Evaluation of Traditional Textile Product Designs: Şanlıurfa Dress Covers

Yıl 2020, Kış, 285 - 295, 15.03.2020

Feriha Akpınarlı , Pınar Arslan

https://doi.org/10.21733/ibad.673556

Öz

Culture is made up of parts of a nation's own life. Traditions, customs, religion, language, design, textile arts etc. the concept of culture, which covers different areas, is a means of communication that perpetuates social values and transfers them to the future. Traditional textile products with rich and unique characteristics reflecting various local qualities (carpets, rugs, processing, oya etc.) provides cultural transfer. It is possible to find traditional textile products in Şanlıurfa province, which is located in southeastern Anatolia region. Şanlıurfa dress covers, which reflect cultural identity and which are unique in terms of design with its fabric and their surface decoration techniques are among the textile products. Screening method was used as the method in the study. While traditional textile products in the province of Şanlıurfa in the Southeastern Anatolia region constitute the universe of the research, the sample of the research is 14 dress covers belonging to the region of Şanlıurfa. The aim of this study is to examine the design features that are motif, composition, color of Şanlıurfa dress covers, etc. As a result of the field study, it is understood that the dress covers samples that can be reached in Şanlıurfa region have 6 different motif features including floral, geometric, figural, symbolic, objective, written. White color is generally preferred as the ground color, while vivid and warm colors are generally preferred in motifs. It was determined that full, mirror symmetry and unit rapport were used as composition in the covers.

Anahtar Kelimeler

Textile, design, motif, composition

Geleneksel Tekstil Ürün Tasarımlarının Değerlendirilmesi: Şanlıurfa Elbise Örtüleri

Öz

Kültür bir milletin kendine ait yaşamındaki parçalardan oluşturmaktadır. Gelenek, görenek, din, dil, tasarım, tekstil sanatları vb. olmak üzere farklı alanları kapsayan kültür kavramı, toplumsal değerleri yaşatan ve geleceğe aktaran bir iletişim aracıdır. Çeşitli yöresel nitelikleri yansıtan zengin ve eşsiz özelliğe sahip geleneksel tekstil ürünleri (halı, kilim, işleme, oya vb.) kültür aktarımını sağlamaktadır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yer alan Şanlıurfa ilinde geleneksel tekstil ürünlerine rastlamak mümkündür. Kültürel kimliği yansıtan, desen tasarım açısından özgün olan Şanlıurfa elbise örtüleri kumaşı ve üzerindeki yüzey bezeme teknikleri ile tekstil ürünleri arasında yer almaktadır. Çalışmada yöntem olarak tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Güneydoğu Anadolu Bölgesi Şanlıurfa ilindeki geleneksel tekstil ürünleri oluştururken, araştırmanın örneklemi ise Şanlıurfa yöresine ait 14 adet elbise örtüsüdür. Bu çalışmanın amacı Şanlıurfa elbise örtülerinin motif, kompozisyon, renk vb. olmak üzere tasarım özelliklerini incelemektir. Alan çalışması sonucunda Şanlıurfa yöresinde ulaşılabilen elbise örtü örneklerinin bitkisel, geometrik, figürlü, sembolik, nesneli, yazılı olmak üzere 6 farklı motif özelliğine sahip olduğu anlaşılmaktadır. Genellikle zemin rengi olarak beyaz renk, motiflerde ise genellikle canlı ve sıcak renkler tercih edilmektedir. Örtülerde kompozisyon olarak tam, ayna simetri ve birim raport kullanıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tekstil, tasarım, motif, kompozisyon

Kaynakça

• Akpınarlı, H. F., Tozun, H., Başaran, F. N., Büyükyazıcı, M. ve Ertürk, Y. P. (2012). Şanlıurfa El Sanatları ve Sözlü Kültür Malzemeleri. Şanlıurfa: Şurkav Yayınları. Ekici, M. (2008). Geleneksel Kültürü Güncellemek Üzerine Bir Değerlendirme. Milli Folklor, 20 (80), 33-38. Kürkçüoğlu, S. (2011). Şanlıurfa El Sanatlarının Turizmdeki Yeri ve Önemi. (içinde) Uluslararası Türk ve Dünya Kültüründe Şanlıurfa Sempozyumu. (Eds. H. Feriha Akpınarlı, Hatice Tozun, Fatma Nur Başaran, Meral Büyükyazıcı). Şanlıurfa: Kurtuluş Matbaası,165- 181 Öter, Z. (2010). Türk El Sanatlarının Kültür Turizmi Bağlamında Değerlendirilmesi. Milli Folklor, 22 (86), 174-185. Öztürk, İ. (2005). Türk El Sanatlarının Günümüzdeki Durumu (Tarihçe, Sorunlar, Öneriler). Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 67-75. Rathje, S. (2009). The Definition of Culture - An Application-Oriented Overhaul. Interculture Journal. 35-58. URL 1: https:://aregem.ktb.gov.tr/TR-50837/somut-olmayan-kulturel-mirasin-korunmasi-sozlesmesi-hak-.html (Erişim Tarihi: 30.12.2019). Williams, R. (1998). The Analysis of Culture. In: Cultural Theory and Popular Culture A reader. (Ed: John Storey). Athens: The University of Georgia Press, 48-56. Yakıcı, A. (2013). Bilimsel Kuruluşlarda Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunmasına Yönelik Çalışmalar. (içinde) Somut Olmayan Kültürel Mirasın Geleceği Türkiye Deneyimi. (Eds. M. Öcal Oğuz, Evrim Ölçer Özünel, Selcan Gürçayır Teke). Ankara: Grafiker Ltd. Şti., 31-40.