7747 Numaralı Şe’riyye Siciline Göre Malatya’nın Sosyo-Ekonomik Durumu (1878-1882)

Yıl 2023, , 109 - 125, 31.05.2023

Gülşen Ulukaya

https://doi.org/10.33709/ictimaiyat.1148739

Öz

er’iyye Sicilleri, sosyal ve ekonomik tarih belgelerini içeren tereke kayıtları yoluyla Osmanlı Devleti tarihi için önemli kaynak olarak görülmektedir. Bu siciller, Osmanlı tarihinin ana kaynakları arasında bulunmaktadır. Bu sicillerde kadının devlet merkeziyle yaptığı yazışmalar, halkın şikâyet ve dilekleri ile en önemlisi sicillerin ait olduğu mahallin sosyal ve ekonomik hayatı hakkında bilgi veren mahkeme kayıtları elde edilmektedir.
Son yıllarda şehir tarihi ile ilgili çok sayıda çalışma yapılmaktadır. Bu çalışmalarda şehrin sosyal yapısı, sosyal münasebetleri, sosyo-kültürel veya sosyo-ekonomik düzeni gibi konular üzerinden genel durumu incelenmektedir. Bu çalışmada başlıkta ifade edildiği gibi 1878-1882 yılları arasında Malatya’nın sosyo-ekonomisi hakkında değerlendirmeler Şer’iyye Sicillerine göre yapılmıştır. Sosyo-ekonomik başlıklı çalışmalar için bazı temel bilgilere; nüfus, iş-meslek, evlilikler, menkul ve gayrı menkul ile fiyatlar hakkında bazı verilere ihtiyaç duyulmaktadır. Osmanlı şehir tarihi çalışmalarında şer’iyye sicillerinde o mahallin sosyo-ekonomik hayatıyla ilgili mühim bilgiler bulunmaktadır. Hususiyetle sicillerdeki tereke kayıtları malumat bakımından zengin bilgiler sunmaktadır. 7747 numaralı Malatya Şer’iyye Sicili (M. 1878-1882) bu çalışmanın ana kaynağıdır.

Anahtar Kelimeler

Malatya, Şer'iyye Sicilleri, Sosyal Hayat, Tereke, Kadı

Destekleyen Kurum

Yök 100/2000

Teşekkür

Bu makaleyi yazmamda ve düzeltme kısmında bana desteğini esirgemeyen Sayın danışmanım Prof. Mehmet Karagöz hocama teşekkür ederim. Ayrıca Yök 100/2000 projesi altında doktora eğitimimi destekleyen YÖK'e de çok teşekkür ederim.

Socio-Economic Status of Malatya According to The Sharia Regıstry Number 7747 (1878-1882)

Öz

Şer'iyye Registers are seen as an important source for the history of the Ottoman Empire through the estate records containing social and economic history documents. These registers are among the main sources of Ottoman history. In these registers, court records are obtained that provide information about the correspondence of the woman with the state headquarters, the complaints and wishes of the people, and most importantly, the social and economic life of the locality to which the registers belong.
In recent years, many studies have been carried out on the history of the city. In these studies, the general situation of the city is examined through issues such as the social structure, social relations, socio-cultural or socio-economic order. In this study, as stated in the title, evaluations about the socio-economy of Malatya between the years 1878-1882 will be made according to the Sharia Registries. Some basic information for socio-economic studies; Some data are needed on population, work-occupation, marriages, movable and real estate, and prices. In Ottoman city history studies, there is important information about the socio-economic life of that place in the sharia registers. In particular, the estate records in the registries provide rich information in terms of information. Malatya Şer'iyye Register (M. 1878-1882) numbered 7747 is the main source of this study.

Anahtar Kelimeler

malatya, Sharia Registry, Social Life, tereke, Kadi

Kaynakça

• Aktan, H. (2005). “Miras”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 30, Ankara.
• Barkan, Ö. L. (1966). Edirne Askerî Kassamı’na Ait Tereke Defterleri: 1545-1659, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Baykara, T. (1988). Anadolu’nun Tarihi Coğrafyasına Giriş I, Ankara.
• Bizbirlik, A. (2002). “Tereke Defterleri ve Edirne Tereke Defterleri Üzerine Bir Deneme”, Türkler, C. 10, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara, 731-735.
• Erken, İ. (2018). “Şer’iyye Sicillerinin Şehir Tarihi ve İdarî Taksimat Çalışmalarında Kullanılması: Berat Kazası Örneği”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 313-332.
• Elibüyük, M. (2013). “Malatya İli Yerleşmelerinin Tarihsel Dönemlere Göre Coğrafi Dağılışı”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 183-220.
• Gökbilgin, M. T. (1962). “XVI. Yüzyıl Başlarında Trabzon Livası ve Doğu Karadeniz Bölgesi”, Belleten, C. 26, Ankara, 293-337.
• Göğebakan, G. (2002). XVI. Yüzyılda Malatya Kazası (1516-1560), Malatya Belediyesi Kültür Yayınları, Malatya.
• Gökhan, İ. (2011). Başlangıçtan Kurtuluş Harbine Kadar Maraş Tarihi, Ukde Yayınları, Kahramanmaraş.
• Gökmen, E. (2010). “XIX. Yüzyıl Ortalarında Alaşehir’de Tarım ve Hayvancılık”, Akademik Bakış Dergisi, 213-236.
• Gözübenli, B. (2003). “Mefkud”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C.28, Ankara.
• Gül, A. (2017). “Son Dönem Osmanlı Taşrasında Yaşanan İç Göçlere Dair Bazı Değerlendirmeler (Malatya şehri Örneği)”, Geçmişten Günümüze Malatya: Kent, Kültür, Kimlik, C.2, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 299-320.
• Karaman, H. (1991). “Asabe”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C. 3, Ankara.
• Köse, S. (2008). “Rüşd”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, C.35, Ankara. Koç, B. (2021). Osmanlı Modernleşmesi ve Mithat Paşa: Tuna Vilayeti Meclisleri ve Yeniden Yapılanma Çabaları, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Moltke, H. V. (2017). Moltke’nin Türkiye Mektupları, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Quataert, D. (2006). “19. Yüzyıla Genel Bakış: Islahatlar Devri 1812”, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, C.2, (Ed. Halil İnalcık-Donald Quataert), Eren Yayıncılık, İstanbul, 887-1053.
• Pakalın, M. Z. (1983). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, C.2-3, MEB, İstanbul.
• Palalı, İ. (1999). XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Diyarbakır (Vilayet Salnameleri ve Mahalli Kaynaklara Göre) (1869-1905), İnönü Üniversitesi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Malatya.
• Teber, Ö. F. (2000). “Osmanlı Devleti Adlî Yapısından Bir Kesit: Şer’iyye Siciller”, Erdem Dergisi, 537-554.
• Texier, C. (2002). Küçük Asya, Coğrafyası, Tarihi Arkeolojisi, (Çev. Ali Suat), Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı, Ankara, 142-149.
• Yılmaz, Ö. (2014). “Yabancı Seyahatnamelerde Anadolu Şehri”, III. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi, Aydın, 772-783.
• Yılmazçelik, İ. (2014). XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Diyarbakır (1790-1840), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara.