Körfez Ülkeleri ve Filistin: Güçlü Tarihsel Bağlar Temelinde Körfez Siyaseti

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 2, 15 - 33, 31.08.2022

Esra Cavusoglu

https://doi.org/10.25272/icps.1137102

Cited By: 1

Öz

Basra Körfezi’nin Arap yakasında yer alan, Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) üyesi ülkeleri ile Filistin arasında güçlü tarihsel bağlar bulunmaktadır. Bu tarihsel bağlar Filistin meselesi kadar eskidir. İki taraf arasındaki ilişkiler 19. yüzyıl sonları itibari ile başlayan sistematik Yahudi göçleri sonucu ortaya çıkan Filistin meselesinin 1930’larda işgale dönüşmesine kadar gitmektedir. Bu süreçte başlayan karşılıklı ilişkiler sonucu Körfez toplumları ve Filistinliler arasında önemli tarihsel bağlar gelişmiştir. Bunun sonucu olarak Filistin meselesi Körfez ülkelerinde bir kimlik meselesi olmuş ve dış politikalarında temel parametre teşkil etmiştir. Filistinliler, Filistin davası ve Körfez ülkeleri arasındaki güçlü tarihsel bağlar literatüre yansımadığı için yeteri kadar bilinmemektedir. Bu çalışmanın amacı literatürdeki bu boşluğu doldurmak üzere katkıda bulunmaktır. Bu çalışma Filistin ve Körfez arasındaki tarihsel bağların Körfez siyasetinde nasıl etkili olduğu sorusunu cevaplamaktadır. Bu çalışmanın ana iddiası Filistin meselesinin Ortadoğu genelinde ve Körfez özelinde bölgesel siyasetin şekillenmesinde tarihsel olarak belirleyici bir rol oynamakta olmasıdır. Tarihsel süreçte İsrail’in kurulmasına olan dönem, Arap-İsrail Savaşları dönemi, Barış dönemi ve içinde bulunduğumuz İbrahim Anlaşmaları ile başlayan İsrail’le normalleşme dönemi konjonktürü çerçevesinde Filistin meselesi başat faktör olarak bölgesel dinamikleri belirlemiştir. 1973 Petrol Ambargosu bu noktada en çarpıcı örnek teşkil etmiş ve Körfez siyasetinde bölgesel ve küresel sonuçları olan tarihsel bir dönüm noktası olmuşken 2020’de bazı Körfez ülkelerinin İsrail’le normalleşme anlaşması yapmaları Körfez siyasetinde yeni bir dönüm noktası olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Filistin, Basra Körfezi Ülkeleri, İsrail, Arap-İsrail Savaşları, Arap Milliyetçiliği.

Gulf States and Palestine: Strong Historical Ties Determining Gulf Politics

Öz

There are strong historical ties between Palestine and the member states of the Gulf Cooperation Council (GCC) residing on the Arabian side of the Persian Gulf. These historical ties are as old as the Palestine issue, and the relations between the two sides go back to the turn of the Palestinian issue, which emerged as a result of the systematic Jewish immigration that started at the end of the 19th century, to an occupation in the 1930s. As a result of the mutual relations that started in this process, important historical ties have developed between the Gulf societies and the Palestinians. As a result, the Palestine issue has become an identity issue in the Gulf countries and has been the main parameter in their foreign policies. Since the strong historical ties between the Palestinians, the Palestinian cause, and the Gulf countries are not reflected in the literature, they are not known enough. The main aim of this article is to contribute to filling this gap in the literature. This study answers the question of how the historical ties between Palestine and the Gulf have been influential in Gulf politics. The main claim of this study is that the Palestinian issue has historically played a determinant role in the shaping of regional politics in the Middle East and the Gulf in particular. In the historical process, the period leading to the establishment of Israel, the Arab-Israeli Wars, the Peace period, and the current period of normalization with Israel, which started with the Abraham Agreements, determined the regional dynamics as the dominant factor in the Palestinian issue. While the 1973 Oil Embargo was the most striking example at this point and became a historical turning point with regional and global consequences in Gulf politics, the normalization agreement of some Gulf countries with Israel in 2020 became a new turning point in the Gulf politics.

Anahtar Kelimeler

Palestine, Persian Gulf Countries, Israel, Arab-Israeli Wars, Arab Nationalism

Kaynakça

• Ahmed N. (2021), “Remembering the 2002 Arab Peace Initiative,” Middle East Monitor, 28 March 2021, https://www.middleeastmonitor.com/20210328-remembering-the-2002- arab- peace-initiative/ (Erişim Tarihi: 12 Ocak 2022).
• Al-Kahtani, M. Z. (2004), The Foreign Policy of King Abdulaziz 1925-1953, A Study in the International Relations of an Emerging States, Yayınlanmamış Doktora Tezi, University of Leeds.
• Bahgat, G. (2006), Israel and the Persian Gulf: Retrospect and Prospect, University Press of Florida, Gainesville.
• “Balniel’s Denials,” Kuwait Times, 24.01.1974.
• “British Weakness,” Kuwait Times, 22.01.1974.
• Cleveland, W. L. (2008), Modern Ortadoğu Tarihi, Agora Kitaplığı, İstanbul.
• Çavuşoğlu, E. (2018), “Arap-İsrail Sorunu Ekseninde İngiltere’nin Post-Kolonyal Körfez Politikası (1971-1991),” FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, (11), s.1-27.
• Çavuşoğlu, E. (2020), “Filistin-İsrail Politikası Özelinde Kuveyt’in Özgün Dış Politika Yaklaşımı,” V. Uluslararası Ortadoğu’da Toplum ve Siyaset Kongresi Tam Metin Kitapçığı, s. 248-261, Sakarya.
• Çavuşoğlu, E. (2022), Basra Körfezin’de Tarihsel Dinamikler ve Güvenlikleştirme: Alternatif Bir Yaklaşım, Nobel Yayınevi, Ankara.
• Dawisha, A. (1983), “Saudi Arabia and the Arab-Israeli Conflict,” International Journal, Autumn vol. 38, No:4, p. 674-689.
• Fahreddin, M., Koray Ç. (2010), “Yeni İntifada ve Filistin Sorununun Kısa Tarihi,” Birikim, Sayı 140, Aralık.
• Herb, M. (2016), The Origins of Kuwait’s National Assembly, LSE Middle East Centre, Kuwait Program Paper Series 39, London.
• Jones, C., Guzansky, Y. (2019), Fraternal Enemies: Israel and the Gulf Monarchies, Oxford University Press, New York.
• Kamrava, M. (2005), The Modern Middle East, A Political History since the First World War, University of California Press, Berkeley.
• Khalidi, R. I., (1991), “The Palestinians and the Gulf Crisis,” Current History, Vol. 90, no:552, University of California Press, p.18-37.
• Khalidi, R. (2020), The Hundred Years’ War on Palestine: A History of Settler Colonialism and Ressistance 1917-2017, Metropolitan Books, New York.
• Kechichian, J. (1995), “Oman: A Unique Foreign Policy Produces a Key Player in Middle Eastern and Global Policy,” RAND Research Brief. https://www.rand.org/pubs/research_briefs/RB2501.html (Erişim Tarihi: 12 Mart 2021).
• Kostiner, J. (2009), “Saudi Arabia and the Arab-Israel Peace Process: the Flactuation of Regional Coordination,” British Journal of Middle Eastern Studies, December, Vol. 36, No. 3, s.419-422.
• Lesch, A. M. (1991), “Palestinians in Kuwait,” Journal of Palestine Studies, XX, No:4, Summer , s.42- 54.
• Lilienthal, A. M. (1978), The Zionist Connection What Price Peace?, Dodd Mead & Company, New York.
• Muttam, J. (1984), Arms and Insecurity in the Persian Gulf, Radiant, New Delhi.
• Ortahamamcılar, B., (2018), “Suudi Prens Yolsuzluk Operasyonuyla Taht Rakiplerini Otelde Nasıl Sindirdi,” Euronews, 4 Kasım 2018, https://tr.euronews.com/2018/11/04/suudi- prens- yolsuzluk-operasyonuyla-taht-rakiplerini-otelde-nasil-sindirdi (Erişim Tarihi: 3 Ekim 2021).
• Özev, M. H. (2010), Petrol Sermayesi ve Uluslararası İlişkiler: 1973 Sonrası Körfez Ülkeleri Örneği, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Öztürk, S., Saygın, S. (2017), “1973 Krizinin Ekonomiye Etkileri ve Stagflasyon Olgusu,” Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, cilt 6, sayı 12, s.1-12.
• Pappe, I. (2004), A History of Modern Palestine: One Land Two Peoples, Cambridge University Press, Cambridge.
• Sick, G. (2018), “The United States in the Persian Gulf, from Twin Pillar to Dual Containment,” The Middle East and the United States, editors: David W. Lesch and Mark L. Haas, Routledge, p. 237-252, New York.
• Stollman, E. R. (2004), “Balancing Acts: The Gulf States and Israel,” Middle Eastern Studies, Vol.40, No.4, p.185-208.
• “Telegram From the Embassy in Saudi Arabia to the Department of State,” Office of the Historian, https://history.state.gov/historicaldocuments/frus1964-68v21/d301 (Erişim Tarihi: 24 Kasım 2021).
• Terrill, W. A. (2007), Kuwaiti National Security and the US-Kuwaiti Strategic Relationship after Saddam, Strategic Studies Institute.
• Ulrichsen, K. C. (2016), Israel and the Arab Gulf States: Drivers and Directions of Change, James A. Baker III Institute for Public Policy of Rice University.
• Yom, S. (2020), “Roles, Identity, and Security: Foreign Policy Contestation in Monarchical Kuwait,” European Journal of International Relations, Volume 26 (2), p. 569-593.
• Zahlan, R. S. (1998), The Making of the Modern Gulf States: Kuwait, Bahrain, Qatar, the United Arab Emirates and Oman, Ithaca Press, Reading.
• Zahlan, R. S. (2009), Palestine and the Gulf States, The Presence at the Table, Routledge, New York.
• Zakariah, M. H., (2013), “The Euro-Arab Dialog 1973-1978: Britain Reinsurance Policy in the Middle East Conflict,” European Review of History, 20:1, p. 95-115.
• Arşiv Belgeleri
• İngiliz Ulusal Arşivi:
• “Palestinians in Kuwait,” FCO/2685, 1976. “Visit of Minister of State for Foreign Affairs (Lord Balniel) to Persian Gulf,” FCO 8/2161, 1974.
• Margaret Thatcher Arşivi:
• PREM 19-535, 30 Eylül 1981.