Bankalarda Hile Denetimi: Merkezden Sürekli Denetimin Şube Faaliyetlerine Etkisi Üzerine Nitel Bir Araştırma

Yıl 2019, Cilt: 48 Sayı: 1, 113 - 143, 29.05.2019

İsmail Kaban , Mustafa Gül

Öz

Enformasyon teknolojilerinde yaşanan gelişmeler iş modellerinde köklü bir dönüşüm meydana getirmektedir. Bu sürecin merkezinde veri kavramı yer almaktadır. Verinin doğru ve güvenilir bir şekilde depolanması, işlenmesi ve analiz edilmesi enformatik dönüşümün kritik işlevleri olarak öne çıkmaktadır.  İç denetim uygulamaları da bu dönüşümden etkilenmektedir. Günümüzde iç denetim faaliyetleri veri analitiğine dayalı olarak yürütülen ve merkezden sürekli denetim şeklinde adlandırılan bir yapı sergilemektedir. Bu çalışmada bankacılık sektöründe yeni bir iç denetim yaklaşımı olarak uygulanan merkezden sürekli denetimin şube personeli üzerindeki etkisi ile şube faaliyetlerine katkısının ortaya konulması amaçlanmaktadır. Araştırmada nitel veri analizi tekniği kullanılmış olup müfettiş kökenli banka yöneticileriyle yüz yüze görüşmeler yürütülmüştür. Araştırmadan elde edilen veriler Nvivo 11 nitel analiz programı kullanılarak içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırma sonucunda ulaşılan bulgular merkezden denetimin etkin hile denetimi boyutuyla personel üzerinde birtakım etkiler oluşturduğunu ve şube faaliyetlerine muhtelif katkılar sağladığını göstermektedir. 

Anahtar Kelimeler

İç denetim, Hile denetimi, Sürekli denetim, Bankacılık

Fraud Audit in Banks: A Qualitative Research Regarding the Effect of Central Continuous Audit on Branch Activities

Öz

Developments in information technologies bring about a radical transformation in business models. Data is the main concept at the center of this process.  Storing the data accurately and reliably, processing and analyzing is critical functions of the informatics transformation. Internal audit practices are also affected by this transformation. Today, internal audit activities are based on data analysis and display a structure called central continuous audit. In this study, it is aimed to demonstrate the contribution to the branch activities with the effect on the branch personnel of the central continuous audit, which is applied as a new internal audit approach in the banking sector. Qualitative data analysis technique was used in the research and face-to-face interviews were conducted with bank managers having internal audit origin. The data obtained from the study were subjected to content analysis using the Nvivo 11 qualitative analysis program. The findings of the research show that there are some effects on the personnel and that they provide various contributions to the branch activities through central continuous audit. This fact presents a positive contribution to the fraud prevention. 

Anahtar Kelimeler

Internal audit, Fraud audit, Continuous audit, Banking

Kaynakça

• Acar, D., Öztürk, M. S. ve Usul, H. (2016). Dijital ortamda denetim: Sürekli denetim, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(5), 1561–1571.
• Ajah, I., & Inyiama, C. (2011). Loan fraud detection and IT-Based combat strategies. Journal of Internet Banking and Commerce, 16(2), 1–13.
• Akbank (2006). 2005 Faaliyet Raporu, İstanbul. Akbank (2016a). 2015 Faaliyet Raporu, İstanbul. Akbank (2016b). Rüşvet ve Yolsuzlukla Mücadele Politikası, İstanbul.
• Albrecht, C., Kranacher M., & Albrecht, S. (2008). Asset misappropriation research white paper for the institute for fraud prevention. West Virginia.
• Albrecht, Steve W., Albrecht, Chad O., Albrecht, Conan C., Zimbelman, & Mark F. (2012). Fraud examination. Cengage Learning. South-Western.
• Altıntaş, N. N. (2010). Denetimde hata ve hile. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 151–161.
• Asil Denetim (2011). Türkiye’de suistimal: Etik kurallara uyumsuzluklar, İstanbul.
• Associaiton of Certified Fraud Examiners (ACFE) (2006). Report to The Nations On Occupational Fraud and Abuse, USA.
• Associaiton of Certified Fraud Examiners (ACFE) (2007). Detecting Occupational Fraud in Canada: A Study of its Victims and Perpetrators, USA.
• Associaiton of Certified Fraud Examiners (ACFE) (2016). Report to The Nations On Occupational Fraud and Abuse 2016 Global Fraud Study, USA.
• Ayaz, M. (2011). Bankalarda İç Denetim Yaklaşımları ve Bir Uygulama Örneği, Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul.
• Berg, B. L., & Lune, H. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (H. Aydın, Çev) Konya: Eğitim Yayınevi. Bozkurt, Nejat (2016). İşletmelerin kara deliği hile: Çalışan hileleri (3. bs). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Bricki, N., & Green, J. (2007). A guide to using qualitative research methodology. London School of Hygiene and Tropical Medicine, London.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Christians, C. G. (2005). Ethics and politics in qualitative research, –Handbook Of Qualitative Research – Chapter 6, Sage Publications.
• Coenen, T. L. (2008). Essentials of corporate fraud, John Wiley & Sons, New Jersey. Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission (COSO) (2013). Internal Control - Integrated Framework Executive Summary, USA.
• Creswell, J. W. (2009). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches, SAGE Publications.
• Creswell, J. W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev.) Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çatıkkaş, Ö., ve Çalış, Y. E. (2010). Hile denetiminde proak tif yaklaşımlar. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 45, 146–156.
• Denizbank (DB). (2012). 2011 Faaliyet Raporu, İstanbul. Denizbank (DB). (2016). 2015 Faaliyet Raporu, İstanbul.
• Drogalas, G., Pazarskis, M., Anagnostopoulou, E., & Papachristou, A. (2017). The effect of ınternal audit effectiveness, auditor responsibility and training in fraud detection. Accounting and Management Information Systems, 16(4), 434–454.
• Erdoğan, M., Erdoğan, N., Cömert, N., Uzun, A. K., ve Yılancı, M. (2013). Denetim. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Garanti Bankası (GB). (2006). 2005 Faaliyet Raporu, İstanbul. Garanti Bankası (GB). (2016). 2015 Faaliyet Raporu, İstanbul.
• Gentles, S. J., Charles, C., Ploeg, J., & McKibbon, K. A. (2015). Sampling in qualitative research: Insights from an overview of the methods literature. The Qualitative Report, 20(11), 1772–1789.
• Glesne, C. (2015). Nitel Araştırmaya Giriş (A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu, Çev.) Ankara: Anı Yayıncılık.
• Golden, Thomas W., Skalak, Steven L., Clayton, Mona M. (2006). A Guide to Forensic Accounting Investigation, John Wiley&Sons, New York.
• Gonzalez, G. C., & Hoffman, V. B. (2018). Continuous auditing’s effectiveness as a fraud deterrent. Auditing: A Journal of Practice & Theory, 37(2), 225–247.
• Gönen, S., Rasgen, M. (2016). Hile denetiminde benford yasası: Borsa İstanbul örneği. Uluslararası Ticaret, Finans ve Lojistik Dergisi, 1(1), 93–113.
• Halbouni, S. S. (2015). The role of auditors in preventing, detecting and reporting fraud: The case of the United Arab Emirates (UAE). International Journal of Auditing, 19(2), 117–130.
• Hatunoğlu, Z., Koca, N., ve Kıllı, M. (2012). İç kontrolün muhasebe sistemindeki hata ve hilelerin önlenmesindeki rolü üzerine bir alan çalışması. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 169–189.
• Kumar, R. (2011). Research methodology. Sage Publication, Los Angeles-London-New Delhi-Singapore-Washington DC.
• Macdonald, S., & Headlam, N. (2009). Research methods handbook: Introductory guide to research methods for social research, Centre for Local Economic Strategies, Manchester.
• Mason, J. (2002). Qualitative researching. SAGE Publications, London-Thousand OaksNew Delhi.
• Memiş, M. Ü., ve Tüm, K. (2011). Sürekli denetim süreci ve iç denetim ile ilişkisi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37, 145–162.
• Mengi, B. T. (2009). Beyaz Yaka Suçları ve Bir Uygulama, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul.
• Mengi, B. T. (2012). Hile denetiminde yetkinliklerin değerlendirilmesi - Hile karosu. Mali Çözüm Dergisi, 22, 113–128.
• Merriam, S. B. (2015). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev.) (3. Bs). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (2015). Nitel veri analizi (S. Akbaba ve A. A. Ersoy, Çev.) (2.bs) Ankara: Pegem Akademi.
• Moriarty, J. (2011). Qualitative methods overview. London School of Economics and Political Science, London.
• Önce, S., ve İşgüden, B. (2012). İç denetim faaliyetinin gelişen ve değişen bilgi teknolojileri ortamı açısından değerlendirilmesi: İMKB–100 örneği. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 17, 38–70.
• Patton, M. (1990). Qualitative evaluation and research methods. Beverly Hills, CA: Sage.
• Patton, M. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (M. Bütün ve S. B. Demir, Çev.) (3. bs). Ankara: Pegem Akademi.
• PricewaterhouseCoopers (PWC) (2003). Key Elements of Antifraud Programs and Controls: A White Paper, USA. QNB Finansbank (QNB) (2009). 2008 Faaliyet Raporu, İstanbul.
• QNB Finansbank (QNB) (2016). 2015 Faaliyet Raporu, İstanbul.
• Rajdeepa, B., & Nandhitha, D. (2015). Fraud detection in banking sector using data mining. International Journal of Science and Research, 4(7), 1822–1825.
• Ruyter, K., & Scholl, N. (1998). Positioning qualitative market research: Reflections from theory and practice. Qualitative Market Research: An International Journal, 1(1), 7–14.
• Salameh, R., Al-Weshah, G., Al-Nsour, M., & Al-Hiyari, A. (2011). Alternative ınternal audit structures and perceived effectiveness of ınternal audit in fraud prevention: Evidence from jordanian banking industry. Canadian Social Science, 7(3), 40–50.
• Serçemeli, M., ve Orhan, M. S. (2016). Sürekli denetim ve denetimin geleceğine bakış üzerine Bıst-100 şirketlerinde bir araştırma. Sayıştay Dergisi, 101, 31–50.
• The Chartered Institute of Management Accountants (CIMA) (2009b). Corporate Fraud, London.
• The Institute of Internal Auditors (IIA) (2009). Internal Auditing and Fraud, The IIA Research Foundation, USA.
• The Institute of Internal Auditors (IIA) (2016). International Standards for the Professional Practice of Internal Auditing-Standards, USA.
• Tracy, S. J. (2013). Qualitative Research Methods: Collecting Evidence, Crafting Analysis, Communicating Impact, John Wiley & Sons, Chichester.
• Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) (2006). Bir Olgu Olarak Yolsuzluk: Nedenler, Etkiler ve Çözüm Önerileri, Ankara.
• Türkiye Halkbankası (HB) (2005). 2004 Faaliyet Raporu, Ankara. Türkiye Halkbankası (HB) (2006). 2005 Faaliyet Raporu, Ankara.
• Türkiye Halkbankası (HB) (2009). 2008 Faaliyet Raporu, Ankara. Türkiye Halkbankası (HB) (2016). 2015 Faaliyet Raporu, İstanbul.
• Türkiye İç Denetim Enstitüsü Derneği (TİDE) (2016). Sawyer’s İç Denetçiler İçin Rehber, Cilt 2: İç Denetimin Süreçleri ve Yönetimi, İstanbul. Türkiye İş Bankası (İB) (2005). 2004 Faaliyet Raporu, İstanbul.
• Türkiye İş Bankası (İB) (2016). 2015 Faaliyet Raporu, İstanbul.
• Türkiye Vakıflar Bankası (VB) (2007). 2006 Faaliyet Raporu, Ankara. Türkiye Vakıflar Bankası (VB) (2016). 2015 Faaliyet Raporu, İstanbul.
• Türnüklü, A. (2000). Eğitimbilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel biraraştırma tekniği: Görüşme. Kuram ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 6(4), 543–559. Yapı Kredi Bankası (YKB). (2003). 2002 Faaliyet Raporu, İstanbul. Yapı Kredi Bankası (YKB). (2016). 2015 Faaliyet Raporu, İstanbul.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Yüksel, F. (2011). Türk Bankacılık Sektöründe İç Denetim Faaliyetlerinin Uygulamalı Olarak İncelenmesi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Manisa.
• Yüksel, S., Zengin, S., ve Kartal, M. T. (2016). Banka personelinin teftiş kuruluna bakış açısının değerlendirilmesi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 53(622), 101–115.
• Ziraat Bankası (ZB) (2008). 2007 Faaliyet Raporu, Ankara.
• Ziraat Bankası (ZB) (2016). 2015 Faaliyet Raporu, Ankara.