Türk Kadınının Kendi Kendine Meme Muayenesi Bilgi ve Uygulamaları: Sistematik İnceleme

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 3, 99 - 114, 30.12.2021

Aydanur Aydın , Sema Koçan , Ayla Gürsoy

Öz

Giriş Kendi kendine meme muayenesi meme kanseri için erken teşhis yöntemi olarak kabul edilmemektedir. Ancak özellikle sosyoekonomik faktörler nedeniyle sağlık hizmetlerine erişimde ciddi farklılıkların olduğu toplumlarda kadınların kendi memelerini tanımaları hala önemli bir sağlık davranışıdır.
Amaç: Bu makale, Türk kadınlarının kendi kendine meme muayenesi bilgi ve uygulamalarına ilişkin toplanan bilimsel kanıtların sistematik olarak gözden geçirilmesini amaçlamaktadır.
Yöntemler: Bu çalışmada, Ocak 2010-2017 tarihleri ​​arasında sekiz veri tabanında “meme kanseri, meme kanseri taraması, erken tanı, KKMM, sağlık bilgisi, uygulamaları, tutumları, sağlık eğitimi ve Türkiye” terimlerinin kombinasyonu tarandı. önceden tanımlanmış dahil etme kriterleri ve ardından eleştirel olarak değerlendirilir. Anahtar temalar çıkarıldı ve sentezlendi.
Sonuçlar: İlk aramada 286 makale belirlendi ve toplam 36 çalışma derlemeye dahil edilme kriterlerini karşıladı. Çalışmaların çoğunluğu (n=9) 2015 yılında yayınlanmıştır. On altı çalışma Türkçe, diğerleri İngilizce olarak yayınlanmıştır. Kendi kendine meme muayenesini bilme durumunun min: %13,5 ve max: %99,9 olduğu görüldü. BSE'nin gerçekleştirilmesi, minimum: %0.0 ve maksimum: %78,5 oranındaydı.
Sonuç: Bu sistematik derleme, Türkiye'deki KKMM bilgi ve uygulamaları ile ilgili araştırmaların popülasyonunda ve tasarımında çok fazla heterojenlik olduğunu göstermiştir.
Uygulamaya Etkisi: Sistematik derlemede KKMM, meme kanseri farkındalığını artırmada bilgi ve uygulama için planlanacak çalışmalara özgünlük katacaktır. Araştırmacılar, tekrar eden sonuçlar yerine farklı yöntemlerle literatüre katkı sağlayacak çalışmaların planlanmasına olanak sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

meme kanseri, kendi kendine meme muayenesi, farkındalık, erken tanı, sistematik inceleme

Turkish Women Breast Self-Examination Knowledge and Practices: A Systematic Review

Öz

Background: Breast self-exam is not accepted as an early detection method for breast cancer. However, it is still an important health behavior for women to recognize their own breasts, especially in societies with serious differences in accessing health services due to socioeconomic factors.
Aim: This paper aims to report on a systematic review of the gather scientific evidence regarding the breast self-examination knowledge and practices among Turkish women.
Methods: In this study, combination of the terms “breast cancer, breast cancer screening, early diagnosis, BSE, health knowledge, practices, attitudes, health education and Turkey were searched in the eight databases between January 2010 to 2017. Papers were selected by pre-defined inclusion criteria and subsequently critically appraised. Key themes were extracted and synthesized.
Results: The initial search identified 286 articles and a total of 36 studies met the inclusion criteria in the review. The majority (n = 9) of the studies were published in 2015. Sixteen studies were published in Turkish and the others in English. It was observed that the state of knowing breast self-examination was min: 13.5% and max: 99.9%. Performing of the BSE was a rate of min: 0.0% and max: 78.5%.
Conclusion: This systematic review demonstrated a lot of heterogeneity in population and design of researches about BSE knowledge and practices in Turkey.
The implication for Practice: In the systematic review, BSE will add originality to the studies to be planned for knowledge and practice in raising breast cancer awareness. Researchers will provide the opportunity to plan studies that will contribute to the literature with different methods instead of repetitive results.

Anahtar Kelimeler

Breast cancer, awareness, breast self-examination, early diagnosis, systematic review.

Kaynakça

• Açıkgöz, A., Çehreli, R., & Ellidokuz, H. (2015). Determination of Knowledge and Behavior of Women Working at a Hospital on Breast Cancer Early Detection Methods, and Investigation of Efficiency of Planned Education. Journal of Breast Health, 11(1), 31-38.
• Aker, S., Öz, H., & Kaynar Tunçel, E. (2015). Samsun’da yaşayan kadınların meme kanseri erken tanı yöntemleri ile ilgili uygulamaları ve bu uygulamaları etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. J Breast Health, 11, 115-122.
• Akgün Şahin, Z., & Kardaş Özdemir, F. (2015). Kars’ ta Yaşayan Kadınların Kendi Kendine Meme Muayenesi Uygulamasına Yönelik Bilgi, İnanç ve Tutumlarının Değerlendirilmesi. Tıp Araştırmaları Dergisi, 13(2), 54-61.
• Aksoy, Y. E., Turfan, E. Ç., Sert, E., & Mermer, G. (2015). Meme kanseri erken tanı yöntemlerine ilişkin engeller. J Breast Health, 11, 26-30.
• Akyolcu, N., & Uğraş, G. (2011). Kendi Kendine Meme Muayenesi: Erken Tanıda Ne Kadar Önemli? Meme Sagligi Dergisi/Journal of Breast Health, 7(1).
• Alpteker, H., & Avcı, A. (2010). KIRSAL ALANDAKİ KADINLARIN MEME KANSERİ BİLGİSİ VE KENDİ KENDİNE MEME MUAYENESİ UYGULAMA DURUMLARININ BELİRLENMESİ. Meme Sagligi Dergisi/Journal of Breast Health, 6(2).
• Altay, B., Avci, I. A., Rizalar, S., Oz, H., & Meral, D. (2015). Breast and cervical cancer knowledge and awareness among university students. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 16(5), 1719-1724.
• Arslan, M., & Şahin, D. A. (2013). Kadınların meme kanseri ve kendi kendine meme muayenesi (KKMM) ile ilgili bilgi durumlarına eğitimin etkisi. YILDIRIM BEYAZIT ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK E-DERGİSİ, 1(1).
• Avci, I. A., Kumcagiz, H., Altinel, B., & Caloglu, A. (2014). Turkish female academician self-esteem and health beliefs for breast cancer screening. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 15(1), 155-160.
• Avci, İ. A., Altay, B., Rızalar, S., Özdelikara, A., & Öz, H. (2015). Kadınların meme ve servikal kanser taramalarına yönelik tutumları. TAF Prev Med Bull, 14(3), 235.
• Bayçelebi, G., Aydın, F., Gökosmanoğlu, F., Tat, T. S., & Varım, C. (2015). Cancer screening tests awareness in Trabzon. Journal of Human Rhythm, 1(3), 90-94.
• Bebis, H., Altunkurek, S. Z., Acikel, C., Akar, I., & Altunkurek, S. Z. (2013). Evaluation of breast self-examination (BSE) application in first and second degree relatives of patients with breast cancer. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 14(8), 4925-4930.
• Benner, P. (2012). Educating nurses: A call for radical transformation—how far have we come? . Journal of Nursing Education, 51(4), 183-184. https://doi.org/10.3928/01484834-20120402-01
• Büyükkayacı Duman, N., Algier, L., & Gül, P. (2013). Health beliefs of the female academicians about breast cancer and screening tests and the affecting factors.
• Chan, D., Vieira, A., Aune, D., Bandera, E., Greenwood, D., McTiernan, A., Rosenblatt, D. N., Thune, I., Vieira, R., & Norat, T. (2014). Body mass index and survival in women with breast cancer—systematic literature review and meta-analysis of 82 follow-up studies. Annals of Oncology, 25(10), 1901-1914.
• Çelik, D., Atalar, A., Demirhan, M., & Dirican, A. (2013). Translation, cultural adaptation, validity and reliability of the Turkish ASES questionnaire. Knee Surgery, Sports Traumatology, Arthroscopy, 21(9), 2184-2189.
• Demirkiran, F., Ozgun, H., Eskin, M., Turk, G., Cam, R., Ozgun, O., & Demirkiran, A. E. (2011). Cognition of breast cancer among gestational age Turkish women: a cross-sectional study. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 12(1), 277-282.
• Dey, S., Mishra, A., Govil, J., & Dhillon, P. K. (2015). Breast Cancer Awareness at the Community Level among Women in Delhi, India. Asian Pac J Cancer Prev, 16(13), 5243-5251. https://doi.org/10.7314/apjcp.2015.16.13.5243
• Donmez, Y. C., Dolgun, E., & Yavuz, M. (2012). Breast self-examination practices and the effect of a planned training program in Western Turkey. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 13(12), 6159-6161.
• DUMAN, N. B., KoçAK, D. Y., AlBAYrAK, S. A., ToPUz, Ş., & YılMAzel, G. (2015). Kırk yaş üstü kadınların meme ve serviks kanseri taramalarına yönelik bilgi ve uygulamaları. GOP Taksim EAH JAREN, 1(1), 30-38.
• Erbil, N., & Bolukbas, N. (2012). Beliefs, attitudes, and behavior of Turkish women about breast cancer and breast self-examination according to a Turkish version of the Champion Health Belief Model Scale. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 13(11), 5823-5828.
• Gençtürk, N. (2013). The status of knowledge and practıce of early dıagnosıs methods for breast cancer by women healthcare professıonals. Eur J Breast Health, 9(1), 205-209.
• Globocan. (2017). All Cancers (excluding non-melanoma skin cancer) Estimated Incidence, Mortality and Prevalence Worldwide in 2012 Journal of the National Cancer Institute(9), 205.
• Gucuk, S., & Uyeturk, U. (2013). Effect of direct education on breast self examination awareness and practice among women in Bolu, Turkey. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 14(12), 7707-7711.
• Gumus, A. B., Cam, O., & Malak, A. T. (2010). Socio-demographic factors and the practice of breast self examination and mammography by Turkish women. Asian Pac J Cancer Prev, 11(1), 57-60.
• Gunay, E., & Beser, A. (2011). Sociodemographic characteristics of women who engage in early breast cancer diagnostic behaviors: the case of Turkish women working in a textile factory. AAOHN Journal, 59(10), 421-428.
• Gurdal, S. O., Saracoglu, G. V., Oran, E. S., Yankol, Y., & Soybir, G. R. (2012). The effects of educational level on breast cancer awareness: a cross-sectional study in Turkey. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 13(1), 295-300.
• Gür, K., Kadıoğlu, H., & Sezer, A. (2014). İstanbul'da Bir Mahallede Yaşayan Kadınaların Meme Kanseri Riskleri ve KKMM Eğitiminin Etkinliği. Meme Sagligi Dergisi/Journal of Breast Health, 10(3).
• Gürsoy, A. (2002). Mastektomi sonrası hastaların evde izlenmelerinin değerlendirilmesi [Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Ankara.
• Gürsoy, A. A., Mumcu, H. K., Çalık, K. Y., Bulut, H. K., Nural, N., Kahriman, I. l., Hintistan, S., Erdöl, H., Yiğitbaş, Ç., & Yılmaz, F. (2011). Attitudes and health beliefs associated with breast cancer screening behaviors among Turkish women. Journal of transcultural nursing, 22(4), 368-375.
• Kabataş, M. S., Kızıl, H., & Duman, D. BAYAN ÖĞRETMENLERİN MEME KANSERİ VE KENDİ KENDİNE MEME MUAYENESİ HAKKINDA BİLGİ, TUTUM VE DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ.
• Karadag, G., Gungormus, Z., Surucu, R., Savas, E., & Bicer, F. (2014). Awareness and practices regarding breast and cervical cancer among Turkish women in Gazientep. Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 15(3), 1093-1098.
• Koçyiğit, O., Erel, S., Kısmet, K., Kılıçoğlu, B., Sabuncuoğlu, M. Z., & Akkuş, M. A. (2011a). Polikliniğe başvuran kadınların meme kanseri, meme muayenesi ve mamografi hakkında bilgi düzeyi: il merkezinde yapılan bir çalışma. Nobel Medicus, 7(2), 19-25.
• Koçyiğit, O., Erel, S., Kısmet, K., Kılıçoğlu, B., Sabuncuoğlu, M. Z., & Akkuş, M. A. (2011b). Polikliniğe başvuran kadinlarin meme kanseri, meme muayenesi ve mamografi hakkinda bilgi düzeyi: İl merkezinde yapilan bir çalişma. ASSESSMENT, 26, 29.
• Kolutek, R., & Aydın Avcı, İ. (2015). The Effect of Training and Monitoring at Home on the Knowledge Level and Practices of Married Women Regarding Breast and Cervical Cancer. Journal of Breast Health, 11(4), 155-162.
• Nergiz-Eroglu, U., & Kilic, D. (2011). Knowledge, attitude and beliefs women attending mammography units have regarding breast cancer and early diagnosis. Asian Pacific journal of cancer prevention: APJCP, 12(7), 1855-1860.
• Nur, N. (2010). Breast cancer knowledge and screening behaviors of the female teachers. Women & health, 50(1), 37-52.
• Oladimeji, K. E., Tsoka-Gwegweni, J. M., Igbodekwe, F. C., Twomey, M., Akolo, C., Balarabe, H. S., Atilola, O., Jegede, O., & Oladimeji, O. (2015). Knowledge and Beliefs of Breast Self-Examination and Breast Cancer among Market Women in Ibadan, South West, Nigeria. PLoS One, 10(11), e0140904. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0140904
• Ozerdogan, N., Sahin, B. M., Kosgeroglu, N., Culha, I., Celik, N., Sayiner, F. D., Acikgoz, A., Ozkaraman, A., Arslantas, D., Oner, S., Boyaci, M., Giray, S., Demirtas, N., & Ozalp, S. (2017). Educational Study to Increase Breast Cancer Knowledge Level and Scanning Participation among Women Working at a University. Eur J Breast Health, 13(3), 113-116. https://doi.org/10.5152/ejbh.2017.3457
• Özmen, V., Fidaner, C., Aksaz, E., Bayol, Ö., Dede, İ., & Göker, E. (2009). Preparation of Early Diagnosis and Screening Programs for Breast Cancer in Turkey ‘ Ministry of Health Breast Cancer Early Diagnosis and Screening Sub-division Report. J Breast Health (5), 125-134.
• Richmond, R. C., Anderson, E. L., Dashti, H. S., Jones, S. E., Lane, J. M., Strand, L. B., Brumpton, B., Rutter, M., Wood, A. R., & Relton, C. L. (2019). Investigating causal relationships between sleep traits and risk of breast cancer: a Mendelian randomization study. BMJ, 365, 12327.
• Siegel, R. L., Miller, K. D., & Jemal, A. (2015). Cancer statistics, 2015. CA: a cancer journal for clinicians, 65(1), 5-29.
• Sönmez, Y., Nayir, T., Köse, S., Gökçe, B., & KİŞİOĞLU, A. (2012). BİR SAĞLIK OCAĞI BÖLGESİ'NDE 20 YAŞ VE ÜZERİ KADINLARIN MEME VE SERVİKS KANSERİ ERKEN TANISINA İLİŞKİN DAVRANIŞLARI. SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 19(4), 124-130.
• Şen, S., & Başar, F. (2012). Kütahya bölgesinde yaşayan kadınların kendi kendine meme muayenesi ve meme kanseri ile ilgili bilgi düzeyleri.
• T. C. Sağlık Bakanlığı. (2014). Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Türkiye Kanser İstati̇sti̇kleri̇ Retrieved 24.03.2020 from https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kanser-db/istatistik/2014-RAPOR.uzuuun.pdf
• Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kanser Daire Başkanlığı. (2012). Retrieved 21.02.2020 from http://www.kanser.gov.tr/daire-faaliyetleri/kanser-istatistikleri.html
• World Health Organization Cancer. (2018). Retrieved 17.02.2020 from https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/cancer
• Yavan, T., Akyüz, A., Tosun, N., & İyigÜn, E. (2010). Women's breast cancer risk perception and attitudes toward screening tests. Journal of psychosocial oncology, 28(2), 189-201.
• Yeshitila, Y. G., Kassa, G. M., Gebeyehu, S., Memiah, P., & Desta, M. (2021). Breast self-examination practice and its determinants among women in Ethiopia: A systematic review and meta-analysis. PLoS One, 16(1), e0245252. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0245252
• YILDIRIM DEMİR, A., & ÖZAYDIN, A. N. (2014). Sources of breast cancer knowledge of women living in Moda/İstanbul and their attendance to breast cancer screening. Meme Sağlığı Dergisi, 10(1), 47-56.
• Yılmaz, H. B., & Aksüyek, H. (2012). BURSA İLİNDE MEME KANSERİNİN ERKEN TANISINDA FARKINDALIĞIN ÖNEMİ-ALAN ÇALIŞMASI. Meme Sagligi Dergisi/Journal of Breast Health, 8(2).
• Yilmaz, M., Sayin, Y., & Cengiz, H. O. (2017). The Effects of Training on Knowledge and Beliefs About Breast Cancer and Early Diagnosis Methods Among Women. Eur J Breast Health, 13(4), 175-182. https://doi.org/10.5152/tjbh.2017.3255