Kaosun Eşiğinde Kadın Yönetici: Cam Uçurum

Yıl 2020, Milli Mücadele'nin 100. Yılı Özel Sayısı, 675 - 694, 18.12.2020

Sevda Seven Şarkaya Fatma Çobanoğlu

https://doi.org/10.21733/ibad.833154

Öz

Bu çalışmada, kadınların sayıca fazla yer aldığı eğitim örgütlerinde görev yapan öğretmen ve yöneticilerin, yönetici kavramına ilişkin cinsiyet algılarının ve tercihlerinin belirlenmesinin yanı sıra, kriz dönemlerinde yöneticilerin hangi özelliklere sahip olması gerektirdiğine ve bu tür durumlarda özellikle kadınların atanmasına ilişkin görüşlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, nitel araştırma desenlerinden durum çalışması tercih edilmiştir. Maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemiyle farklı kademelerdeki devlet okullarında görev yapan öğretmenler ve yöneticiler arasından seçilen 69 katılımcı ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yürütülmüştür ve verilere içerik analizi uygulanmıştır. Araştırmada elde edilen bulgular ışığında; öncelikle erkek egemen yönetim ve toplumsal cinsiyet rolleri algısı nedeniyle, okul yönetiminde cinsiyetin değil, yöneticilik özelliklerinin, görev bilincinin ve kişilik gibi özelliklerin daha önemli olduğunu düşünmelerine rağmen hem öğretmenlerin hem de yöneticilerin yönetici kavramını “erkek olma” ile ilişkilendirdikleri ve erkek yönetici ile çalışmayı daha fazla tercih ettikleri sonucuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte, kadınların yönetim kademelerindeki görünürlüklerinin artmasının bu algıyı azalttığını düşündükleri de görülmüştür. Katılımcılarda kadın yöneticilere yönelik hassaslıkları nedeniyle yönetimde duygularıyla hareket etme ve fazla ayrıntıcı olmalarına ilişkin olumsuz; çoklu bakış açısına sahip olma, detay ve düzene önem verme ve iletişim becerilerine sahip olmalarına ilişkin olumlu bir algı olduğu anlaşılmıştır. Katılımcıların kriz dönemlerinde yöneticilerin sahip olmaları gerektiğini düşündükleri özelliklerin, sakin ve soğukkanlı olma, adil olma, sağ duyulu ve empati yeteneğine sahip olma gibi kişisel özelliklerin ve çözüm odaklı olma, kriz yönetimi becerisine sahip olma, deneyim ve bilgi gibi mesleki yeterlilikler olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin ve kadın yöneticilerin çoğunluğu kriz dönemlerinde kadın yöneticilerin atanmasını olumlu bir adım olarak görülürken erkek yöneticilerin bir bölümünün kadın yönetici atanmasının krizi daha da derinleştireceğini düşündüğü sonucuna ulaşılmıştır. Ancak araştırmanın en çarpıcı sonucu ise kadın yöneticilerin neredeyse yarısının kriz dönemlerinde özellikle atandıklarını düşünmelerine rağmen bunun nedeninin kadınların kriz yönetimindeki başarısı olduğunu düşünmeleridir.

Anahtar Kelimeler

kaos, cam uçurum, kadın yönetici, eğitim örgütü

WOMAN ADMINISTRATOR ON THE EDGE OF CHAOS: THE GLASS CLIFF

Öz

In this study, it was aimed to determine gender perceptions and preferences regarding the concept of manager of the teachers and administrators working in educational organizations where women are more in number and to examine their views on the characteristics of managers in crisis periods and the appointment of women in such cases. For this purpose, a case study from qualitative research designs was preferred. With the maximum diversity sampling method, semi-structured interviews were conducted with participants (n=69) selected from different levels of public schools, and content analysis was applied to the data. In the light of the findings; although administrators and teachers think that administrative characteristics, task awareness and personality are more important in school administration than being male or female, they associated the concept of administrator with “being a man” and they prefer to work with male administrators because of the perception of male-dominated management and gender roles.On the other hand, it was observed that the increase in the visibility of women in management position decreased this perception. Participants had a negative opinion about acting with their feelings and being too detailed in management due to their sensitivity, and a positive perception of having multiple perspectives, giving importance to detail and order, and having communication skills towards female administrators. It was observed that the qualities that the participants think managers should have in times of crisis are personal characteristics such as being calm and cool, fairness, common sense and empathy, and professional competencies such as being solution-oriented, having crisis management skills, experience and knowledge. While most of the teachers and female administrators are seen as a positive progress in the appointment of female administrators during crisis periods, it has been concluded that some of the male administrators think that the appointment of female will deepen the crisis. However, the most striking result of the study is that although almost half of the female administrators think that they are appointed in crisis periods, the reason for this is the success of women in crisis management.

Anahtar Kelimeler

chaos, glass cliff, woman administrator, educational organization

Kaynakça

• Akbaş, N. ve Taner, B. (2017). Yönetim ve cinsiyet: Cam uçurum’un ötesi. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 193-214.
• Akdoğan, I. (2019). Üst düzey karar almada kadın katılımı. TESEV Yayınları.
• Alpman, A. (1993). Kadınlar, liderlik, yöneticilik. İstanbul: Mülkiyeliler Vakfı Yayınları.
• BlackChen, M. (2015). To lead or not to lead: Women achieving leadership status in higher education. Advancing Women in Leadership Journal, 35, 153-159.
• Bruckmuller, S. ve Branscombe, N.R. (2010). The glass cliff: When and why women are selected as leaders in crisis contexts. British Journal of Social Psychology, 49, 433-451.
• Glick, P. ve Fiske, S.T. (1996). The ambivalent sexism ınventory: Differentiating hostile and benevolent sexism. Journal of Personality and Social Psychology, 70, 491-512.
• Karaca, A. (2007). Kadın yöneticilerde kariyer engelleri: Cam tavan sendromu üzerine uygulamalı bir araştırma. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, Türkiye.
• Karatepe, S. ve Arıbaş, N.N. (2017). İş hayatında kadın yöneticilere ilişkin cinsiyet ayırımcılığı. Yasama Dergisi, 7-23.
• Kızıldağ, D. (2018). Yönetimde kadın sorunsalı. Yönetim Araştırmaları Dergisi,14 (1-2), 49-65.
• Mert, P. (2019). Kadın öğretmenlerin yönetici olmaları önündeki engellerin cam tavan sendromu bağlamında incelenmesi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi ve İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Yönetimi ve Denetimi, İstanbul, Türkiye.
• Negiz, N. ve Yemen, A. (2011). Kamu örgütlerinde kadın yöneticiler: Yönetici ve çalışan açısından yönetimde kadın sorunsalı. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi SDU Faculty of Arts and Sciences Sosyal Bilimler Dergisi, 24,195-214.
• Olsson, S. ve Walker R. (2004), “The wo-men and the boys”, Women in Management Review, 19(5), 244-251.
• Ryan, M.K. ve Haslam, S.A. (2005). The glass cliff: Evidence that women are over-represented in precarious leadership positions. British Journal of Management 16, 81–90.
• Ryan, M.K. ve Haslam, S. A. (2007). The glass cliff: Exploring the dynamics surrounding the appointment of women to precarious leadership positions. Academy of Management Review, 32(2), 549–72.
• Ryan, M.K. ve Haslam, S.A. (2008). The road to the glass cliff: Differences in the perceived suitability of men and women for leadership position in succeeding and failing organizations. The Leadership Quarterly, 19(5), 530-546.
• Ryan, M. K., Haslam, S. A., Hersby, M. D., Kulich, C. ve Atkins, C. (2007). Opting out or pushed off the edge? The glass cliff and the precariousness of women's leadership positions. Social and Personality Psychology Compass, 1(1), 266-279.
• Sabharwal, M. (2015). From glass ceiling to glass cliff: Women in senior executive service. Journal of Public Administration Research and Theory, 25(2), 399-426.doi:10.1093/jopart/mut030.
• Schein, V. E. (2001). A global look at psychological barriers to women’s progress in management. Journal of Social Issues, 57: 675–688.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, S., Alhas, F., Sakal, Ö. ve Yıldız, H. (2016). Cam uçurum: Kadın yöneticiler cam tavanı ne zaman aşar? Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 71(4), 1119-1146.
• Yılmaz, S.A. (2020). Eğitim kurumlarındaki kadınların idari pozisyonlarda başarısızlık algısını yaratan engeller üzerine nitel bir araştırma. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(3),310-333.
• Yılmaz, T. (2013). Kadın ve erkek eğitim yöneticilerinin cam tavan sendromuna ilişkin algıları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul