ETKİNLİĞİ GİDEREK ARTAN YENİ BİR KAVRAM OLARAK İNSANİ DİPLOMASİ VE BU ALANDA ÖRNEK TEŞKİL EDEN TÜRKİYE’NİN İNSANİ DİPLOMASİ ANLAYIŞI

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 2, 1 - 20, 15.08.2017

Kenan Dülger

https://doi.org/10.25272/j.2149-8539.2017.3.2.01

Öz

İkinci Dünya Savaşı’nın ardından oluşturulan Birleşmiş Milletler sistemi çerçevesindeki yeni dünya düzeninde özellikle Soğuk Savaş döneminin sona ermesinden sonra uluslararası toplumun karşı karşıya kaldığı sıcak çatışmalar ve bilhassa boyut değiştirmek suretiyle ortaya çıkan iç çatışmalar, “insani diplomasi” denilen yeni bir kavramın ortaya çıkmasına neden olmuştur. Asli süje olarak kabul ettiğimiz devletlerin başat aktörler olduğu uluslararası alanda, ağırlıklı olarak kendi çıkarlarını ve vatandaşlarının haklarını koruma ekseninde özetlenebilen geleneksel diplomasiye karşılık olarak insani diplomasi, çok daha sınırlı bir amaca hizmet etmektedir. Devletlerden bağımsız olduğu kabul edilen insani diplomasinin kendisine özgü çok farklı karakteristik özellikleri bulunmaktadır. En başta vurgulanması gereken husus, insani değerler ile temel insan hak ve özgürlükleri çerçevesinde insanoğlunun çıkarlarını ön planda tutarak hareket etme özelliğine sahip olmasıdır. İnsanlığın yaşadığı doğal felaketler ve silahlı çatışmaların doğurduğu yıkıcı sonuçlar, insani diplomasinin ortaya çıkmasına ve gelişmesine katkıda bulunmuştur. Ana hedefi yalnızca insani amaçla çatışma, kriz ve/veya afet bölgelerindeki ihtiyaç sahiplerine ulaşma, onların tüm gereksinimlerini karşılama ve acılarını bir nebze olsun azaltmaya yönelik faaliyetler olan insani yardım kuruluşlarının zikredilen söz konusu uygulamaları, insani diplomasi olarak nitelendirilmektedir. İşte bu çalışmada, yeni bir kavram olarak kabul gören insani diplomasinin içeriği, kapsamı ve tanım sorunu incelenmektedir. Daha sonra uygulama alanına göre insani diplomasi faaliyetlerinin özellikleri, aktörleri ve insani diplomasi uygulayıcıları, geleneksel diplomasi kavramına paralel olarak irdelenmektedir. Bu çerçevede sahip oldukları benzerlikler ve temel farklar da her iki kavramın daha iyi anlaşılması amacıyla ön plana çıkarılmıştır. Nihayet son bölümde ise yakın zamanda uyguladığı yeni dış politika vizyonu ile bu alanda giderek bir marka haline gelen ve sahip olduğu yumuşak güç ile varlığını uluslararası alanda daha da hissettiren Türkiye’nin sahip olduğu insani diplomasi anlayışından bahsedilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İnsani Diplomasi, İnsani Yardım, Türkiye, Dış Politika, Diplomasi

HUMANITARIAN DIPLOMACY AS A NEW NOTION THAT HAS AN IMPROVING EFFECTIVENESS AND TURKEY’S HUMANITARIAN DIPLOMACY COGNIZANCE AS AN EXAMPLE IN THIS SCOPE

Öz

In the new world order
under the United Nations system which is created after the Second World War,
especially after the post-cold war era, international community was confronted
with armed conflicts and new emerging type of conflicts which is called
internal conflicts and these caused the incidence of a new notion which is
called “humanitarian diplomacy”. In comparison with the conventional diplomacy
which can be summarized as, the states’ as the main actors of international sphere,
protection of mainly their own and their citizens’ interests, humanitarian
diplomacy serves to a limited purpose. The humanitarian diplomacy, which is
considered to be independent from the states, has many distinctive
characteristic features. Primarily, it has the characteristic to prioritize
humanitarian values and human beings’ interests in the context of main human
rights and freedoms and it acts in accordance with this. Natural disasters and
the devastating consequences of the armed conflicts revealed and promoted the
development of the humanitarian diplomacy. Accessing to the vulnerable people
in the conflict zones with humanitarian aims, meeting all of their needs and
reliefing their pains are the main aims of these humanitarian aid organisations
and all of these aforementioned activities are accepted as humanitarian
diplomacy implementations. In this article, as a new notion, the issues of the
content, scope and definition of the humanitarian diplomacy is examined. After
this, according to its application area, the characteristics of humanitarian
diplomacy activities, the actors and practitioners are evaluated parallelly to
the concept of the conventional diplomacy. Within this scope, the two notions’
similarities and differences are indicated in order to be understood better.
Finally, in the last section, Turkey’s cognizance of the humanitarian diplomacy
as a new brand in this notion with its current foreign affairs vision and a
country that is become influential in the international sphere by the virtue of
its soft power, is mentioned.

Anahtar Kelimeler

Humanitarian Diplomacy, Humanitarian Aid, Turkey, Foreign Policy, Diplomacy

Kaynakça

• “Başbakan Yardımcısı Kurtulmuş: Türkiye birçok ülkeye ilham kaynağı oldu”, Anadolu Ajansı, http://aa.com.tr/tr/dunya/basbakan-yardimcisi-kurtulmus-turkiye-bir-cok-ulkeye-ilham-kaynagioldu/ 845575, 20.06.2017. “Beşinci Büyükelçiler Konferansı Sonuç Bildirisi”, V. Büyükelçiler Konferansı-İnsani Diplomasi, 2-7 Ocak 2013, Ankara-İzmir, http://www.mfa.gov.tr/besinci-buyukelciler-konferansi-sonucbildirisi. tr.mfa, 15.04.2017. “BM geçici üyeliğine İspanya seçildi” Milliyet, 16.10.2014, http://www.milliyet.com.tr/turkiye-ningecici- bm-uyeligi-icin-gundem-1955650/, 11.06.2017. “Defining Humanitarian Assistance”, Global Humanitarian Assistance, http://www.globalhumanitarianassistance.org/data-guides/defining-humanitarian-aid, 06.04.2017. “Dışişleri Bakanı Davutoğlu ‘2012, tarihin hızlı aktığı bir yıldı. 2013 daha hızlı akacak ve biz daha çok çalışacağız.’”, V. Büyükelçiler Konferansı-İnsani Diplomasi, 2-7 Ocak 2013, Ankara-İzmir, http://www.mfa.gov.tr/disisleri-bakani-davutoglu-2012-tarihin-hizli-aktigi-bir-yildi.tr.mfa, 18.04.2017. “Dışişleri Bakanı Davutoğlu ve Büyükelçilerimiz Adana’da”, VI. Büyükelçiler Konferansı- Güçlü Demokrasi, Dinamik Ekonomi, Etkin Diplomasi, 13-19 Ocak 2014, Ankara-Adana-Mersin, http://www.mfa.gov.tr/disisleri-bakani-davutoglu-ve-buyukelcilerimiz-adana_da.tr.mfa, 19.04.2017. “Dışişleri Bakanı Sayın Ahmet Davutoğlu’nun Altıncı Büyükelçiler Konferansı Kapsamında Adana’da Yaptıkları Konuşma-18 Ocak 2014”, VI. Büyükelçiler Konferansı- Güçlü Demokrasi, Dinamik Ekonomi, Etkin Diplomasi, 13-19 Ocak 2014, Ankara-Adana-Mersin, http://www.mfa.gov.tr/disisleribakani- sayin-ahmet-davutoglu_nun-altinci-buyukelciler-konferansi-kapsaminda-adana_da-yaptiklarikonusma. tr.mfa, 16.04.2017. “Dünya İnsani Zirvesi İstanbul Çalıştayı” Dünya İnsani Zirvesi-DİZ, http://dizturkiye.org/haberler/nwow-istanbul-calistayi, 30.05.2017. “Global Humanitarian Assistance Report 2013”, Global Humanitarian Assistance, http://devinit.org/wp-content/uploads/2013/07/Global-Humanitarian-Assistance-Report-2013.pdf, 06.06.2017. “Global Humanitarian Assistance Report 2014”, Global Humanitarian Assistance, http://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/GHA-Report-2014-interactive.pdf, 07.06.2017. “Global Humanitarian Assistance Report 2016”, Global Humanitarian Assistance, http://devinit.org/wp-content/uploads/2016/06/Global-Humanitarian-Assistance-Report- 2016_Chapter-3.pdf, 10.04.2017. “Global Humanitarian Assistance Report 2017”, Global Humanitarian Assistance, http://devinit.org/wp-content/uploads/2017/06/GHA-Report-2017-Full-report.pdf, 20.06.2017. “Humanitarian Assistance”, The United Nations, http://www.un.org/en/sections/priorities/humanitarian-assistance/, 10.04.2017. “Humanitarian Diplomacy Policy”, IFRC, Paris, 2009, http://www.ifrc.org/Global/Governance/Policies/Humanitarian_Diplomacy_Policy.pdf, 01.04.2017. “Somali’ye Yapılan İnsani Yardımlar ve Yardım Kampanyaları”, AFAD Somali Raporu, https://www.afad.gov.tr/tr/2377/Afet-Raporu-Somali, 20.06.2017. “Strengthening of the Coordination of Humanitarian Emergency Assistance of the United Nations”, UN General Assembly Resolutions, 78th Sessions, A/RES/46/182, 1991, http://www.un.org/documents/ga/res/46/a46r182.htm, 08.04.2017. “Suriyeli Sığınmacılara Yapılan Yardımlar”, AFAD Suriye Raporu, 19.06.2017, https://www.afad.gov.tr/upload/Node/2373/files/Suriyeli_Siginmacilara_Yapilan_Yardimlar+1.pdf, 20.06.2017. Aktaş Ayşe (2014), “İnsani Diplomasi Kavramına Genel Bir Giriş Denemesi-I”, İNSAMER-İHH İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi, http://insamer.com/tr/insani-diplomasi-kavramina-genel-bir-girisdenemesi- i_4.html, 24.03.2017. Aktaş Ayşe (2014), “İnsani Diplomasi Kavramına Genel Bir Giriş Denemesi-II”, İNSAMER-İHH İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi, http://insamer.com/tr/insani-diplomasi-kavramina-genel-bir-girisdenemesi- ii_31.html, 28.03.2017. Aktaş Ayşe (2014), “İnsani Diplomasi”, İnsani Yardım, Sayı 57, Ocak/Şubat/Mart. Alegöz Halil İbrahim (2013), Uluslararası İlişkilerde İnsani Diplomasinin Rolü: Türkiye-Somali Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Aslan Halil Kürşad (2016), “Dış Yardımların Türkiye’nin Yumuşak Gücüne Etkisi”, Türkiye’de ve Dünyada Dış Yardımlar, Ed. Erman Akıllı, Nobel Yayınları, Ankara. Branczik Amelia (2004), "Humanitarian Aid and Development Assistance" in Beyond Intractability, Ed. Guy Burgess, Heidi Burgess, Conflict Information Consortium, University of Colorado, http://www.beyondintractability.org/essay/humanitarian-aid, 06.04.2017. Clements Kelly (2016), “Humanitarian Diplomacy”, The Foreign Service Journal, Vol. 93, No. 3, ss. 19-23. Çemrek Murat, Tekin Segah (2016), “Türkiye Cumhuriyeti Devleti Bağlamında Dış Yardım Uygulamaları”, Türkiye’de ve Dünyada Dış Yardımlar, Ed. Erman Akıllı, Nobel Yayınları, Ankara. Çevik Senem (2013), “An Emerging Actor in Humanitarian Diplomacy”, University of Southern California Center on Public Diplomacy, http://uscpublicdiplomacy.org/blog/emerging-actorhumanitarian- diplomacy, 28.05.2017. Davutoğlu Ahmet (2012), “Global Governance”, Center for Strategic Research Vision Papers, No 2, ss. 1-15. Davutoğlu Ahmet (2013), “Turkey’s Humanitarian Diplomacy: Objectives, Challenges and Prospects”, Nationalities Papers, Vol. 41, No. 6, ss. 865-870. Donelli Federico (2015), “Turkey's Presence in Somalia: A Humanitarian Approach”, in The Depth of Turkish Geopolitics in the AKP's Foreign Policy: From Europe to an Extended Neighbourhood, Ed. Emidio Diodato, Alessia Chiriatti, Bahri Yılmaz, Salih Doğan, Federico Donelli, Universita per Stranieri di Perugia Press. Dülger Kenan (2015), Devletin Uluslararası İnsancıl Hukukun İhlalinden Doğan Sorumluluğu, Beta, İstanbul. Forsythe David F. (2005), The Humanitarians-The Internatonal Committee of the Red Cross, Cambridge University Press, New York. Gartland Josh (2013-2014), “Negotiating Access: A Diplomatic Activity?”, College of Europe EU International Relations and Diplomacy Studies, ss. 1-10. Harrof-Travel Marion (2006), “The Humanitarian Diplomacy of the International Committee of the Red Cross”, ICRC, https://www.icrc.org/eng/assets/files/other/humanitarian-diplomacy-icrc.pdf, 02.04.2017. Haşimi Cemalettin (2014), “Turkey’s Humanitarian Diplomacy and Development Cooperation”, Insight Turkey, Vol. 16, No. 1, ss. 127-145. Ihlamur-Öner Suna Gülfer (2014), “Turkish Migration and Asylum Regime in the Light of Humanitarian Diplomacy”, Akademik Orta Doğu, Cilt 9, Sayı 1, ss. 119-142. Kireççi M. Akif (2015), “Humanitarian Diplomacy in Theory and Practice”, Perceptions, Vol. 20, No. 1, ss. 1-6. Kurnaz İbrahim, Avcı Yasin (2016), “Diplomaside Tarihin Geri Dönüşü: Klasik Diplomasinin İnsani Diplomasiye Evrimi”, Türkiye’de ve Dünyada Dış Yardımlar, Ed. Erman Akıllı, Nobel Yayınları, Ankara. Lamb Christopher (2008), “Humanitarian Diplomacy”, IFRC, http://www.ifrc.org/en/news-andmedia/ opinions-and-positions/speeches/2008/humanitarian-diplomacy/, 27.03.2017. Lepeska David (2014), “Turkey’s Rise From Aid Recipient to Mega-Donor”, Opinion-Aljazeera America, http://america.aljazeera.com/opinions/2014/4/turkeyinternationalaidafricasomaliamiddleeasterdorgan. html, 02.05.2017. Maciver Christa (2012), “Disaster Diplomacy: A Brief Review” Strategic Applications International, ss. 1-12, http://sai-dc.com/wp-content/uploads/2014/07/Disaster-Diplomacy-FINAL-Lit-Review.pdf, 31.03.2017. Minear Larry (2007), “The Craft of Humanitarian Diplomacy”, in Humanitarian Diplomacy: Practioner and Their Craft, Ed. Larry Minear, Hazel Smith, United Nations Press, Tokyo. Minear Larry, Smith Hazel (2007), “Introduction”, in Humanitarian Diplomacy: Practioner and Their Craft, Ed. Larry Minear, Hazel Smith, United Nations Press, Tokyo. Moir Lindsay (2004), The Law of Internal Armed Conflict, Cambridge University Press, New York. Okiro Theodora (2013), “Humanitarian Diplomacy and the Need for Protecting Humanitarian Personnel in Contemporary Conflicts”, SIT Graduate Institute Independent Study Project Collection, Paper 1637, http://digitalcollections.sit.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=2662&context=isp_collection, 14.04.2017. Özlük Erdem (2016), “İnsani Diplomasi’nin ‘İnsan(i)’ Boyutu”, Türkiye’de ve Dünyada Dış Yardımlar, Ed. Erman Akıllı, Nobel Yayınları, Ankara. Pictet Jean S. (1952), Commentary of Geneva Convention for the Amelioration of the Condition of the Wounded and Sick in Armed Forces in the Field, International Committee of the Red Cross, Geneva. Regnier Philippe (2011), “The Emerging Concept of Humanitarian Diplomacy: Identification of a Community Practice and Prospects for International Recognition”, International Review of the Red Cross, Vol. 93, No. 884, ss. 1211-1237. Smith Hazel (2007), “Humanitarian Diplomacy: Theory and Practice”, in Humanitarian Diplomacy: Practioner and Their Craft, Ed. Larry Minear, Hazel Smith, United Nations Press, Tokyo. Solis Gary D. (2010), The Law of Armed Conflict, Cambridge University Press, New York. Taşdemir Fatma (2009), Uluslararası Nitelikte Olmayan Silahlı Çatışmalar Hukuku, Adalet Yayınları, Ankara. Veuthey Michel (2012), “Humanitarian Diplomacy: Saving it When it is Most Needed” in Humanitarian Space, Ed. Alexandre Vautravers, Yvita Fox, Webster University Geneva 16th Humanitarian Conference, Geneva, ss. 195-208.