Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümü Öğrencilerinin Meslek Seçimlerinde Etkili Olan Aile ve Yakın Çevre Faktörlerinin İncelenmesi

Yıl 2021, Kış, 391 - 414, 30.03.2021

Melih İçigen , Ercan Geçgin

https://doi.org/10.21733/ibad.839391

Cited By: 4

Öz

Bireyin geleceğini şekillendirebilmesini sağlayan en önemli yollardan biri meslek seçimidir. Meslek seçimi bireyin hem kişisel hem de toplumsal rollerinin belirlenmesinde etkili olmaktadır. Bu çalışma Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümünü seçen öğrencilerin bu seçimlerinde etkili olan aile ve yakın çevre faktörlerini incelemeye ve anlamlandırmaya dayanmaktadır. Bu nedenle araştırmada meslek seçiminde aile ve yakın çevre faktörlerinin etkisi fenomenolojik bakışla ele alınması amaçlanmıştır. Bu kapsamda nitel araştırma yöntemine uygun şekilde, Türkiye’nin farklı şehirlerinden Kapadokya Üniversitesi Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümünden 17 öğrenci ile Ocak- Şubat 2020 tarihleri arasında derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Yarı yapılandırılmış görüşmeler esnasında öğrencilerin ifadeleri “Mesleğe Giden Yolda Programı Bilmek ve Tanımak”, “Mesleğe İlgiyi Anlamak ve Anlamlandırmak”, “Yakın Çevredeki Mesleki İdollerin Etkisi”, “Aile Etkisi”, “Aile Dışındaki Yakın Çevrenin Program ve Meslek İlgisi ve Tercihindeki Etkisi”, “İlgi ve Tercihte Araştırma Mı Yoksa Yönlendirme Mi?”, “Mesleğin Cezbediciliği”, “Programı Tavsiye Etme Durumları”, başlıklarıyla kategorize edilirken bölüm tercihinde öne çıkan iki kategori “Yeteneğine Göre Bilinçli Tercihte Bulunanlar” ve İş İmkânına Göre Tercihte Bulunanlar şeklinde ayrılmıştır. Bu çalışma sonucunda, öğrencilerin mesleği tercih etmesindeki en etkili nedenin mesleğin cezbediciliği olduğu belirlenmiştir. Bunun yanı sıra bireylerin meslek hakkında bilgilerinin yüzeysel olduğu bu sebeple araştırmaya ve yönlendirilmeye ihtiyaç duydukları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aile, Çevre, Gastronomi ve Mutfak Sanatları, Meslek, Meslek seçimi, Meslek Seçimi, Gastronomi ve Mutfak Sanatları, Aile, Çevre faktörü.

Analysis of Family and Close Environmental Factors Affecting the Professional Choices of Gastronomy and Culinary Arts Department Students

Öz

The choice of profession is one of the most important ways that enable individuals to know that shapes their future. This study is based on examining and making sense of the family and close environment factors that are effective in the choices of the students who have chosen the Gastronomy and Culinary Arts Department. For this reason, the effect of family and close environment factors on the choice of profession is aimed to be discussed with a phenomenological perspective. In this context, in accordance with the qualitative research methods, Cappadocia University from different cities of Turkey Gastronomy and Culinary Arts Department from 17 in-depth interviews with students was held in January-February 2020. During the semi-structured interviews, students' expressions were categorized under the titles "Knowing and Getting to Know the Program on the Way to the Profession", "Understanding and Understanding the Interest in the Profession", "The Influence of Professional Idols in the Near Environment", "Family Effect", "The Effect of the Near Environment Outside the Family on Program and Profession Interest and Preferences", "Research or Orientation in Interest and Preferences?", "The attractiveness of the profession", "Situations to Recommend the Program", The two prominent categories in the department's preference are "Those Who Make Conscious Choices According to Their Abilities" and ‘’Those Who Prefer According to Job Opportunities’’. As a result of this study, it was determined that the most effective reason for students to choose the profession is the attractiveness of the profession. In addition, it has been determined that individuals' knowledge about the profession is superficial and therefore they need research and guidance.

Anahtar Kelimeler

Family, Environment, Gastronomy and Culinary Arts, Profession, Choice of Profession, Choice of Profession, Gastronomy and Culinary Arts, Family, Environmental factor.

Kaynakça

• Aydın, Ç. (2014). Üniversite öğrencilerinde kariyer kararsızlığının özsaygı, denetim odağı ve mükemmeliyetçilik bakımından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitimde Psikolojik Hizmetler Anabilim Dalı Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Programı, Ankara.
• Aydemir, D. A., ve Buyruk, L. (2018). Gastronomi ve mutfak sanatları eğitimi alan üniversite öğrencilerinin kariyer beklentileri: Lisans öğrencilerine yönelik bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Ankara.
• Atli A. ve Gür H. (2019). Lise öğrencilerinin meslek tercihleri ve bu tercihlerine etki eden faktörler. Kariyer Psikolojik Danışmanlığı Dergisi, 2(1), 32-53
• Barber, B. (1996). Meslekler sosyolojisinde bazı sorunlar. Derleyen ve Çeviren: Zafer Cirhinlioğlu. Meslekler ve sosyoloji içinde. 43-65. Ankara: Gündoğan.
• Bozgedik, A. (2017). Eğitimde yeni bir model olan temel lise öğrencilerinin üniversite ve meslek seçimini etkileyen faktörler. Yayımlanmamış doktora tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Creswell, J.W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri-beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. Çev. Ed. M. Bütün- S. B. Demir. Ankara: Siyasal Kitap.
• Değirmenci, B. (2018). Toplumsal cinsiyet algısının meslek seçimine etkisi üzerine bir uygulama. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Deniz, S. (2001). Bireyin meslek seçimini etkileyen kaynaklar: yeni teknolojilerden internet. Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, 6, 143-150.
• Ekincek, S., Göde Özgür, M., Önçel, S. ve Yolal, M. (2017). Gastronomy and culinary arts education in Turkey: Department heads’perspective. Studia Ubb Negotia, 62(1), 23-43.
• Engin, A. O. (2005). Eğitim ve öğretim etkinliklerinde yönelme ve yöneltme. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 249-269.
• Ensari, M. Ş. ve Alay, H. K. (2017). Meslek seçimini etkileyen faktörlerin demografik değişkenler ile ilişkisinin araştırılması: İstanbul ilinde bir uygulama. Humanitas, 5(10), 409- 422.
• Erdem, B. ve Kayran M. F. (2013). Balıkesir üniversitesi turizm işletmeciliği ve otelcilik yüksekokulu öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen faktörler üzerine bir araştırma. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(1), 81-106.
• Ergen, H. (2013). Türkiye’de eğitimde planlama yaklaşımları ve kullanılan eğitim göstergeleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 151-167.
• Erdoğan, İ. (1999). İlk çağlardaki egemen iletişim biçimleri üzerine bir değerlendirme. Kültür ve İletişim, 2(2), 15-47.
• Hughes, E. C. (1996). Meslekler. Derleyen ve Çeviren: Zafer Cirhinlioğlu. Meslekler ve sosyoloji içinde. 25-41. Ankara: Gündoğan.
• İlhan, S. (2008). Yeni kapitalizm ve meslek olgusunun değişen anlamları üzerine. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 313-328.
• Kartal, K. S.; Ayyıldız, E. ve Selçuk, A. L. P. (2019). Meslek seçimini etkileyen faktörler ile kariyer planlama/tercih kriterleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Girişimcilik Dergisi, 3(5), 29-50.
• Kayadibi, F. (2001). Eğitim kalitesine etki eden faktörler ve kaliteli eğitimin üretime katkısı. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (3), 71-94.
• Keser, A. (2002). Kariyer planlama ne zaman başlar. 06 Aralık 2020 tarihinde www.kigem.com/kariyerplanlama-ne-zaman-baslar.html adresinden erişildi.
• Kıyak, S. (2006). Genel lise öğrencilerinin meslek seçimi yaparken temel aldığı kriterler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Konuk, E. (2015). Gençler için kariyer planlaması- yetenek yönetimi. 06.12.2020 tarihinde, https://www.dbe.com.tr/tr/cocuk-ve-genc/11/gencler-icin-kariyer-planlamasi-yetenek-yonetimi/ adresinden erişildi.
• Korkut-Owen, F. (2008). Meslek seçimi, önemi ve meslek seçimini etkileyen etmenler. 7 Aralık 2020 tarihinde https://korkutfidan.weebly.com/uploads/4/6/0/5/46053217/meslek_se%C3%87%C4%B0m%C4%B0__3.11.2008.doc#:~:text=Meslek%20se%C3%A7imini%20etkileyen%20etmenler%20%C3%A7ok%20say%C4%B1da%20ve%20de%C4%9Fi%C5%9Fik%20t%C3%BCrlerdedir.&text=Politik%2C%20ekonomik%2C%20yasal%20ve%20sisteme,%2C%20beklenmedik%20kar%C5%9F%C4%B1la%C5%9Fmalar%2C%20vb adresinden erişildi.
• Korkut Owen, F.; Kepir, D.; Özdemir, S.; Ulaş, Ö. ve Yılmaz, O. (2013). Üniversite öğrencilerinin bölüm seçme nedenleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (3), 135-151.
• Köksal, K. (2016). Üniversite ve meslek tercihini etkileyen unsurlara yönelik bir alan araştırması. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 26(2), 39-69.
• Köksalan, B. ve Celkan, Y. B. (2018). Mesleklerin tanımlanması ve sınıflandırılması üzerine bir değerlendirme. Turkish Studies Educational Sciences, 13(19), 1219-1233.
• Kurnaz, A . (2019). Üniversite seçimini etkileyen faktörler: aşçılık ve gastronomi öğrencileri üzerine bir araştırma. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 612-627.
• Kuzgun, Y. (2000). Meslek danışmanlığı kuramlar uygulamalar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kuzgun, Y. (2019). Meslek seçiminde bilinmesi gerekenler. 2 Ocak 2020 tarihinde http://www.osym.gov.tr/TR,1369/meslek-seciminde-bilinmesi-gerekenler.html adresinden erişildi.
• Merriam, S. B. (2018). Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir rehber. Çev. Ed. Selahattin Turan. Ankara: Nobel.
• Sarıbaş, S. ve Babadağ, G. (2015). Temel eğitimin temel sorunları. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 3(1), 18-34.
• Schütz, A. (2018). Fenomenoloji ve toplumsal ilişkiler. Türkçe Söyleyenler: A. Akan, S. Kesikoğlu. Ankara: Heretik.
• Smith, P. ve Riley, A. (2016). Kültürel kurama giriş. Çev. S. Güzelsarı-İ. Gündoğdu. Ankara: Dipnot.
• Ömürbek, V. ve Usul, H. (2008). Muhasebe mesleğinin seçilmesinde etkin olan etkenlerin faktör analiziyle incelenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 37, 164-173.
• Özveren, H.; Gülnar, E. ve Özden, D. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Turkish Journal of Clinics and Laboratory, 8(2), 57-64.
• Razon, N. (1983). Meslek seçimi ve mesleğe yöneltme. Eğitim ve Bilim Dergisi, 8(43), 23-31.
• Sarıkaya, T. ve Khorshid, T. (2009). Üniversite öğrencilerinin meslek seçimini etkileyen etmenlerin incelenmesi: Üniversite öğrencilerinin meslek seçimi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 393-423.
• Santich, B. (2007). The study of gastronomy: a catalyst for cultural understanding. The International Journal of the Humanities, 5(6), 53-58.
• Şeker, G. ve Kaya, A. (2018). Lise öğrencilerinin meslek seçiminde aile desteği: bir ölçek geliştirme çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 8(49), 157-171.
• Şi̇mşek, A; Solmaz, R; ve Güleç, E . (2020). Yök Atlas verilerine göre gastronomi ve mutfak sanatları bölümlerinin değerlendirilmesi: Ege Bölgesi örneği. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(2), 127-137.
• Temizkan, S. P. (2020). Gastronomi ve mutfak sanatları lisans öğrencilerinin sektöre girme niyetleri. International Travel and Tourism Dynamics: Overtourism, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi.
• Tubaterim (2019). Türkçe bilim terimleri sözlüğü. 10 Kasım 2019 tarihinde http://www.tubaterim.gov.tr/ adresinden erişildi.
• Turan, Ü. ve Kayıkçı, K. (2019). Lise son sınıf öğrencilerinin meslek seçiminde okul rehberlik hizmetlerinin rolü. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 10(1), 14-33.
• Tuzcuoğlu, S. (2000). Benlik ve mesleki benlik kavramlarının öğrenim yılları ile ilişkisi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, (12), 267-280.
• Vurucu, F. (2010). Meslek lisesi öğrencilerinin meslek seçim yeterliliği ve meslek seçimini etkileyen faktörler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yılmaz, A. ve Tanrıverdi, H. (2017). Aşçıların meslek uyumu ve meslek algısı düzeyleri üzerine bir araştırma. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 621-639.
• YÖK Atlas (2020). Gastronomi ve mutfak sanatları (Fakülte). 15 Ocak 2021 tarihinde https://yokatlas.yok.gov.tr/meslek-lisans.php?b=19024 adresinden erişildi.
• YÖK Atlas (2020a). Gastronomi ve mutfak sanatları (Fakülte). 09 Ocak 2021 tarihinde https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans-bolum.php?b=19024 adresinden erişildi.
• YÖK Atlas (2020b). Gastronomi ve mutfak sanatları (Yüksekokul). 09 Ocak 2021 tarihinde https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans-bolum.php?b=29022 adresinden erişildi.
• YÖK Atlas (2020c). Yükseköğretim girdi göstergeleri (2020 YKS). 09 Ocak 2021 tarihinde https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans.php?y=203851860 adresinden erişildi.
• YÖK Atlas (2020d). Yükseköğretim girdi göstergeleri (2020 YKS). 09 Ocak 2021 tarihinde https://yokatlas.yok.gov.tr/lisans.php?y=203851861 adresinden erişildi.
• Wallace R. A. ve Wolf A. (2004). Çağdaş sosyoloji kuramları: klasik geleneğin geliştirilmesi. Çev: Leyla Elburuz - M. Rami Ayas. İzmir: Punto Yay.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. 11.Baskı. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yıldırım, Y. (2018). Meslek seçiminde etkili olan faktörler: Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi’nde çalışan memurlar üzerine bir anket uygulaması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Zonguldak.