2022 YILINDAKİ KORONAVİRÜS (COVİD-19) HABERLERİNİN KARŞILAŞTIRMALI SÖYLEM ANALİZİ

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 3, 195 - 217, 01.09.2023

Betül Sabahçı

Öz

Koronavirüs (Covid-19) salgını, ortaya çıktığı ilk günden beri halkı tedirgin eden bir hastalıktır. Ancak 2022 yılında virüsün, değişime uğrayarak etkisini yitirmeye başladığı söylenebilir. Dolayısıyla konuyla ilgili yaşanan gelişmeler internet haberlerine değişik şekillerde yansımaktadır. İnternet gazetelerinde yer alan haberler, salgının ‘arttığını’ veya ‘bittiğini’ söyleyerek, salgının riskinin maksimize ya da minimize olmasına neden olmaktadır. 2022 yılındaki Koronavirüs (Covid-19) salgınının internet haberlerine yansımasını konu edinen bu çalışmanın amacı, bu yılda salgının seyrinin değişmesiyle birlikte halkı korkutan ve rahatlatan haberlerin eleştirel söylem analizini yaparak, incelemektir. Çalışmada, Teun van Dijk’ın eleştirel söylem analizi yöntemi kullanılarak, karşılaştırmalı olarak 6 haber metni analiz edilmiştir. ‘Gündem belirleme kuramı’ ve ‘Risk toplumu yaklaşımından’ da yararlanılarak yapılan bu araştırmada ele alınan haberler, en çok okunan internet gazetelerinden, araştırmanın konusunu en belirgin şekilde gösteren haberler seçilerek, incelenmiştir. Analiz sonucunda, haberlerde halkı ya çok rahatlatan, her şeyin geçtiğini söyleyen ifadeler yer almakta veya çok endişelendiren, toplumda kaygı uyandıran haberlerin yapılmış olduğu görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Koronavirüs salgını, İnternet haberleri, Eleştirel söylem analizi

COMPARATİVE DISCOURSE ANALYSIS OF CORONAVIRUS (COVID-19) NEWS IN 2022

Öz

Kaynakça

• Akyüz, S. S. (2020). Yanlış bilgi salgını: Covıd-19 salgını döneminde Türkiye’de dolaşıma giren sahte haberler. Akdeniz İletişim Dergisi, 34, 422-444.
• Alkın, R. C. (2017). Ulrich Beck’in risk toplumu kavramsallaştırması ekseninde toplumsal kontrolün dönüşümüne giriş denemesi. Medeniyet ve Toplum Dergisi, 1 (1), 35-54.
• Atabek N. (1998). Gündem belirleme yaklaşımı. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 7, 155-174.
• Ayhan, B. & Demir Y. (2020). Toplumsal gerçeklikten kaçış: Covıd-19 sürecinde internet magazin haberlerinin gündemi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 (4), 1567-1590.
• Baştürk Akça, E. (Der.) (2009). İdeoloji-dil-söylem ve anlam ilişkisi: medyada anlamın toplumsal inşası. İ. Parlak (Ed.), Medyada gerçekliğin inşası Türk medya söylemine eleştirel bir bakış, (77-106 içinde). Çizgi Kitabevi.
• Beck, U. (1992). Rısk socıety towards a new modernity. Sage Publications.
• Çelik, R. (2021). Pandemi ile ilgili haberlerde söylem analizi: en çok tıklanan haber sitelerinde tematik yapı üzerine bir inceleme. Bilişim Teknolojileri Online Dergisi, 12 (45), 45-64.
• Çuhacı, A. (2007). Ulrich Beck’in risk toplumu kuramı. Sosyoloji Dergisi, 3 (14), 129-157.
• Dolgunyürek, D. Ö. (2018). İnternet gazeteciliğinde ortaya çıkan ihlâllerin önlenmesi için çözüm önerileri ve internet gazetecilerinin hakları. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (1), 205-234.
• Fowler, R. (1991). Language in the news: discourse and ideology in the press. Routledge Publications.
• Kılıç, S. (2020). Gündem belirleme kuramı bağlamında twitter ve internet gazetelerinin karşılaştırılması: Hürriyet ve Milliyet Gazeteleri örneği. Selçuk İletişim Dergisi, 13 (1), 91-129.
• Kurtdaş, E.M. (2019). Gündem belirleme ve yorumlama açısından medya okuryazarlığı. E. Koçoğlu ve Ö. Akman (Ed.), Medya okuryazarlığı ve eğitimi, (s. 239-260 içinde) Literatürk Yayınları.
• Kuyucu, M. (2016). Gündem Belirleme teorisi bağlamında radyo mecrasının müzik kamuoyunu belirleme gücü, Proceedings of SOCIOINT 2016 3rd International Conference on Education, Social Sciences and Humanities, 23-25 May 2016- Istanbul, Turkey, 326-346.
• Kuyucu, M. (2021). medyanın haber verme işlevi ve Covid-19 virüsü: gençler korona pandemisinde medyanın haber verme fonksiyonunu nasıl kullandı?. The Journal of Academic Social Science Studies, 14 (85), 337-354.
• Kütükoğlu, E. (2021). Afet gazeteciliğine gündem belirleme kuramı ve İzmir depremi haberlerinden bakış, Uluslararası Medya ve İletişim Araştırmaları Hakemli Dergisi, 4 (2), 211-233.
• McCombs M. E. & Shaw D. L. (1972). The Agenda-Setting Function of Mass Media, The Public Opinion Quarterly, 36, 2, 176-187.
• Özer, Ö. (2011). Haber söylem ideoloji eleştirel haber çözümlemeleri. Literatürk Yayınları.
• Rigel, N. (2000). İleti tasarımında haber. Der Yayınları.
• Uyanık, G. (2021). Koronavirüs (COVID-19) salgını ve internet gazeteciliği: karşılaştırmalı bir içerik analizi. Erciyes İletişim Dergisi, Özel Sayı 2, 183-206.
• Timur, K. (2017). Kitap incelemesi Ulrıch Beck: risk toplumu – başka bir modernliğe doğru. Intermedia International e-Journal. 4 (6), 188-192.
• Topsakal, T. & Ferik F. (2021). Haber sitelerinin Covid-19 aşılarına yönelik yaklaşımı ve haber içeriklerinin değerlendirilmesi. Akdeniz İletişim Dergisi, 35, 370-386.
• Van Dijk T. A. (1983). Discourse analysis: its development and application to the structure of news. Journal of Communication, 33(2), 20-43.
• van Dijk, T. A. (1999). Söylemin yapıları ve iktidarın yapıları. M. Küçük, (Çev.) (Der). Medya iktidar ideoloji, (s. 331-396 içinde), Bilim ve Sanat Yayınları.
• van Dijk, T. A. (2003). Söylem ve ideoloji: çok alanlı bir yaklaşım. N. Ateş (Çev.) (Der.). Söylem ve ideoloji mitoloji-din-ideoloji, (s. 13-112 içinde), Su Yayınları.
• van Dijk, T. A. (2007). Medya içerikleri bir söylem olarak haberlerin disiplinler arası çözümlenmesi. Ü. Atabek, (Çev.) (Der). Medya metinlerini çözümlemek içerik, göstergebilim ve söylem çözümleme yöntemleri. (s. 164-177 içinde). Siyasal Kitabevi.
• İnternet Kaynakları Bilgi.hayatadestek.org, COVID-19 Sağlık Bakanlığı Bilgilendirmesi. (13.09.2022) Erişim adresi: https://hayatadestek.online/yayinlar/covid-19-salgini/covid-19-saglik-bakanligi-bilgilendirmesi/?gclid=EAIaIQobChMIg_jZmMvE-QIV1IXVCh3EVwIQEAAYASAAEgJpfPD_BwE.
• TRT Haber, Yazar: Bahar Toprak (2021). Türkiye'de Salgın Döneminde İnternet Kullanımı Arttı. (20.12.2022) Erişim adresi: https://www.trthaber.com/haber/turkiye/turkiyede-salgin-doneminde-internet-kullanimi-artti-555072.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, COVID-19 Bilgilendirme Platformu. (13.08.2022) Erişim adresi: https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66300/covid-19-nedir.html#:~:text=Yeni%20Koronavir%C3%BCs%20Hastal%C4%B1%C4%9F%C4%B1%20(COVID%2D19,2020'de%20tan%C4%B1mlanan%20bir%20vir%C3%BCst%C3%BCr.
• Tüik.gov.tr, Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, (02,04,2023). Erişim adresi: tüik.gov.tr.
• Vikipedi Özgür Ansiklopedi, COVID-19 Pandemisi. (13.08.2022) Erişim adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/COVID-19_pandemisi.
• 1.Haber metni: Coronada haftalık vaka sayıları açıkladı! Katlanarak artıyor. (13.08.2022) Erişim adresi: https://www.sozcu.com.tr/2022/saglik/haftalik-vaka-sayilari-acikladi-buyuk-artis-7260938/.
• 2.Haber metni, Son tabloda korkutan artış! ‘Kovid bitmeden hemen gevşedik’. (13.08.2022) Erişim adresi: https://www.milliyet.com.tr/gundem/son-tabloda-korkutan-artis-kovid-bitmeden-hemen-gevsedik-6793432.
• 3.Haber metni: Covid-19 vakaları yükselişte: ‘Maskeler erken çıkarıldı’. (14.08.2022) Erişim adresi: https://www.cumhuriyet.com.tr/saglik/covid-19-vakalari-yukseliste-maskeler-erken-cikarildi-1951460.
• 4.Haber metni: SON DAKİKA Bakan Koca’dan koronavirüs açıklaması: Hastalık grip gibi seyrediyor. (15.08.2022) Erişim adresi: https://www.sabah.com.tr/gundem/2022/06/28/son-dakika-bakan-kocadan-koronavirus-aciklamasi-hastalik-grip-gibi-seyrediyor.
• 5.Haber metni: Kovid’in izleri siliniyor. (15.08.2022) Erişim adresi: https://www.sabah.com.tr/yasam/kovidin-izleri-siliniyor-6020347.
• 6.Haber metni: Bakan Koca: 21 ilde yoğun bakım hastası yok. (17. 08.2022) Erişim adresi: https://www.oncevatan.com.tr/saglik/bakan-koca-21-ilde-yogun-bakim-hastasi-yok-h184228.html.