The Socio-Economic Dynamics of Middle-Class Fragmentation in Turkey: Professional Career, Class Position, and Human Self-Esteem as Displacement

Yıl 2024, Sayı: 17, 113 - 131, 28.12.2024

Cem Özkurt

https://doi.org/10.21733/ibad.1532615

Öz

Our modern world continues to evolve, reshaping the social sphere with new formations and complex changes in labor relations. The traditional structures of class and professions are undergoing significant transformations, presenting new forms of social organization. A key theme of these changes is the socio-economic decline of jobs traditionally known as middle-class professions, along with the loss of their previously protected position within the class hierarchy. Global shifts, including temporary work arrangements, lack of full employment, precariousness, and the middle-class crisis, limit the livelihood opportunities for large segments of society and restrict access to income sources. This study seeks to provide insights into the middle-class crisis, particularly in Turkey, by focusing on the narratives of young teachers and lawyers who began their professional careers in the 2000s. The research is based on in-depth interviews conducted with lawyer and teacher groups, using data collected in 2017, and the official doctoral work I presented on middle-class professions. The study examines the tensions arising from limitations in property access, restrictions on stable job opportunities, insecurity, isolation, and the lack of alternatives for life opportunities within these professions. This analysis is also carried out comparatively, incorporating the experiences of the older generation who began their careers in the 1980s. The article addresses three primary issues: First, it explores the tensions and divisions created by the socio-economic conditions affecting the intra-professional hierarchy in both teacher and lawyer groups. Second, it examines the class positions of these professions and their relation to property ownership. Third, it discusses the role of professional prestige in social life and questions whether these professionals envision their careers as part of a long-term future.

Anahtar Kelimeler

Professions, Class System, Middle Class, Socio-Economy, Precarization

Türkiye’de Orta Sınıf Yarılmasının Sosyo-Ekonomik Dinamikleri: Bir Yerinden Edilme Olarak Mesleki Kariyer, Sınıfsal Konum ve İnsansal Özsaygı

Öz

Çağcıl dünyamız çalışma ilişkilerindeki yeni biçimlenmeler ve çok boyutlu karmaşıklaşmalarla toplumsal alanı değiştirmeye ve dönüştürmeye devam ediyor. Geçmişin analitik tutarlılıkları, sınıf yapısı ve geleneksel meslekler nosyonu farklılaşıyor ve yeni türden şekillenmelerle karşımıza çıkıyor. Bu farklılaşmaların ana teması, orta sınıf meslekler olarak bilinen iş türlerinin sosyo-ekonomik bakımdan gerilemesi ve sınıflar hiyerarşisinde eski korunaklı konumlanmasını kaybetmesi olarak belirginleşiyor. Geçici çalışma düzeni, tam istihdam yoksunluğu, prekarizasyon ve orta sınıf krizi biçiminde küresel ölçekte cereyan eden bu alt üst oluşlar, geniş toplumsal kesimlerin geçim olanaklarını sınırlandırıyor ve gelir kaynaklarına erişimde kısıtlar yaratıyor. Bu çalışma, küresel ölçekte ortaya çıkan orta sınıf krizine, Türkiye özelinde, mesleki deneyime 2000’ler periyodunda başlayan genç kuşak öğretmen ve avukatların anlatılarından hareketle bir bakış sergilemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada, meslek mensuplarının mülkiyete erişim kapasitelerindeki daralmalar, istikrarlı iş olanaklarındaki kısıtlar, güvencesizlik, içe dönük kapanma ve yaşam olanakları bakımından alternatifsizlerin ortaya çıkardığı gerilim alanları çok boyutlu olarak analiz edilmeye çalışılmıştır. Bu analiz, mesleğe 1980’lerde başlamış olgun kuşağın deneyimlerini de göz önünde bulundurarak karşılaştırmalı olarak gerçekleştirilmiştir. Makale, üç eksendeki sorunsallaştırmayla ilerlemektedir. İlk eksen, hem öğretmen hem de avukat gruplarda bulgulanan meslek içi hiyerarşilenmenin, dış dünya sosyo-ekonomik karşılığının hangi türden gerilim ve yarılmalar yarattığını ortaya koymaktadır. İkincisi, öğretmen ve avukatların sınıfsal konumunu ve mülkiyet ilişkilerindeki verili durumu gösterme amacındadır. Üçüncüsü ise, mesleki saygınlığın toplumsal yaşamdaki görünümlerini ortaya koymak ve aktörlerin mesleklerini bir gelecek tasarımı olarak tahayyül edip etmediklerini tartışmaya açmaktır.

Anahtar Kelimeler

Meslekler, Sınıf Sistemi, Orta Sınıf, Sosyo-Ekonomi, Prekarizasyon

Kaynakça

• Akbaş, K. (2013). Sınıf ve orta sınıf tartışmaları arasında yaldızlı yakalılar: avukatlar işçileşiyor mu? Praksis, Orta sınıf, 32(2), 115-144.
• Andersen, G. E. (2006). Toplumsal riskler ve refah devleti. A. Buğra & Ç. Keyder (Eds), Sosyal politika yazıları (çev. B. Y. Çakar & U. B. Balaban) içinde. (ss. 33-54). İletişim Yayınları.
• Ayata, S. (2002). Yeni orta sınıf ve uydu kent yaşamı. D. Kandiyoti ve A. Saktanber (der.) (2003) Kültür fragmanları Türkiye’de gündelik hayat içinde. (çev. Zeynep Yelçe). dördüncü basım (2017). ss. 37-56. Metis Yayınları.
• Andersen, G. E. (2006). Altın çağ sonrası? küresel bir ekonomide refah devleti ikilemleri. A. Buğra & Ç. Keyder (Eds)., Sosyal politika yazıları (çev. B. Y. Çakar & U. B. Balaban) (ss. 55-100). İletişim Yayınları.
• Cirhinlioğlu, Z. (1997). Türkiye’de hukuk mesleği. Gündoğan Yayınları.
• Coşkun, K.M. (2013). Sınıf, kültür ve bilinç. Dipnot Yayınları.
• Deacon, B. (2006). Küreselleşme ve sosyal politika: hakkaniyetli refaha tehdit. A. Buğra & Ç. Keyder (Eds), Sosyal politika yazıları (çev. B. Y. Çakar & U. B. Balaban) (ss. 101-158). İletişim Yayınları.
• Bauman, Z. (2000). Postmodernlik ve hoşnutsuzlukları. (çev. İ. Türkmen). Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2011). Bireyselleşmiş toplum. (çev. Y. Alogan). İthaki Yayınları.
• Bauman, Z. (2006). Küreselleşme. (çev. A. Yılmaz). Ayrıntı Yayınları.
• Beck, U. (2014). Risk toplumu. (çev. K. Özdoğan-B. Doğan). İthaki Yayınları.
• Botton, D. A. (2004). Statü endişesi. (çev. A. S. Bayer). Sel Yayınları.
• Castells, M. (2013). Ağ toplumunun yükselişi (1). (çev. E. Kılıç). Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Gaulejac, V.D. (2013). İşletme hastalığına tutulmuş toplum. (çev. Ö. Erbek). Ayrıntı Yayınları.
• Giddens, A. (2013). Sosyoloji kısa fakat eleştirel bir giriş. (çev. Ü. Y. Battal). Siyasal Kitabevi.
• Giddens, A. (2014). Mahremiyetin dönüşümü. (çev. İ. Şahin). Ayrıntı Yayınları.
• Gorz, A. (1986). Elveda proletarya. (çev. H. Tufan). Afa Yayınları.
• Gorz, A. (1995). İktisadi aklın eleştirisi. (çev. I. Ergüden). Ayrıntı Yayınları.
• Hardt, M. & Negri, A. (2012). Duyuru. (çev. A. Yılmaz). Ayrıntı Yayınları.
• Hartmann, K. (2014). Küresel çarkın dışında kalanlar. (çev. E. L. Bakaç). Ayrıntı Yayınları.
• Harvey, D. (2012). Postmodernliğin durumu. (çev. Sungur Savran). Metis Yayınları.
• Kleinman M. (2006). Kriz mi ? ne krizi ? avrupa refah devletinde süreklilik ve değişim. A. Buğra & Ç. Keyder (Eds), Sosyal politika yazıları (çev. B. Y. Çakar ve U. B. Balaban) içinde. (ss. 159-193). İletişim Yayınları. Sennett, R. (2012). Beraber. (çev. İ. Özküralpli). Ayrıntı Yayınları. Sennett, R. (2013). Kamusal alanın çöküşü. (çev. S. Durak - A. Yılmaz). Ayrıntı Yayınları. Standing G. (2006). Sosyal güvenlik ağları çılgınlığı: temel gelir Doğu Avrupa’da neden gereklidir? A. Buğra & Ç. Keyder (Eds), Sosyal politika yazıları (çev. B. Y. Çakar & U. B. Balaban) içinde. (ss. 333-373). İletişim Yayınları. Standing, G. (2015). Prekarya. (çev. E. Bulut). İletişim Yayınları. Özkurt, C. (2018). Sınıf ve ötesi. Gece Akademi. Wright, E. O. (1978/2014). Neo-Marksist sınıf analizinin esasları. (çev. Ç. Çiğdamlı). (Ed. V. S. Öğütle). Sınıf analizine yaklaşımlar içinde. (ss. 49-72). Notabene Yayınları.