilen verilere dayanan bilgiler ışında şekillendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Özel İstihdam Büroları, Ödünç İş İlişkisi

Lending to Employees through Private Employment Bureaus within the Scope of Secured Flexibility

Öz

Especially economic
crises that began in the 1970’s brought about the end of the Keynesian
capitalist mode of production it has also made unemployment a structural
problem. In this period it is observed that governments have implemented many
active and passive labour market policies to combat unemployment. However with
the neoliberal economic paradigm which began to be implemented in the 1980’s
labour market regulations have become different dimensions rather than reducing
unemployment. In particular the labour market shaped within the framework of
flexibility has caused the spread of a-typical working models. Lend employment
relationship through private employment agencies (PEAs) is also seen as a flexible
working model. In the loan business relationship through private employment agencies
the PEA sends its worker who is affiliated with it under the employment
contract to these enterprises under the loan worked provision contract with the
lending companies. Since the actual employer of the worker is the PEA the
responsibility for payment of wages belongs to the PEA but the employer who
lends the aurhority to instruct the worker to work is transferred to the PEA.
In general the loan relationship for a temporary period of time is objected to
the ides that the workers will bring some insecurities in terms of work, wages,
occupational health and safety. In this study “The Temporary Work” through
private employment agencies which was enacted by Low No. 6715 in 2016 is
examined under the special  private employment
agencies of the workers working with this working model and the private employment
agencies who find employment fort hem. For this purpose the research is
structured in the light of the data obtained by semi structured interviews
between the private employment agencies and the  private employment agencies.

Anahtar Kelimeler

Private Employment Agencies, The Temporary Work, Flexicurity

Kaynakça

• AKDEMİR, K. Alper, “Uluslararası Çalışma Normları Açısından Özel İstihdam Bürolarının Değerlendirilmesi”, İstihdamda 3i Dergisi İŞKUR, S. 13, Nisan-Mayıs-Haziran, 2014
• AKYİĞİT, Ercan. İş Hukuku Açısından Ödünç İş İlişkisi, Kamu-İş Yayınları, Ankara, 1995
• BAKIR, Onur. “Türkiye’de Kiralık İşçilik ve Özel İstihdam Büroları”, Özel İstihdam Büroları ve Zorunlu Bireysel Emeklilik, Türkiye Barolar Birliği Yayınları, Ankara, 2017
• BAKIR, Onur. “Türkiye’de Kiralık İşçilik ve Özel İstihdam Büroları”, Emek Araştırma Dergisi (GEAD), Cilt. 8, Sayı. 11, Haziran-2017
• CAM, Erdem. “Uluslararası Çalışma Örgütü Sözleşmeleri Çerçevesinde Özel İstihdam Büroları Ve Çeşitleri”, Çimento İşveren, Ocak, 2008
• CİVAN, Orhan Ersun. “Meslek Edinilmiş Ödünç İş İlişkisi İle İlgili Güncel Gelişmeler”, İş Hukukunda Yeni Yaklaşımlar (Editörler. Prof. Dr. Kübra Doğan Yenisey, Araş. Gör. Seda Ergüneş Emrağ), Beta Yayınları, İstanbul, 2017
• ÇSGB. “Özel İstihdam Büroları Aracılığı İle Geçici İş İlişkisi” Çalışma Meclisi Hazırlık Toplantısı Raporu. Ankara, 2013
• DEMİR, Fevzi ve GERŞİL, “Gülşen. Çalışma Hayatında Esneklik Ve Türk Hukukunda Esnek Çalışma”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.16, 2008
• DEMİR, Rıza ve ÖZGÜN, O. Hasan. “Geçici İş İlişkisine ve Geçici İstihdam Bürolarına İlişkin Çalışanların Tutumlarının Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Dergisi, C.16, S.2, Aralık, 2015
• EKİN, Nusret. Türkiye’de İş Piyasasının Yeniden Yapılanması: Özel İstihdam Büroları, İstanbul Ticaret Odası, 2001
• EROL, Hatice ve ÖZDEMİR, Abdullah. “Türkiye de özel istihdam büroları ve geçici iş ilişkisi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C: 30, S: 5, 2016
• FIRAT, Zerrin Yöney. “İş ve İşçi Bulma Kurumundan İŞKUR’a İşe Yerleştirme Hizmetleri”, İŞGÜÇ- Endüstri İlişkileri Ve İnsan Kaynakları Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 2, Sıra: 3 No: 160, 2003
• GÜNDOĞAN, Naci. “İşgücü Piyasasında Esneklik-Güvence Dengesi: Danimarka Örneği”, Çimento İşveren, 2007
• HATMAN, Ülkü. “Esneklik Kavramı Neyi İfade Ediyor.” Metalürji Dergisi, S. 131, 2003.
• https://www.metalurji.org.tr/dergi/dergi131/d131_3537.pdf (Erişim: 20.06.2017)
• HEKİMLER, Alpay. “Özel İstihdam Büroları Aracılığıyla Geçici İş İlişkisi Kurulması ve İstihdama Etkisi Üzerine Düşünceler” Özel İstihdam Büroları ve Geçici İş İlişkisi, İş-Kur İstihdamda 3İ Dergisi, Sayı: 13, Nisan-Mayıs-Haziran, 2014
• HEKİMLER, Alpay. “Türkiye’de ve Almanya’da İşgücü Piyasası Politikaları” http://www.konrad.org.tr/Wirtschaft%202007%20dt/12Hekimler.pdf, (Erişim: 17.09.2017), sf. 185-208
• KAYA, Ahmet. “Türkiye’de İşsizlik ve Özel İstihdam Büroları”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı: 35, 2016
• KUTLU, Denizcan. “Geçici Çalışmanın Süreklileşmesi ve Güvencesizleşme: Özel İstihdam Bürolarının Değişen Rolü”, Türk Tabipler Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, Ocak-Şubat- Mart, 2010
• KUZGUN, İnci Kayhan. “Güvenceli Esneklik Kavramı ve Türkiye’de Güvenceli Esnekliğin Belirleyici Değişkenleri”, Sosyal Güvenlik Dergisi ( SGD), 2012
• ÖZTÜRK, Berna. “Özel İstihdam Büroları Aracılığı İle Kurulan Meslek Edinilmiş Geçici İş İlişkisinde Tarafların İş Sağlığı Ve Güvenliği Yükümlülükleri”, İş Hukukunda Yeni Yaklaşımlar (Editörler. Prof. Dr. Kübra Doğan Yenisey, Araş. Gör. Seda Ergüneş Emrağ), Beta Yayınları, İstanbul, 2017
• PARLAK, Zeki ve ÖZDEMİR, Süleyman. “Esneklik Kavramı ve Emek Piyasalarında Esneklik”. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi 60, 2011
• PİNHAS, M. Murat. “Sosyal Politika Boyutunda Avrupa Birliğinde Esnek Çalışma”, Türkiye Tekstil Sanayi İşverenleri Sendikası, İstanbul, 2007
• SÜZEK, Sarper. İş Hukuku, Yenilenmiş 9. Baskı, Beta Yayıncılık İstanbul, 2013
• TAŞKENT, Savaş ve KURT, Dilek. “Mesleki Anlama Ödünç İş İlişkisi”, Kamu-İş, C.12, S. 1, 2013
• UŞEN, Şelale. “2008/104/EC Sayılı Ödünç İş İlişkisine İlişkin Avrupa Birliği Yönergesinin Getirdiği Yeni Düzenlemelerin Türkiye Açısından Değerlendirilmesi”, Çalışma ve Toplum; Sayı: 26, 2010
• YIDIZ, Gaye, Burcu. “Güvenceli esneklik ve 4857 sayılı iş kanunu”, Prof. Dr. Sarper Süzek’ e Armağan, C.1, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2011